Tadeusz Nowak (pisarz)

Tadeusz Nowak
Data i miejsce urodzenia	11 listopada 1930 ; Sikorzyce
Data i miejsce śmierci	10 sierpnia 1991 ; Skierniewice
Zawód, zajęcie	pisarz
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Tadeusz Nowak (ur. 11 listopada 1930 w Sikorzycach, gm. Wietrzychowice, zm. 10 sierpnia 1991 w Skierniewicach) – polski poeta i prozaik, tłumacz m.in. literatury rosyjskiej i węgierskiej.

Życiorys

Tadeusz Nowak urodził się na ziemi tarnowskiej, w widłach Wisły i Dunajca, we wsi, która w tamtych czasach należała do powiatu dąbrowskiego (15 km na zachód od Dąbrowy Tarnowskiej), a obecnie do powiatu tarnowskiego (25 km na północny zachód od Tarnowa). Naukę w liceum rozpoczął w I Liceum Ogólnokształcącym im. Kazimierza Brodzińskiego w Tarnowie, w roku szkolnym, który rozpoczął się tam 12 lutego 1945 r. W twórczości często nawiązywał do swojego miejsca pochodzenia - do ziemi tarnowskiej i rodzinnej wsi. Tam rozgrywały się akcje większości jego opowiadań i powieści^[1].

Absolwent filologii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim (1948–1954). W 1948 opublikował pierwszy wiersz w tygodniku „Wici”. W 1953 wydał pierwszy tomik poezji Uczę się mówić, a w 1956 tomik Prorocy już odchodzą. W 1953 podpisał rezolucję ZLP w sprawie procesu krakowskiego. Od 1954 należał do PZPR^[2]. Członek ZLP od 1956. Na przełomie lat 50. i 60. XX w. związany był z grupą poetycką Muszyna^[3]. Oprócz działalności poetyckiej artysta zajmował się także prozą, czego przykładem są zbiory opowiadań W puchu Alleluja czy powieści Takie większe wesele, A jak królem, a jak katem będziesz, Diabły, Dwunastu, Prorok, Wniebogłosy.

Tadeusz Nowak zasiadał także w kolegium redakcji oraz radzie redakcyjnej Tygodnika Kulturalnego w latach 1968–1986, kiedy redaktorem naczelnym tego ogólnopolskiego tytułu kulturalno-literackiego był Stanisław Adamczyk(inne języki). Dwukrotny Laureat Nagrody im. Stanisława Piętaka: w 1965 roku za tom poezji Ziarenko trawy oraz w 1969 roku za powieść A jak królem, a jak katem będziesz. Nagrodzony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski^[2].

W sierpniu 1991, po długotrwałej chorobie, zmarł na zawał serca w szpitalu w Skierniewicach.

W 1999 profesor Stanisław Balbus wydał jego dwie niedokończone powieści: Jak w rozbitym lustrze oraz Jeszcze ich słyszę, widzę jeszcze. Powieści Tadeusza Nowaka utrzymane są w baśniowo-balladowej konwencji, sięgają do pokładów literatury ludowej, kreując świat pełen prastarych archetypów i motywów biblijnych. Są zaliczane do tzw. nurtu wiejskiego^[4].

Wybrana twórczość

Uczę się mówić (1953)
Porównania (1954)
Prorocy już odchodzą (1956)
Jasełkowe niebiosa (1957)
Ślepe koła wyobraźni (1958)
Psalmy na użytek domowy (1959)
Kolędy stręczyciela (1962)
Obcoplemienna ballada (1963)
Ziarenko trawy (1964)
W jutrzni (1966)
Takie większe wesele (1966)
A jak królem, a jak katem będziesz (1968)
Psalmy (1971)
Diabły (1971)
Dwunastu (1974)
Półbaśnie (1976)
Prorok (1977)
Wiersze wybrane (1978)
Wniebogłosy (1982)
Pacierze i paciorki (1988)
Za snem, za jawą, za pacierzem (2000)

Kompozycje z tekstami Tadeusza Nowaka

1978: Przemysław Gintrowski Psalmy i Requiem
1979: Marek Grechuta Pieśni Marka Grechuty do słów Tadeusza Nowaka
2006: Grzegorz Turnau Historia pewnej podróży
2010: Dorota Ślęzak Psalm miłosny
2015: Marcin Styczeń Jak się przed tobą wytłumaczę

Opracowania twórczości

Wyobrażone, nieminione… Tadeusz Nowak i jego twórczość, pod red. Doroty Siwor, Instytut Literatury 2022, Kraków

Przypisy

↑ Tadeusz Nowak | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2020-12-07] (pol.).
↑ ^a ^b Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 676. ISBN 83-223-2073-6.
↑ Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku. Grzegorz Gazda (redaktor). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 348-349. ISBN 978-83-01-15724-1.
↑ Z Tadeuszem Nowakiem rozmawia Zbigniew Taranienko, „Literatura” nr 19 (65) 1973.

Bibliografia

Jan Zdzisław Brudnicki: Tadeusz Nowak. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1978.
Stanisław Balbus: Poezja w czasie marnym. Kraków: 1992.

Linki zewnętrzne

Strona o Tadeuszu Nowaku. kolebuk.w.interia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-05)].

[1] Tadeusz Nowak | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2020-12-07] (pol.).

[O-2] Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 676. ISBN 83-223-2073-6.

[slownik-kierunkow-i-grup-3] Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku. Grzegorz Gazda (redaktor). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 348-349. ISBN 978-83-01-15724-1.

[4] Z Tadeuszem Nowakiem rozmawia Zbigniew Taranienko, „Literatura” nr 19 (65) 1973.

[1]