Zamek Homole

Zamek Homole

Zamek Homole – ruiny stołpu, 2016
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Położenie na mapie Polski Zamek Homole
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zamek Homole
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Zamek Homole
Położenie na mapie gminy Lewin Kłodzki Zamek Homole
50°24′05,31″N 16°20′47,06″E/50,401475 16,346406
Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek, tablica, plan zamku

Zamek Homole – ruiny zamku na wzniesieniu Gomoła (733 m n.p.m.) na Wzgórzach Lewińskich, ponad przełęczą Polskie Wrota (ziemia kłodzka, Sudety Wschodnie)^[1].

Już w pierwszych wiekach n.e. przez przełęcz Polskie Wrota prowadził wariant szlaku bursztynowego, a we wczesnym średniowieczu była to uczęszczana droga handlowa łącząca Śląsk z Czechami^[2] zwana Polską Drogą (Polenweg). W XI w. istniał tam drewniany gródek strzegący traktu^[2]. Murowany zamek wzniesiono pod koniec XIII wieku lub w wieku XIV. Pierwszym znanym właścicielem zamku był Titzko (Tyczko) von Pannwitz, który był wzmiankowany w 1346 roku. Zamek był centrum dóbr rodziny von Pannwitzów^[2]. Jego synowie sprzedali zamek nowemu właścicielowi, którym był Dětrich z Janovic. Od 1414 roku właścicielem zamku stał się Boczek II z Podiebradów(inne języki). Po jego śmierci w 1417 roku właścicielem zamku stał się jego syn, zagorzały zwolennik utrakwistów, Wiktoryn z Podiebradów, który zmarł w 1427 roku. Dziedzicem zamku został jego 7-letni syn Jerzy z Podebradów, późniejszy król Czech. Zamek został zdobyty przez husytów w 1428 r. i stał się ich główną siedzibą na ziemi kłodzkiej^[2]. W tym czasie zaczął być określany jako Hrad Homole. Zamkiem władali wtedy Jan Holý zwany Holec, właściciel Nemošic i Mikuláš Trčka z Lípy(inne języki). W 1434 r. został zdobyty przez najemników z Wrocławia i Świdnicy lub też ze Strzelina. W 1440 roku został zdobyty przez taborytę Jana Koldę z Žampachu(inne języki). W latach 1444–1454 zamek należał do husyckiego dowódcy Hynka Krušiny IV z Lichtenburka i dopiero po jego śmierci zamek wrócił do prawowitego właściciela, którym był Jerzy z Podebradów (od 1458 roku król). Po śmierci króla doszło do podziału jego majątków i zamek wraz z okolicznymi dobrami otrzymał jego syn Henryk I Starszy z Podiebradów. W 1470 roku jako burgrabia zamku jest wzmiankowany Wacław (Wenzel) Holub z Provuzy.

Do 1477 r. zamek kilkukrotnie zmieniał właścicieli, drogą sprzedaży bądź dziedziczenia, by w końcu zostać odsprzedanym Hildebrandowi von Kauffungowi z Łużyc i odłączonym od ziem Korony Czeskiej. Zamek stał się tym samym stolicą niewielkiej domeny (tzw. „państewka homolskiego”) obejmującej Duszniki-Zdrój, Lewin Kłodzki i 21 okolicznych wsi^[2].

Potomkowie Kauffunga stali się z czasem rycerzami-rabusiami, co spowodowało, że ich suwerenność przestała być tolerowana: w 1534 r. wojska cesarskie zdobyły zamek, który następnie skonfiskowano, a ostatniego właściciela stracono w Wiedniu^[2]. W 1536 roku narysował go podczas podróży z palatynem Ottheinrichem do Krakowa Matthias Gerung(inne języki) (jako Lewinski Zamek – Burg Hummel na weducie Náchodu)^[3][4]. Od 1560 r. zamek stał opuszczony, powoli popadając w ruinę.

W zamku dwukrotnie prowadzono prace archeologiczne – w 1810 i w 1962 roku. Odnaleziono wtedy między innymi fragmenty ceramiki^[2].

Zamek składał się z kamiennego stołpu około 30-metrowej wysokości o cylindrycznym kształcie, otoczonego murem obwodowym^[2]. Mur wydzielał dziedziniec o nieregularnych, zbliżonych do prostokąta granicach, długości ok. 45, szerokości ok. 18 m; wieża umieszczona była w jego centrum^[2]. Do obecnych czasów zachował się jedynie fragment wieży i kilkumetrowy odcinek muru zewnętrznego oraz ślady suchej fosy^[2].

W XVIII wieku, kiedy Duszniki-Zdrój stały się kurortem wzrosło zainteresowanie ruinami wśród turystów i kuracjuszy^[2]. W latach 1788–1789 zbudowano dla nich w ruinach aleję, altanę, ustawiono ławki^[2]. Przypuszczalnie okolice zamku odwiedził 4 lipca 1778 przyszły król pruski Fryderyk Wilhelm II (źródła pisane mówią o tablicy pamiątkowej, która nie zachowała się do obecnych czasów).

Przy ruinach zaczyna się szlak turystyczny^[5]:

• Zamek Homole – Bukowy Stawek – Ludowe – Przełęcz Polskie Wrota – Lewin Kłodzki – Przełęcz Lewińska

U północnego podnóża góry przebiega Główny Szlak Sudecki^[5]:

• Kudowa-Zdrój – Dańczów – Przełęcz Lewińska – Przełęcz pod Grodczynem – Bukowy Stawek – Ludowe – Duszniki-Zdrój – Jamrozowa Polana – Kozia Hala – Podgórze PL/CZ – Sołtysia Kopa – Zieleniec – Lasówka – Schronisko PTTK „Jagodna” (Przełęcz Spalona) – Ponikwa – Długopole-Zdrój

Około 2004 r. w zachodniej części dziedzińca zamkowego postawiono drewnianą wiatę, w 2016 r. zawalona.

• 
• 
• 
  Ruiny około 1825 roku
• 
  Plan ruin
• 
  Ruina stołpu (wieży)

• Zamek Karpień

• R. Primke, M. Szczerepa, Rycerze-Rabusie ze Śląska i Łużyc: raubritterzy, zamki, skarby, Wyd. Technol, Kraków 2006. ISBN 83-916111-6-7.
• K.R. Mazurski, Przewodnik turystyczny. Ziemia kłodzka. Część południowa; Wyd. „Sudety”, Wrocław 1996. ISBN 83-85550-76-3.

• Galeria zdjęć