Willem Jacob ’s Gravesande

Willem Jacob ’s Gravesande

Data i miejsce urodzenia	26 września 1688 ’s-Hertogenbosch, Holandia
Data i miejsce śmierci	28 lutego 1742 Lejda, Holandia
Zawód, zajęcie	filozof, fizyk, matematyk
Alma Mater	Uniwersytet w Lejdzie
Multimedia w Wikimedia Commons

Willem Jacob ’s Gravesande (ur. 26 września 1688 w ’s-Hertogenbosch, zm. 28 lutego 1742 w Lejdzie) – holenderski filozof, fizyk i matematyk; najbardziej znany z powiązania energii kinetycznej z kwadratem prędkości ciała oraz przyrządu do wykazywania rozszerzalności cieplnej ciał stałych nazwanego na jego cześć.

Urodził się w ’s-Hertogenbosch, studiował prawo w Lejdzie i tam napisał rozprawę o samobójstwie. Był chwalony przez Johanna Bernoulliego^[1] kiedy opublikował książkę Essai de perspective. W 1715 roku odwiedził Londyn i króla Jerzego oraz został wybrany na członka Royal Society^[2]. W 1717 roku został profesorem fizyki i astronomii w Lejdzie oraz upowszechnił prace swego przyjaciela Isaaca Newtona w Holandii. W 1724 roku Piotr I Wielki zaoferował mu pracę w Sankt Petersburgu, której Gravesande nie zaakceptował.

Jego głównym dziełem jest Physices elementa mathematica, experimentis confirmata, sive introductio ad philosophiam Newtonianam czyli Matematyczne elementy filozofii naturalnej, potwierdzone przez eksperymenty (Lejda, 1720), w którym położył podwaliny nauczania fizyki.

Jego głównym wkładem w fizykę było przeprowadzanie eksperymentów, w których mosiężne kule były upuszczane z różnymi prędkościami na miękkie, gliniane podłoże. Zaprojektował i skonstruował przyrząd do badania takich zderzeń, który stał się „dyżurnym” przyrządem w każdym laboratorium fizycznym XVIII wieku^[3]. Rezultatem tych badań było stwierdzenie, że kula o dwukrotnie większej prędkości spowoduje powstanie wgłębienia cztery razy głębszego, trzykrotnie większej prędkości – dziewięciokrotnie większego itd. Podzielił się tymi wynikami z Émilie du Châtelet, która następnie poprawiła wzór Newtona opisujący energię kinetyczną z E=mv na E=mv² (widniejący dziś w tym wzorze czynnik ½ wynika z przyjętego układu jednostek – obierając inne można uczynić wzór bez ½ poprawnym).

Na cześć Gravesandego nazwano przyrząd do bezpośredniego wykazywania rozszerzalności termicznej ciał stałych – pierścień Gravesandego oraz planetoidę (9682) Gravesande.

• Essai de perspective (1711)
• Philosophiae Newtonianae Institutiones, in usus academicos (1723)
• An essay on perspective (1724)
• Physices elementa mathematica, experimentis confirmata, sive introductio ad philosophiam Newtonianam (1720–1721)
• Introductio ad Philosophiam, Metaphysicam et Logicam (1736)
• Mathematical Elements of Natural Philosophy, Confirm'd by Experiments: or, An introduction to Sir Isaac Newton's philosophy (Volume I) (1747)
• Mathematical Elements of Natural Philosophy, Confirm'd by Experiments: or, An introduction to Sir Isaac Newton's philosophy (Volume II) (1747)
• Oeuvres Philosophiques et Mathématiques de Mr. G. J. 'sGravesande, ed. with memoir by J. Allamand (1774)

• A.R. Hall, ’s Gravesande, Willem Jacob, w Dictionary of scientific biography, tom V; Nowy Jork, 1972, ss. 509–511.
• C. de Pater, Experimental Physics, Leiden university in the seventeenth century. An exchange of learning, Lejda, 1975, ss. 308–327.

• Natural philosophy. library.usyd.edu.au. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-03)].
• 's Gravesande's mistaken belief in perpetuum mobile
• 's Gravesande's New York Public Library entry
• 's Gravesande's Math Genealogy
• 's Gravesande's Mactutor biography. www-groups.dcs.st-and.ac.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-15)].
• The Oldest Magic Lantern in the World