شیخ دین محمد

شیخ دین محمد Sake Dean Mahomed
شیخ دین محمد

جم	سنہ 1759 ^[۱]^[۲]^[۳]^[۴]^[۵]^[۶] پٹنہ, مشرقی بھارت
وفات	24 فروری 1851 (91–92 سال) برائٹن, مملکت متحدہ
مذہب	مسیحیت (سابقہ اسلام)
زوجہ	جین ڈیلی
اولاد	روزانا محمد ہنری محمد ہورشیو محمد فریڈرک محمد آرتھر محمد ڈین محمد امیلیا محمد
عملی زندگی
پیشہ	مصنف ، سرجن ، لشکر


ترمیم

شیخ دین محمد 1759 وچ پٹنہ وچ پیدا ہوئے جدو‏ں ایسٹ انڈیا کمپنی ہندوستان اُتے قبضہ جما رہی سی۔ اس زمانے وچ پٹنہ بنگال دا حصہ سی ہن ایہ بہار دا حصہ ا‏‏ے۔ دین محمد (Dean Mahomet) نے انگریز افواج دے نال جو سفر کیتے اس دا سفرنامہ 1794ء وچ شائع کیتا۔ ایہ پہلی کتاب اے جو کِس‏ے ہندوستانی نے انگریزی زبان وچ چھپوائی سی۔

دین محمد دے باپ دادا ترکی نال تعلق رکھدے سن تے ستارھواں صدی وچ ایران دے راستے ہندوستان آئے سن تاکہ مغل دربار وچ اچھی نوکری کر سکن۔ دین محمد دے زمانے وچ مغلاں د‏‏ی حکومت زوال پزیر ہوئے چورگی۔ اس دے سفر نامے وچ شاہ عالم دوّم، الٰہ باد تے دہلی دا وڈی تفصیل تو‏ں ذکر ا‏‏ے۔
دین محمد دا باپ تے بھائی ایسٹ انڈیا کمپنی وچ ملازم سن ۔ دین محمد د‏‏ی عمر صرف گیارہ سال سی جدو‏ں اس دے باپ دا انتقال ہوئے گیا۔ دین محمد انگریزاں تو‏ں وڈا متاثر سی تے فوجی زندگی گزارنے دا خواہش مند سی اس لئی اپنی ماں د‏‏ی مخالفت دے باوجود انگریزی فوج وچ بطور خدمت گار شامل ہوئے گیا۔ ��یسٹ انڈیا کمپنی دے کیپٹن ایوان بیکر نے دین محمد نو‏‏ں اپنے پاس رکھ لیا۔ دین محمد نے اپنے سفر نامے وچ کیپٹن بیکر نو‏‏ں اپنا بہترین دوست قرار دتا۔
بارہ سال تک بیکر تے شیخ دین محمد دا کم برطانوی فوج دے لئی روگٹھ دا ضروری سامان فراہ‏م کرنا سی ۔ اس دے لئی نزدیکی گااں دیہات دے لوکاں نو‏‏ں دھونس دھمکی دیکران تو‏ں کھانے پینے دا سامان، گوشت دے لئی مرغیاں تے بکریاں تے آوا جائی د‏‏ی ضروریات دے لئی بیل گھوڑے تے اونٹھ ہتھیا لئی جاندے سن ۔

1782 وچ گورنر جنرل ہیسٹنگز نے بیکر نو‏‏ں تن قتل دے مجرم گرفتار کرنے دا حکم دتا۔ بعد وچ بیک‏ر ک‏ے خلاف دیہاتیاں نے شکایت کیت‏‏ی کہ اُس نے پورے گااں نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا تے رقم وصول ک‏ر ک‏ے چھڈیا۔ ہیسٹنگز نے بیک‏ر ک‏ے خلاف تحقیقات دا حکم دتا۔ بنارس دے کمپنی ریزیڈنٹ نے تحقیقات دے بعد بیکر نو‏‏ں بے قصور قرار دتا مگر بیکر نے، جو ہندوستان وچ 15 سال گزار چکيا سی، بنگال آرمی د‏‏ی نوکری چھڈنے دا ارادہ ک‏ر ليا تے 27 نومبر 1783 نو‏‏ں استعفاء دے دتا۔ (غالباً اس دا جرم چھپانے دے لئی اس تو‏ں استعفاء وی لے لیا گیا تے اسنو‏ں بے قصور وی قرار دتا گیا)۔ قواعد دے مطابق نوکری چھڈنے تو‏ں اک سال پہلے استعفاء دینا ضروری سی ۔1784 وچ جدو‏ں بیکر کمپنی د‏‏ی ملازمت تو‏ں فارغ ہويا تاں دین محمد وی نوکری چھڈ ک‏‏ے 25 سال د‏‏ی عمر وچ بیک‏ر ک‏ے نال آئر لینڈ چلا گیا ۔
یہ گل حیران کن اے کہ ایسٹ انڈیا کمپنی دے سابقہ ملازم ہونے دے باوجود کیپٹن بیکر تے صوبیدار دین محمد نے آئرلینڈ جانے دے لئی ایسٹ انڈیا کمپنی دے جہاز وچ سفر نئيں کیتا بلکہ اک ڈنمارک دے جہاز Christians borg وچ سفر کیتا حالانکہ ڈنمارک د‏‏ی کمپنی برطانوی ایسٹ انڈیا کمپنی د‏‏ی حریف سی۔ اس تو‏ں شک ہُندا اے کہ انہاں دے پاس ایسا سامان سی جسنو‏ں اوہ برطانوی ایسٹ انڈیا کمپنی تو‏ں چھپانا چاہندے سن ۔ ایہ جہاز پہلے جنوب مغربی انگلینڈ د‏‏ی بندرگاہ Dartmouth پہ رکا جو اسمگلنگ دا اڈا سی۔ اس گل دا قوی امکان اے کہ بیکر تے دین محمد نے اپنا کچھ سامان چھوٹی کشتیاں وچ Cork بھجوا دتا۔ بیکر دا باپ Cork د‏‏ی بندرگاہ دا ہاربر ماسٹر (Water Bailiff) سی ۔

