Tchagra

	Tchagra
	Lesson, 1831
	; Przedstawiciel rodzaju – czagra brązowołbista (T. australis)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	dzierzbiki
Rodzaj	Tchagra
	Typ nomenklatoryczny
	„le Tchagra” Levaillant (= Thamnophilus tchagra Vieillot, 1816)
Synonimy
	Pomatorhynchus Boie, 1826; Telophonus Swainson, 1837; Psalter Reichenbach, 1850; Pamatorhynchus Cabanis, 1851; Harpolestes Cabanis, 1850; Tschagroides Roberts, 1922; Orthotchagra Roberts, 1932;
	Pomatorhynchus Boie, 1826; Telophonus Swainson, 1837; Psalter Reichenbach, 1850; Pamatorhynchus Cabanis, 1851; Harpolestes Cabanis, 1850; Tschagroides Roberts, 1922; Orthotchagra Roberts, 1932;
Gatunki
	4 gatunki – zobacz opis w tekście
	4 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tchagra – rodzaj ptaków z rodziny dzierzbików (Malaconotidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce oraz na Półwyspie Arabskim^[10].

Morfologia

Długość ciała 16–23 cm; masa ciała 22–55 g (samce są większe i cięższe od samic)^[11].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1831 roku francuski zoolog René Lesson w publikacji swojego autorstwa Traité d’ornithologie^[2]. Jako gatunek typowy Lesson wyznaczył czagrę przylądkową (T. tchagra).

Etymologia

Pomatorhynchus (Pamatorhynchus): gr. πωμα pōma, πωματος pōmatos „pokrywa, wieko”; ῥυγχος rhunkhos „dziób”^[12]. Typ nomenklatoryczny: „le Tchagra” Levaillant (= Thamnophilus tchagra Vieillot, 1816).
Tchagra: francuska onomatopeja „Tchagra”, nadana czagrze przylądkowej przez Levaillanta w 1800 roku, na wzór jej nieustannego nawoływania „tch tcha tcha gra”^[13].
Telophonus: gr. τελος telos „doskonały”; -φωνος -phōnos „dźwięczny, brzmiący”, od φωνη phōnē „dźwięk, głos”^[14]. Typ nomenklatoryczny: Telophonus erythropterus Swainson, 1837 (= Thamnophilus tchagra Vieillot, 1816).
Psalter: gr. ψαλτης psaltēs „harfista”, od ψαλτηριον psaltērion „harfa”, od ψαλλω psallō „wyrywać, rwać”^[15]. Typ nomenklatoryczny: Telophonus longirostris Swainson, 1838 (= Thamnophilus tchagra Vieillot, 1816).
Harpolestes: gr. ἁρπη harpē „sierp”; λῃστης lēistēs „złodziej” (tj. dzierzba), od λῃστευω lēisteuō „kraść”^[16]. Typ nomenklatoryczny: Telophonus longirostris Swainson, 1838 (= Thamnophilus tchagra Vieillot, 1816).
Tschagroides: rodzaj Tchagra Lesson, 1831 (czagra); gr. -οιδης -oidēs „przypominający”^[17]. Typ nomenklatoryczny: Melaconotus australis A. Smith, 1836.
Orthotchagra: gr. ορθος orthos „prosty”; rodzaj Tchagra Lesson, 1831 (czagra)^[18].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[19]:

Tchagra australis (A. Smith, 1836) – czagra brązowołbista
Tchagra jamesi (Shelley, 1885) – czagra szara
Tchagra tchagra (Vieillot, 1816) – czagra przylądkowa
Tchagra senegalus (Linnaeus, 1766) – czagra senegalska

Uwagi

↑ Wariant pisowni Pomatorhynchus Boie, 1826.
↑ Nowa nazwa dla Telophonus Swainson, 1837, ponieważ Roberts uważał, że jest późniejszą, błędną pisownią Telophorus Swainson, 1831.

