Zygmunt Nowakowski (artysta)

Zygmunt Nowakowski

Zygmunt Jan Błażej Tempka

Zygmunt Nowakowski (ok. 1932)
Imię i nazwisko	Zygmunt Tempka
Data i miejsce urodzenia	22 stycznia 1891 Kraków
Data i miejsce śmierci	4 października 1963 Londyn
Zawód	aktor, pisarz
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Zygmunt Nowakowski, właśc. Zygmunt Jan Błażej Tempka (ur. 22 stycznia 1891 w Krakowie, zm. 4 października 1963 w Londynie) – polski pisarz, felietonista, dziennikarz, aktor, reżyser teatralny, doktor filologii polskiej.

Urodził się w rodzinie Błażeja Tempki (1845–1896), urzędnika, i Heleny z Nowakowskich (1855–1936), nauczycielki (jednej z pierwszych kobiet studiujących na Uniwersytecie Jagiellońskim). Miał trzech braci. Dwóch spośród braci to: Tadeusz – lekarz internista i hematolog oraz Władysław – prawnik, polityk, poseł na Sejm RP. Uczęszczał do Gimnazjum Św. Jacka, a następnie im. Sobieskiego w Krakowie. Studiując na UJ polonistykę równolegle pobierał nauki w szkole dramatycznej. W 1911 Ludwik Solski zatrudnił go w Teatrze im. Juliusza Słowackiego. W 1914 wstąpił do Legionów Polskich. Po powrocie z wojny zaczął robić błyskawiczną karierę aktorską otrzymując m.in. role: Poety w Weselu, Konrada w Dziadach, Hrabiego w Nie-Boskiej komedii, Don Ferdynanda w Księciu Niezłomnym.

W latach 1926–1929 był aktorem i dyrektorem Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Od 1930 był stałym felietonistą „Ilustrowanego Kuryera Codziennego”. Wiceprezes KS Cracovia.

W 1935 został laureatem literackiej nagrody miasta Krakowa^[1]. W 1938 otrzymał medal brązowy Nagrody im. Leona Reynela za najlepszą sztukę minionego roku, którą została uznana Gałązka rozmarynu^[2].

Od 1939 przebywał na emigracji. W latach 1940–1941 był członkiem Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej przy prezydencie Władysławie Raczkiewiczu. W latach 1940–1944 redaktor naczelny „Wiadomości Polskich, Politycznych i Literackich”, redagowanych wspólnie z Mieczysławem Grydzewskim.

Był wieloletnim współpracownikiem Radia Wolna Europa. Na antenie tego radia prezentował, między innymi, własne gawędy historyczne, które później wydano w postaci zbioru^[3].

W swoich tekstach prasowych i wystąpieniach posługiwał się często bardzo mocnymi określeniami i posądzeniami, wręcz obraźliwymi. Znana była np. jego silna niechęć^[4] do Zofii Kossak, którą oskarżał o to, że jest „agentką komunistyczną”^[5].

Zmarł w Londynie. Zgodnie z ostatnią wolą Nowakowskiego, w lutym 1968 urna z jego prochami została przewieziona do kraju i złożona na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera PAS 42-wsch-4)^[6].

• zbiory felietonów:
  • Kucharz doskonały (1932)
  • Stawiam bańki! (1936)
  • Lajkonik (1938)
  • Lajkonik na wygnaniu (1963)
• powieści:
  • Przylądek Dobrej Nadziei (1931)
  • Start Edmunda Sulimy (1932)
  • Rubikon (1935)
  • Pani służba (1938)
  • Błękitna kotwica (1939)
• dzieła sceniczne:
  • Tajemniczy pan (1924)
  • Puchar wędrowny (1926)
  • Gałązka rozmarynu (1937)
• reportaże:
  • Geografia serdeczna (1931)
  • Niemcy à la minute (1933)
• opowiadania:
  • Złotówka Manoela (1937)
  • Pędziwiatr (Duns 1945)
• wspomnienia:
  • Mój Kraków (Nowy Jork 1946)
  • Z księgi zażaleń pielgrzymstwa polskiego (Bruksela 1949)

• Złoty Krzyż Zasługi (30 stycznia 1930)^[7]
• Złoty Wawrzyn Akademicki (4 listopada 1937)^[8]

• Zygmunt Nowakowski jest patronem Szkoły Podstawowej w Trzęsówce^[9].

 Wykaz literatury uzupełniającej: Zygmunt Nowakowski (artysta).

• Henryk Markiewicz, Nowakowski (pierwotnie Tempka) Zygmunt Jan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXIII, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1978.

• Zygmunt Nowakowski na zdjęciach w bibliotece Polona