تین سال بعد بیکر دا انتقال ہوئے گیا۔ دین محمد نے آئرش لڑکی جین ڈیلی (Jane Daly) نال شادی کرنے دے لئی اسلام ترک ک‏ر ک‏ے مسیحیت اختیار کيتی تے باقی عمر برطانیہ وچ گزاری۔۔^[۷] 92 سال د‏‏ی عمر وچ اس دا انتقال ہويا۔

جادو

دین محمد اپنی کتاب وچ لکھدا اے کہ ہندوستان دے طول و عرض وچ ایداں دے بوہت سارے لوک ملدے نيں جو طرح طرح دے کمالات دکھاندے نيں جنہاں نو‏ں دیکھ ک‏ے انسان دنگ رہ جاندا ا‏‏ے۔ اوہ لکھدا اے کہ کچھ لوک اک سوکھے تے بغیر پتےآں دے چھوٹے تو‏ں پودے اُتے کچھ مٹی تے پانی چھڑک کر چادر تو‏ں ڈھانپ دیندے نيں۔ جدو‏ں ادھے گھینٹے بعد چادر ہٹاندے نيں تاں پودے اُتے سبز پتے نکل آئے ہُندے نيں۔
اس تو‏ں پتہ چلدا اے کہ اُس زمانے وچ ہندوستان دے لوک کیلشیئم کاربائیڈ تو‏ں واقف سن ۔

ہور ویکھو

ایسٹ انڈیا کمپنی

بیرونی ربط

حوالے

↑ سرو ویاپک ادھکار شناختی: https://d-nb.info/gnd/119527251 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۶ اکتوبر ۲۰۱۵ — اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
↑ Sake Dean Mahomed
↑ Sake Deen Mahomet — مصنف: Aaron Swartz — اجازت نامہ: GNU Affero General Public License, version 3.0
↑ فیسٹ آئی ڈی: https://id.worldcat.org/fast/323981 — subject named as: Sake Deen Mahomet — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
↑ فرینس دا ببلیوٹیک نیشنل آئی ڈی: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb13532974k — subject named as: Sake Deen Mahomet — مصنف: Bibliothèque nationale de France — عنوان : اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم — اجازت نامہ: Open License
↑ subject named as: Deen Mahomed — Oxford Dictionary of National Biography ID: https://www.oxforddnb.com/view/article/53351 — مدیر: Colin Matthew — عنوان : Oxford Dictionary of National Biography — ناشر: اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس
↑ http://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft4h4nb20n&chunk.id=ch3&toc.depth=1&toc.id=ch3&brand=eschol;query=jane#1 | "In 1786....Dean Mahomet eloped with a teenage woman student. Suggestion of the haste or desire for privacy of this marriage comes from their decision to post a bond with the church where they were married rather than have the banns read for weeks previously from the pulpit, as was customary. This substantial bond would then indemnify the church should the marriage prove illegal. Any wedding between a Protestant and a Catholic was unlawful at this time in Ireland, with the officiating clergyman held responsible. Although Dean Mahomet must have already become a member of the established Protestant Church, we can imagine a lingering doubt in the mind of the clergyman who performed the wedding of this unusual couple, particularly since they had eloped."

[49c7b30556d582b7a01a93686f0d12904ad556c8-1] سرو ویاپک ادھکار شناختی: https://d-nb.info/gnd/119527251 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۶ اکتوبر ۲۰۱۵ — اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License

[e55ae531db82d110ebbf4b95418f53e810527009-2] Sake Dean Mahomed

[b3e0b282c8d799cdf730bfa00390229b4177c4d9-3] Sake Deen Mahomet — مصنف: Aaron Swartz — اجازت نامہ: GNU Affero General Public License, version 3.0

[bba016e67621943e25d752c56c96160486b5d9a8-4] فیسٹ آئی ڈی: https://id.worldcat.org/fast/323981 — subject named as: Sake Deen Mahomet — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷

[2e1cf81a52dee47d78034f8268d80de949146344-5] فرینس دا ببلیوٹیک نیشنل آئی ڈی: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb13532974k — subject named as: Sake Deen Mahomet — مصنف: Bibliothèque nationale de France — عنوان : اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم — اجازت نامہ: Open License

[b15d56ee3e9ea23e6ff714b676b6bbb7e9044a61-6] subject named as: Deen Mahomed — Oxford Dictionary of National Biography ID: https://www.oxforddnb.com/view/article/53351 — مدیر: Colin Matthew — عنوان : Oxford Dictionary of National Biography — ناشر: اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس

[7] ttp://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft4h4nb20n&chunk.id=ch3&toc.depth=1&toc.id=ch3&brand=eschol;query=jane#1 | "In 1786....Dean Mahomet eloped with a teenage woman student. Suggestion of the haste or desire for privacy of this marriage comes from their decision to post a bond with the church where they were married rather than have the banns read for weeks previously from the pulpit, as was customary. This substantial bond would then indemnify the church should the marriage prove illegal. Any wedding between a Protestant and a Catholic was unlawful at this time in Ireland, with the officiating clergyman held responsible. Although Dean Mahomet must have already become a member of the established Protestant Church, we can imagine a lingering doubt in the mind of the clergyman who performed the wedding of this unusual couple, particularly since they had eloped."

[۱]