Przypisy

↑ Tchagra, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b R.-P. Lesson: Traité d’ornithologie, ou, Tableau méthodique des ordres, sous-ordres, familles, tribus, genres, sous-genres et races d’oiseaux: ouvrage entièrement neuf, formant le catalogue le plus complet des espèces réunies dans les collections publiques de la France. Cz. 1. Bruxelles: Chez F.G. Levrault, 1831, s. 373. (fr.).
↑ F. Boie. Generalübersicht der ornithologischen Ordnungen, Familien und Gattungen. „Isis von Oken”. Jahrgang 1826, s. 973, 1826. (niem.).
↑ W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 2. London: John Taylor, 1837, s. 219, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).
↑ H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. ryc. lvii. (niem.).
↑ Cabanis 1850–1851 ↓, s. 69.
↑ Cabanis 1850–1851 ↓, s. 70.
↑ A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 248, 1922. (ang.).
↑ A. Roberts. Preliminary description of sixty-six new forms of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 15 (1), s. 31, 1932. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (redaktorzy), Batises, bushshrikes, boatbills, vangas (sensu lato) [online], IOC World Bird List (v13.1) [dostęp 2023-06-21] (ang.).
↑ D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., Bushshrikes and Allies (Malaconotidae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2021, [1], DOI: 10.2173/bow.malaco2.01 [dostęp 2023-06-21] (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Pomatorhynchus [dostęp 2023-06-21] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Tchagra [dostęp 2023-06-21] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Telophonus [dostęp 2023-06-21] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Psalter [dostęp 2023-06-21] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Harpolestes [dostęp 2023-06-21] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Tschagroides [dostęp 2023-06-21] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Orthotchagra [dostęp 2023-06-21] .
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M.P.M.& M. Kuziemko P. Mielczarek & M.P.M.& M., Rodzina: Malaconotidae Swainson, 1824 – dzierzbiki - Bush-shrikes, Puffbacks and Tchagras (wersja: 2022-08-27), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2023-06-21] .

Bibliografia

J. Cabanis: Museum Heineanum: Verzeichniss der ornithologischen Sammlung des Oberamtmann Ferdinand Heine, auf Gut St. Burchard vor Halberstadt. T. 1: Singvögel. Halberstadt: In Commission bei R. Frantz, 1850–1851, s. i–viii; 1–233. (niem.).
The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[6] Wariant pisowni Pomatorhynchus Boie, 1826.

[10] Nowa nazwa dla Telophonus Swainson, 1837, ponieważ Roberts uważał, że jest późniejszą, błędną pisownią Telophorus Swainson, 1831.

[itis-1] Tchagra, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[les-2] R.-P. Lesson: Traité d’ornithologie, ou, Tableau méthodique des ordres, sous-ordres, familles, tribus, genres, sous-genres et races d’oiseaux: ouvrage entièrement neuf, formant le catalogue le plus complet des espèces réunies dans les collections publiques de la France. Cz. 1. Bruxelles: Chez F.G. Levrault, 1831, s. 373. (fr.).

[boie-3] F. Boie. Generalübersicht der ornithologischen Ordnungen, Familien und Gattungen. „Isis von Oken”. Jahrgang 1826, s. 973, 1826. (niem.).

[swa-4] W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 2. London: John Taylor, 1837, s. 219, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).

[rei-5] H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. ryc. lvii. (niem.).

[CITEREFCabanis1850–1851[https://www.biodiversitylibrary.org/page/49584448_69]-7] Cabanis 1850–1851 ↓, s. 69.

[CITEREFCabanis1850–1851[https://www.biodiversitylibrary.org/page/49584449_70]-8] Cabanis 1850–1851 ↓, s. 70.

[rob22-9] A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 248, 1922. (ang.).

[rob32-11] A. Roberts. Preliminary description of sixty-six new forms of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 15 (1), s. 31, 1932. (ang.).

[ioc-12] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (redaktorzy), Batises, bushshrikes, boatbills, vangas (sensu lato) [online], IOC World Bird List (v13.1) [dostęp 2023-06-21] (ang.).

[botw-13] D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., Bushshrikes and Allies (Malaconotidae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2021, [1], DOI: 10.2173/bow.malaco2.01 [dostęp 2023-06-21] (ang.).

[14] The Key to Scientific Names ↓, Pomatorhynchus [dostęp 2023-06-21] .

[15] The Key to Scientific Names ↓, Tchagra [dostęp 2023-06-21] .

[16] The Key to Scientific Names ↓, Telophonus [dostęp 2023-06-21] .

[17] The Key to Scientific Names ↓, Psalter [dostęp 2023-06-21] .

[18] The Key to Scientific Names ↓, Harpolestes [dostęp 2023-06-21] .

[19] The Key to Scientific Names ↓, Tschagroides [dostęp 2023-06-21] .

[20] The Key to Scientific Names ↓, Orthotchagra [dostęp 2023-06-21] .

[mk-21] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M.P.M.& M. Kuziemko P. Mielczarek & M.P.M.& M., Rodzina: Malaconotidae Swainson, 1824 – dzierzbiki - Bush-shrikes, Puffbacks and Tchagras (wersja: 2022-08-27), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2023-06-21] .

[1]