Gioann Caboto

Gioann Caboto ò Cabo (passà a la stòria coma Giovanni Caboto an italian e John Cabot an anglèis) a l'é stàit un mërcant e un navigador, col ch'a l'ha dëscoatà la Mérica continental.

Sò nòm a l'é rivane tramandà an vàire forme, për via dij passagi lenghìstich e ën essend nàit a caval ëd la transission lenghìstica dël '500. L'ùnica forma atestà a Génoa, ant na lista ëd famije nòbij dël 1256, a l'é Cabo^[1], comsëssìa sò fieul Sebastian a ven atestà coma Caboto^[2] an Anghiltera. La midema atestassion anglèisa a conferma 'cò la famija coma genoèisa.

As conòss pòch ëd soa vita. A-i é chi a dis ch'a l'era nassù a Gaeta apopré dël 1450, àutri a diso ch'a l'era ëd Génoa (ò mej ëd Castiglione Chiavarese); àutri ancora a diso che soa famija a l'era ëd Savon-a.
A l'era peui dventà sitadin ëd Venessia e pì tard, vers ël 1490, ëd Bristol.
Ai 5 ëd mars dël 1496, (ansema a sò fieuj Luis, Sebastian e Santo) a l'ha otnù dal re Enrich VII dij fond për andé a sërché le tère ossidentaj. Tutun la spedission a l'é partìa mach l'ann apress, a smija ai 2 ëd magg dël 1497, an sna barca sola, ël Matthew, con n'echipage ëd disdeut përson-e.
Ai 24 ëd giugn a son rivà an sla còsta mérican-a, miraco l'ìsola ëd Cap Breton ò ël Teraneuva e Labrador. A l'han rancontrà gnun nativ, ma a l'han ës-ciairane le marche.
Ai 6 d'ost a l'era torna a Bristol, arseivù con tanti onor.
Parèj ëd Colomb, Caboto a chërdìa d'esse rivà an Cipango e Catai.
Dël 1498 a l'ha fàit un second viage, con 5 barche, ma a l'é pi nen rintrà an Anghiltèra.