Przejdź do zawartości

Trybunał inkwizycji w Pizie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Trybunał inkwizycji w Pizie – sąd inkwizycyjny, mający swą siedzibę w Pizie w Wielkim Księstwie Toskanii. Istniał w latach 1560–1782 i należał do struktur inkwizycji rzymskiej. Na jego czele stali inkwizytorzy z zakonu franciszkanów konwentualnych.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W średniowieczu (od 1254) Piza podlegała jurysdykcji papieskich inkwizytorów Toskanii[1]. Oddzielny trybunał z siedzibą w Pizie powstał dopiero po utworzeniu w 1542 przez papieża Pawła III Kongregacji Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji, która przejęła kontrolę nad działalnością lokalnych inkwizytorów we Włoszech. Pierwszym inkwizytorem Pizy był Cristoforo Grassolino, mianowany w 1560 przez prowincjała franciszkanów w Toskanii. Papież Pius V (1566–1572) nadał inkwizycji pizańskiej prawa do części dochodów diecezji pizańskiej, co w 1572 zatwierdził Grzegorz XIII, a w 1574 Kongregacja Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji przejęła od władz zakonnych prawo mianowania i odwoływania inkwizytorów[2].

W czasie panowania w Toskanii dynastii Medyceuszy inkwizycja działała w tym kraju bez większych przeszkód. Zmiana nastąpiła po przejęciu władzy przez Habsburgów w latach 30. XVIII wieku. Książę Franciszek I Lotaryński już w 1743 odebrał inkwizycji kontrolę nad cenzurą publikacji. Na około dekadę (ok. 1743–1754) działalność inkwizycji toskańskiej była faktycznie zawieszona. W 1746 rząd księstwa nie uznał nominacji Giuseppe Antonio Boschiego na inkwizytora Pizy i w rezultacie urząd ten wakował przez siedem lat. Ostateczne zniesienie inkwizycji w Toskanii, w tym także trybunału pizańskiego, nastąpiło jednak dopiero 5 lipca 1782 na mocy dekretu księcia Leopolda II[3].

Organizacja

[edytuj | edytuj kod]

Siedziba trybunału znajdowała się we franciszkańskim konwencie S. Francesco w Pizie. Jego jurysdykcji podlegała archidiecezja pizańska, kilka okręgów położonych w diecezjach Lukki (Lari i Ripafratta), Volterry (Rivalto) oraz diecezja San Miniato, z tym, że nad tą ostatnią diecezją inkwizytor Pizy sprawował nadzór wspólnie z inkwizytorem Florencji. Okręg ten był podzielony na mniejsze jednostki terytorialne tzw. wikariaty, na czele których stali podlegli inkwizytorowi wikariusze. Specjalny status miał wikariat w mieście portowym Livorno. Tamtejszy wikariusz nosił tytuł wikariusza generalnego i cieszył się sporą autonomią względem pizańskiego inkwizytora. Na czele pozostałych wikariatów stali duchowni tytułowani jako wikariusze rejonowi[4]. Wikariatów rejonowych było dziesięć: San Miniato, Vicopisano, Lari, Pontedera, Riparbella, Rivalto, Ripafratta, Rosignano Marittimo, Buti i Bientina.

Archiwum

[edytuj | edytuj kod]

Archiwum pizańskiego trybunału inkwizycyjnego przechowywane jest w Archivio Arcidiocesano w Pizie, dokąd trafiło prawdopodobnie krótko po likwidacji trybunału w 1782. Zawiera ono 32 jednostki archiwalne obejmujące lata 1574–1772, niestety, jest to zbiór w dużej mierze nieuporządkowany[5]. Dokumentacja procesowa zachowana jest tylko częściowo, obejmuje głównie XVII i XVIII wiek i jak do tej pory pozostaje słabo zbadana[6]

Inkwizytorzy Pizy

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Del Col, s. 91-92.
  2. Bahrabadi, s. 4-5; Del Col, s. 758.
  3. Del Col, s. 733; Bahrabadi, s. 5-6.
  4. Bahrabadi, s. 4-5; Del Col, s. 745.
  5. Bahrabadi, s. 1 i nast.
  6. Del Col, s. 342.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]