Delia

Delia
Muttu:
Nomu ufficiali:	Delia
Riggiuni:
Pruvincia:	Caltanissetta
Cuurdinati:	37°21'0"N, 13°56'0"E Ammustra ntâ mappa
Superfici:	12 km²
Abbitanti:	4.349
Dinzitati:	362 ab./km²
Cumuni cunfinanti:	Nissa, Caniattì, Naru
CAP:	93010
Prifissu telefònicu:	0922
Situ ufficiali:	http://www.comune.delia.cl.it/

Delia (o La Dilia ntâ parrata lucali) è un cumuni di 4.349 abbitanti dâ pruvincia di Caltanissetta.

Stu paisi agrìculu è postu nta n'autura nica cu ntornu di li terri fèrtili. A ovest dû paisi, nta nu colli àspiru cu rocci calcàrii, ci sunnu li ruvini d'un casteddu medievali.

N àrabbu, "dalia" signìfica "vigna". Lu cumuni fu chiamatu accussì pirchì ci si curtivava già la vigna.

Si sapi ca lu centru abbitatu, fu Don Gaspari Lucchesi a funnàrilu ntô 1622 doppu ca uttinni l'auturizzazzioni "aedificandi et populandi" ntô 1597 di Filippu II (1527-1598), re di Spagna.

Cresia di Santa Marìa di Luritu Susuta ntô 1500 ntê ruvini dâ cresia di San Nicola di Mira, havi la facciata di tipu neoclàssicu cu purtali e campanaru baroccu. Lu rusuni cintrali è arriccutu di na vitrata ca fiura lu logu dû Giubbilìu dû 2000. Ntô nternu c’è lu Monòculu, didicatu a Santa Rusalìa, patruna dû paisi.

Cresia Santa Marìa di l'Itria La cresia è didicata a Marìa di l'Itria. Lu nomu diriva dû bizzantinu "Odigitria" ca signìfica "guida, cunnuttera" e era la mmàggini dâ Madonna vinirata sinu dû sèculu V a Custantinòpuli. Custruuta nta na struttura di prima, graperu la cresia ô cultu ntô 1769. Custrueru lu campanaru ca c’è allatu ntô 1988. Ntô nternu dâ cresia è cunzirvata na stàtua di lignu dâ Madonna di l'Itria.

Cresia dâ Cruci Cresia di diminzioni mudesti, fu custruuta ntô 1925 supra na crisiudda nica dû sèculu XVII. Attuarmenti veni utilizzata duranti li rapprisintazzioni dâ Simana Santa. Supra lu sagratu è n’òttima curnici pâ « Scinnenza ».

Cresia di Sant'Antoniu Abbati Susuta ntô 1765 supra na struttura già esistenti, s’attrova ntô quartieri vecchiu dittu "di l’Ebbrei". E' custruuta cu petra ntagghiata e havi n’àbbissidi cintrali mpurtanti. Lu sò nternu è dicuratu cu stucchi barocchi, culonni e autari n lignu ntagghiatu.

Cresia dû Carmelu ( https://web.archive.org/web/20090219001253/http://www.chiesadelcarmelodelia.it/) Custruuta pi vuluntati dû Baruni di Delia ntô 1602. La facciata si nota pi nu purtali carattirìsticu e pi nun campanaru piacèvuli n stili mistu neoclàssicu e gòticu. Si pò jùnciri la cresia di na scala carattirìstica n petra janca.

• Lu Casteddu Nurmannu era nta na pusizzioni stratèggica ntâ strata ca cullijava Catania a Girgenti. Lu casteddu fu protagunista dî vicenni dî Vèspiri siciliani.
• Monumentu a l’emigranti

• Simana Santa a Delia

• Antoniu Sciortinu, prisbìtiru e jurnalista, diritturi di Famiglia Cristiana
• Luiggi Russu, crìticu littirariu.
• Giuseppi Andaloru, chianista di fama nternazziunali.
• Giovanni Marchese, jucaturi di palluni ntô Catania

Delia è giamillata cu:

• Vaughan, Canada