Tulipanowiec

Tulipanowiec
	; Tulipanowiec amerykański
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	magnoliopodobne
Rząd	magnoliowce
Rodzina	magnoliowate
Gatunek	tulipanowiec
	Nazwa systematyczna
	Liriodendron L.; Sp. Pl. 535. 1 Mai 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Liriodendron tulipifera L.
Synonimy
	Tulipifera Mill.;
	Tulipifera Mill.;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Tulipanowiec (Liriodendron L., z gr. λείριον leirion – „lilia”, δένδρον dendron – „drzewo”) – rodzaj drzew z rodziny magnoliowatych (Magnoliaceae). Obejmuje dwa gatunki współczesne, z których tulipanowiec amerykański L. tulipifera występuje we wschodniej części Ameryki Północnej (od Vermont i Ontario po Florydę i Luizjanę), a tulipanowiec chiński L. chinense w środkowych i południowych Chinach oraz w północnym Wietnamie^[4]. Mimo rozdzielenia geograficznego obu gatunków od co najmniej 10 milionów lat, są zdolne do krzyżowania się choć mieszaniec L. ×sinoamericanum jest sterylny^[5].

Tulipanowce są dobrze rozpoznawalne dzięki charakterystycznemu kształtowi liści: zwykle czteroklapowych i wyciętych na szczycie. Rodzaj w przeszłości miał rozmieszczenie okołobiegunowe, lecz w czasie zlodowaceń wymarł na terenie Europy (znany jest z licznych znalezisk kopalnych) i innych terenach poza swoim obecnym zasięgiem.

Oba gatunki uprawiane są jako ozdobne. Drewno tulipanowca amerykańskiego wykorzystywane jest do wyrobu mebli i galanterii drewnianej. Indianie z ich pni sporządzali canoe. Kora z korzeni służyła do aromatyzowania wermutu^[5], a Indianie sporządzali z korzeni napój i wykorzystywali je leczniczo^[4].

Morfologia

Pokrój: Szybko rosnące za młodu (1 m rocznie) drzewa osiągające do 45 m wysokości^[4].

Liście: Skrętoległe, opadające zimą, ogonkowe, z 4, czasem 6 klapami (gatunek azjatycki jest głębiej klapowany), o długości blaszki do 30 cm i szerokości do 40 cm. Liście wsparte są okrągłymi przylistkami^[4].

Kwiaty: Są okazałe i wzniesione^[4], obupłciowe, rozwijają się na końcach gałęzi i są bezwonne^[6]. Okwiat kubeczkowaty, zwykle złożony z 9 listków, z których trzy zewnętrzne są zielone i zwykle odgięte, a 6 wewnętrznych jest u nasady pomarańczowych, poza tym żółtawozielonych. Osiągają one do 4 cm długości^[4], a ich końce odgięte są na zewnątrz^[7]. Pręciki są liczne (do 50), o nitkach krótkich, ale z długimi woreczkami pyłkowymi i wydłużonym łącznikiem między nimi – osiągają do 5 cm długości. Owocolistki także ułożone są spiralnie i jest ich od 60 do 100^[4].

Owoce: Skrzydlaki (Liriodendron) spiralnie osadzone na dnie kwiatowym, każdy z pojedynczym nasionem i skrzydełkiem^[4].

Systematyka

Pozycja według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj wraz z całą rodziną magnoliowatych w ramach rzędu magnoliowców wchodzi w skład jednej ze starszych linii rozwojowych okrytonasiennych określanych jako klad magnoliowych^[2].

Wykaz gatunków

tulipanowiec amerykański Liriodendron tulipifera L.
tulipanowiec chiński Liriodendron chinense (Hemsl.) Sarg.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-31] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-16].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 59. ISBN 0-333-73003-8.
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 532-533, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ Liriodendron Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-10].
↑ Liriodendron Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-10].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-31] (ang.).

[A-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-16].

[philips-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 59. ISBN 0-333-73003-8.

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 532-533, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[china-6] Liriodendron Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-10].

[america-7] Liriodendron Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-10].

[1]