د باميانو بودايي پژۍ

د باميان مجسمې چي يوه يې ٥٣ ميتره او بله يې ٣٥ ميتره جګوالۍ لري. باميان څه ده، او دا بتان څنګه په باميانو کي جوړ شوی؟، باميان د يوه غره په څنګ كې د واقع سيمې لپاره استعمالېږي، چي له دوو اجزاوو څخه جوړي ده، چې يو بام ده او بل يې يان. د بام جز، چې يې د رڼا معنى لري، تاسو په فارسي كې په بامداد او بامدادان كې دا وينئ، چې د سهار په معنى استعمالېږي او يان جز، چې يې دى د ځاى معنى ښندي، باميان يعنې نوراني ځاى. او دا بوتان تقريبا ۱۸۰۰ كاله دمخه دلته جوړ شوي دي او د بودايي دين پيروان به لكه مسلمانان، چې حج ته ځي، دغسې د دغه بتانو د زيارت لپاره راتلل. او کله چي د کوشاني سلسلې ستر امپراتور کنيشکا طاهرد بودايې مذهب لاره خپله کړل او په اوله ميلادي پېړۍ کي په افغانستان کي ګريک بوديک تمدن را شين شو، نو گريکو بوديک تمدن د افغانستان پر لرغونی ټولنه هر اړ خيز تاثيرات وښندل ،د نوموړي مدنيت اثرات په افغانستان کي محدود پاته نه شول بلکي دجاپان ، کوريا ،او چين څخه بيا تر اوسني ايران او سيستان پوري ، دسريلانکا او هند څخه بيا تر سير دريا اوتاجکستان پوري ټولي سيمي تر خپلي اغيزي لاندي راوستي وې ، د نړۍ له بيلا بي��و سيمو څخه به د مذهبي مراسمو د پر ځای کولو په نيت زيات شمير راهبان ،زايرين او سيلانيان په افغانستان کي د ودان شوو بودايې زيارتونو او عبادت ځايونو په ځانگړي ډول د باميان لرغوني او د بو دايې پير متبرک ځای ته د ليدو کتو په نيت سفرونه کول . اوس يې صرف البوشاکه سته، نور نو طالبانو په 2001 ميلادي کال کي په داسي حال کي چي تلوېزوني کامرې او عکاسۍ ممنوع وي، بيا هم عکاسي ځيني کېدل و نړول شوې.^[۱]

د باميانو بودايي پژۍ

ټوليز مالومات

حالت	demolished or destroyed (en)
عمومي مالومات	lost sculpture (en) destroyed artwork (en) د لرغون پېژندنې ځای daibutsu (en)
اداري سیمه	باميان ولايت
هېواد	افغانستان

اړين مالومات

ودانولو وخت	۰۵۰۷  ته ۰۵۵۴
د ړنګېدو وخت	۲۰۰۱
مهمې پېښې	ګواښ سره مخامخ نړيوال ميراثځايونه

تاريخي اثار

د یونيسکو نړیوال میراث
د ميراث ډول	د یونیسکو د نړیوال میراث ځای برخه (د Cultural Landscape and Archaeological Remains of the Bamiyan Valley (en) برخه)
د ميراثېدو کال	۲۰۰۳، ۲۰۰۳
د پېژندنې شمیره	208-001

کچه او لوړوالی

لوړوالی	۵۳ متر ۳۸ متر ۱۰ متر
د ځای کچه	۱۰۵ هېکتار (د یونېسکو نړیوال میراث) ۲۲۵٫۲۵ هېکتار (د یونيسکو نړیوال میراث ځای بفر زون)

نور اړين مالومات

برخه د	Cultural Landscape and Archaeological Remains of the Bamiyan Valley (en)
ساختماني توکي	sandstone (en) stucco (en)

جوړښت

د معماري سټایل	د ګندهارا هنر

نور مالومات

کورډي‌نېشن	۳۴°۴۹′۵۵″شمال ۶۷°۴۹′۳۶″ختیځ / 34.832041666667°شمال 67.826802777778°ختيځ / 34.832041666667; 67.826802777778

سمول - سرچینه سمول - ويکي‌ډېټا سمول

دا پژۍ د ملا عمر په حکم له منځه ولاړه، او د د پوښتنې په ځواب کې د ملا محمد عمر جواب په لاندې توګه وو:

ما نه غوښتل چي د بامیانو بودا له منځه یوسم. په واقعیت کې یو شمیر بهرنیان ما ته راغلل او ویې ویل موږ غواړو چې د بامیانو د بودا د ترمیم پاته کار ترسره کړو کوم چې د بارانونو له کبله لږ خراب سوي دي. زه حیران پاته سوم، فکر مي وکي چي دا خلک د زرګونو انسانانو ژوند ته هیڅ درناوی نلري - هغه افغانان چې له لوږې مړه کیږي، مګر د غیر ژوندۍ شیانو لکه بودا په اړه اندیښمن دي. دا راته خورا ناوړه عمل ښکاره سو. له همدې کبله ما د بودا د ویجاړولو امر وکړ. که دوی د بشري کار لپاره راغلي واي، ما به هیڅکله د بودا بوت د ویجاړيدو حکم نه واي ورکړی^[۲]

• 
  د باميانو بودا
• 
  بودا پژۍ له وېجاړېدو مخکې او وروسته
• 
  د بودا پژۍ بېرونۍ ننداره
• 
  د باميانو بودا پژۍ غونډۍ لرليد
• 
  د بودا کوچنۍ پژۍ چې ۳۸ متره (۱۲۵ فوټه) جګوالی لري چې د ۵۴۴ او ۵۹۵ مخزېږديز کلونو ترمنځ جوړه شوې ده

ويکيخونديځ کې د د باميانو بودايي پژۍ اړوند دوتنې شته.

1. ↑ ددي ليکنې لومړی سرچينه د سيف لودین فيسبوک پاڼه ده
2. ↑ خبريال شهزاده محمد (٣ مارچ ٢٠٠١). "د ملا محمد عمر سره په مرکه کې". د رديف خبرې سرچينې لخوا. Kabul. بياځلي په 27 October 2010.{{cite news}}: سي‌اس۱ تېروتنې: نېټې (link)