Tropizm
Tropizm – reakcja ruchowa roślin i niższych zwierząt na bodźce zewnętrzne. Ruch (zwrot lub wygięcie) w kierunku bodźca to tropizm dodatni, plagiotropizm, w kierunku przeciwnym – tropizm ujemny, ortotropizm. Plagiotropizm może przybierać formę tropizmu transwersalnego, polegającego na ustawieniu organu pod kątem 90° do bodźca – diatropizm[1].
Przykłady tropizmu i powodujących go bodźców:
- chemotropizm – reakcja ruchowa roślin w odpowiedzi na czynnik chemiczny,
- fototropizm, heliotropizm, plagiofototropizm – reakcja ruchowa roślin wywołana bodźcem świetlnym (heliotropizm na światło słoneczne),
- geotropizm, grawitropizm – reakcja ruchowa roślin wywołana bodźcem grawitacyjnym,
- hydrotropizm, higrotropizm – reakcja ruchowa roślin wywołana działaniem wody lub wilgoci,
- termotropizm – reakcja ruchowa roślin wywołana zmianami temperatury,
- tigmotropizm, haptotropizm – reakcja ruchowa roślin wywołana bodźcem mechanicznym,
- traumatropizm – reakcja ruchowa roślin wywołana zranieniem,
- chromotropizm – reakcja ruchowa roślin wywołana bodźcem barwnym,
- elektrotropizm, galwanotropizm – reakcja ruchowa wywołana przez pole elektryczne[1].
Przyczyną ruchu może być różnica w tempie wzrostu różnych stron (części) rośliny lub odwracalne zmiany turgoru.
Tropizmy w kulturze
[edytuj | edytuj kod]Tropizmy to tytuł książki francuskiej pisarki Nathalie Sarraute (1939, wyd. pol.: przeł. Szymon Żuchowski, Biuro Literackie, Stronie Śląskie 2016[2]). Sama autorka tak wypowiadała się o tropizmach w sensie psychologicznym: "[Tropizmy to] wewnętrzne ruchy skryte pod nieszkodliwą pospolitością pozorów, które wypełniają każdą chwilę naszego życia, ruchy, których jesteśmy ledwie świadomi, prześlizgujące się po skraju naszego postrzegania w postaci nieokreślonych błyskawicznych wrażeń, kryją się za naszymi gestami, pod wypowiadanymi przez nas słowami i okazywanymi uczuciami. Te ruchy stanowią tajemne źródło naszego istnienia, jego formę in statu nascendi, w chwili powstania"[3].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Jan Kopcewicz: Ruchy roślin W: Fizjologia roślin (red. Kopcewicz Jan, Lewak Stanisław). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 586-601. ISBN 83-01-13753-3.
- ↑ Tropizmy [online], Biuro Literackie [dostęp 2019-07-18] (pol.).
- ↑ Przedmowa, [w:] Nathalie Sarraute, Age of Suspicion, Londyn: John Calder, 1963.