Wazelina
Wazelina – substancja mazista, dość rzadka, bezwonna, niskotopliwa, niewysychająca, koloru od białego poprzez żółty do brązowego – we wszystkich wypadkach dość prześwitująca. Jest mieszaniną węglowodorów parafinowych (alkanów) z pogranicza stałego i ciekłego stanu skupienia w normalnych warunkach otoczenia (temperatura topnienia 35–45 °C) – głównie są to dokozan (C22H46) i trikozan (C23H48)[1]. W innych wersjach może wykazywać wyższą temperaturę topnienia (36–60 °C) i zawierać głównie nasycone węglowodory o >25 atomach węgla[2]. Otrzymywana jest z wybranych rodzajów ropy naftowej[3].
Nazwa pochodzi od amerykańskiej marki produktów kosmetycznych Vaseline[4], która upowszechniła się jako określenie ogólne produktu tego typu[5].
Właściwości
[edytuj | edytuj kod]- temperatura topnienia: 35–45 °C[1] lub 36–60 °C[2]
- dobrze rozpuszczalna w: eterze, benzynie, chloroformie, dwusiarczku węgla
- bardzo słabo rozpuszczalna w nierozcieńczonym etanolu
- nierozpuszczalna w wodzie
Zastosowania
[edytuj | edytuj kod]- Wazelina nie wchłania się poprzez skórę i błony śluzowe człowieka i nie podrażnia ich, stąd jej szerokie zastosowanie jako składnika bazowego rozmaitych maści leczniczych, oraz środków zabezpieczających powierzchnię ciała przed wpływem czynników fizycznych. Z tych samych powodów ma zastosowanie również jako środek poślizgowy o długotrwałym działaniu – w wielu rozmaitych zastosowaniach, jak pomocy przy masażu, czy ułatwianiu wnikania narzędzi lekarskich w głąb ciała pacjenta (pochwa, odbyt).
- W technice służy do tymczasowego, łatwo usuwalnego, ale jednocześnie skutecznego zabezpieczania rozmaitych powierzchni: metali przed korozją, wyrobów ze skóry, tworzyw i gumy przeciw wysychaniu powierzchni, przymarzaniu do siebie elementów, brudzeniu się i innym wpływom środowiska. Stosowana jest również jako delikatny środek smarujący do najsłabiej obciążonych mechanizmów.
Rodzaje
[edytuj | edytuj kod]Wyróżnia się następujące rodzaje wazeliny:
- techniczna
- żółta
- biała
- kosmetyczna
Wazelina techniczna (surowa, nieoczyszczona) ma kolor brązowy i może być nisko- lub wysokotopliwa. Stosowana jako smar i środek zabezpieczający przed korozją. Niskotopliwa ma lepsze własności smarujące.
Wazelina biała (farm. Vaselinum album) i wazelina żółta (farm. Vaselinum flavum) różnią się między sobą stopniem oczyszczenia. Wazelinę białą otrzymuje się przez powtórne oczyszczenie wazeliny żółtej oraz jej wybielenie. Obydwa rodzaje wazeliny posiadają swoje monografie szczegółowe w farmakopeach, stanowią surowce farmaceutyczne.
Z wazeliny białej otrzymuje się wazelinę kosmetyczną. W tym celu dodaje się do niej barwniki i substancje zapachowe.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Mały słownik chemiczny. Jerzy Chodkowski (red.). Wyd. V. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
- ↑ a b Petrolatum (white), międzynarodowa karta bezpieczeństwa chemicznego, Międzynarodowy Program Bezpieczeństwa Chemicznego [dostęp 2011-11-02] (ang.).
- ↑ wazelina, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-06-05].
- ↑ Vaseline. Dictionary.com. [dostęp 2015-04-09].
- ↑ wazelina. [w:] Słownik języka polskiego [on-line]. PWN. [dostęp 2015-04-09].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tadeusz Lesław Chruściel, Kornel Gibiński, Leksykon Leków, PZWL, 1991, s. 578
- Farmakopea Polska VI
- Farmakopea Polska VIII
- Wazelina biała. Pharma-Cosmetic. [dostęp 2015-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-27)].
- Wazelina żółta. Pharma-Cosmetic. [dostęp 2015-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-27)].