Târgu Mureș
46°32′35″N 24°33′30″E/46,543056 24,558333
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Okręg | |||||
| Mer |
Dorin Florea | ||||
| Powierzchnia |
66,96 km² | ||||
| Wysokość |
330 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
02-65 | ||||
| Kod pocztowy |
540xxx | ||||
| Tablice rejestracyjne |
MS | ||||
Położenie na mapie okręgu Marusza  | |||||
Położenie na mapie Rumunii  | |||||
| 46°32′35″N 24°33′30″E/46,543056 24,558333
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Târgu Mureș (przed reformą ortografii Tîrgu Mureș, węg. Marosvásárhely, niem. Neumarkt am Mieresch) – miasto w Rumunii, stolica okręgu Marusza. W 2021 roku liczyło 115 493 mieszkańców[1]. Od 2004 roku merem miasta jest Dorin Florea z Partii Demokratycznej.
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]Historyczna nazwa miasta wywodziła się z języka węgierskiego i brzmiała Vásárhely (co oznacza „targowisko”), zaś obecna jest ekwiwalentem Marosvásárhely (oznaczającego „targowisko nad Maruszą”). Rumuńskie târg oznacza to samo, co w języku polskim.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miasto po raz pierwszy zostało udokumentowane w „Novum Forum Sicolorum” w 1322 roku. Ożywiona działalność handlowa pociągnęła za sobą liczne osiedlanie się rzemieślników i szybki rozwój rzemiosła: w XV w. istniało tu już ponad 30 cechów, a ich przedstawiciele odgrywali wiodącą rolę w funkcjonowaniu miasta[2]. Począwszy od XVI wieku, Târgu Mureș przodowało jako ważne centrum kultury i edukacji. Pierwsze szkoły zostały założone w 1492 roku. Z czasem miasto przekształciło się w ważne miejsce życia społecznego i gospodarczego, kiedy to stało się siedzibą sądu najwyższego wymiaru sprawiedliwości Księstwa Siedmiogrodu. Od XV wieku często odbywały się tu parlamenty stanowe Siedmiogrodu. W 1601 r., po śmierci Michała Walecznego, zamordowanego z rozkazu habsburskiego generała Giorgio Basty, austriackie wojska spaliły część miasta. W 1709 r. z kolei nawiedziła je epidemia cholery[2].
W wyniku traktatu w Trianon w 1920 r. miasto znalazło się w granicach Rumunii. W tym czasie miejscowość znacząco rozwinął burmistrz Emil Dandea[3]. W 1940 roku miasto ponownie znalazło się w granicach Węgier. W wyniku pokoju paryskiego w 1947 roku miasto ponownie znalazło się w granicach państwa rumuńskiego.
W marcu 1990 roku w mieście doszło do zamieszek pomiędzy Węgrami a Rumunami. W wyniku zamieszek zginęło 5 osób, zaś 278 zostało rannych.
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]W mieście rozwinął się przemysł chemiczny (nawozy azotowe), maszynowy (maszyny włókiennicze), elektryczny, materiałów budowlanych oraz drzewny i meblarski[4][2].
Populacja
[edytuj | edytuj kod]Według ostatniego spisu ludności przeprowadzonego w 2002 roku, miasto Târgu Mureș liczy 150 041 mieszkańców[5].
- Rumuni – 75 533 (50,34%)
- Węgrzy – 70 108 (46,72%)
- Romowie – 3660 (2,43%)
- Niemcy – 304 (0,20%)
- inne grupy etniczne, w tym 12 Polaków – 434 (>0,01%)
Jest to pierwszy spis ludności, który pokazuje tak niewielką procentową ilość Węgrów dzięki dziesiątkom lat migracji Rumunów do miasta.
Zabytki i turystyka
[edytuj | edytuj kod]W Târgu Mureș znajdują się m.in. pałac kultury, teatr narodowy, prawosławna cerkiew, Pałac Apolla (1820–1822) czy stary budynek prefektury z 1711.
W 1880 w mieście wzniesiono pomnik generała Józefa Bema, upamiętniając jego udział w powstaniu węgierskim, a w 1924 statuę Wilczycy Kapitolińskiej[6]. Tablice pamiątkowe przypominają, że w mieście przebywali przez jakiś czas Mihai Eminescu (w 1866) i Sándor Petőfi (w lipcu 1849 r.)[2].
W mieście odbywa się Vibe Festival.
Transport
[edytuj | edytuj kod]Kilka kilometrów od miasta w miejscowości Ungheni znajduje się międzynarodowe lotnisko Târgu Mureș Transilvania. Było odnawiane w październiku 2005 roku.
W mieście znajdują się stacje kolejowe: Târgu Mureș, Târgu Mureș Nord i Târgu Mureș Sud.
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Synagoga w Târgu Mureș
Sport
[edytuj | edytuj kod]Miasto jest reprezentowane w wielu dziedzinach sportu, jak piłka nożna, piłka ręczna, koszykówka, siatkówka oraz wushu. Târgu Mureș ma 4 drużyny piłkarskie: FCM Târgu Mureș, ASA Târgu Mureș, Gaz Metan Târgu Mureș i Trans-Sil Târgu Mureș.
Târgu Mureș jest znane także z drużyny kręglarskiej, Electromureș. Jest to jedna z najlepszych drużyn w Europie.
Inne
[edytuj | edytuj kod]Z Târgu Mureș pochodzi Sanda Ladoși, rumuńska piosenkarka, reprezentantka Rumunii podczas 49. Konkursu Piosenki Eurowizji w 2004 roku.
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]
Baja, Węgry
Bournemouth, Wielka Brytania- East Renfrewshire, Wielka Brytania
Güzelçamlı, Turcja
Ilmenau, Niemcy- Kecskemét, Węgry
- Szeged, Węgry
- Újbuda (XI. dzielnica Budapesztu), Węgry
- Zalaegerszeg, Węgry
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rezultate definitive – Recensamantul Populatiei si Locuintelor [online] [dostęp 2023-08-18] (rum.).
- ↑ a b c d Sebastian Bonifaciu, Nicolae Doscănescu, Ioana Vasiliu-Ciotoiu: Przewodnik po Rumunii. Warszawa: Sport i Turystyka, 1978, s. 176-177.
- ↑ Emil A.Dandea - o viaţă de om plină de înfăptuiri şi de dezamăgiri, [w:] Virgil Pană, Emil Dandea, un moț primar la Târgu Mureș, Tîrgu Mureș: Biblioteca Județeană Mureș, s. 13-25.
- ↑ Târgu Mureș, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-08-22].
- ↑ Structura Etno-demografică a României
- ↑ Costea Simona, Descoperă România. Trecutul zbuciumat al Monumentului Latinităţii din Târgul Mureș [online], Editia de Dimineata, 14 czerwca 2019 [dostęp 2022-09-19] (rum.).