Przejdź do zawartości

Sztylet (anatomia)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Sztylet – twarda, ostra, anatomiczna struktura służąca do wnikania w ciało żywicieli (roślin, grzybów, zwierząt), występującą u niektórych bezkręgowców, w tym niektórych owadów[1][2], roztoczy[3], niesporczaków[4] i nicieni[2]. Kształt sztyletu może służyć do oznaczania poszczególnych gatunków[5].

Adelges piceae z rodziny ochojnikowatych z widocznymi sztyletami służącymi do żerowania w kambium.
Pratylenchus, rodzaj nicieni. Widoczny w otworze gębowym sztylet.

U owadów sztylet to mocno zesklerotyzowana część kłującego narządu gębowego, służąca do wnikania poprzez skórę żywiciela[1]:

  • u wszy są to sztylet brzuszny, kłująca część narządu gębowego, przekształcona warga dolna i sztylet grzbietowy, kłujący skleryt narządu gębowego, przekształcone żuwki (zewnętrzna i wewnętrzna).
  • u pcheł są to przekształcone żuwaczki i warga górna
  • u pluskwiaków są to przekształcone żuwaczki
  • u wciornastków są to przekształcone jedna żuwaczka i jedna żuwka wewnętrzna
  • u niektórych muchówek są to przekształcone warga górna, podgębie i żuwaczki
  • u niektórych wojsiłek są to przekształcone warga górna, żuwki i częściowo żuwaczki

U pasożytniczych nicieni (Nematoda) sztylet to zesklerotyzowana, zwykle pusta struktura służąca do odżywiania, poprzez którą uwalniane są wydzieliny do żywiciela i służąca do wnikania w rośliny, grzyby i zwierzęta (stawonogi Arthropoda)[2]. Znajduje się ona na czubku pasożytniczego nicienia. Nicień używa sztyletu do nakłuwania komórek żywiciela, pobierania pokarmu, a także do wydzielania białka i metabolitów, które pomagają nicieniom w pasożytowaniu żywiciela. Sztylet jest połączony z gardzielą, która z kolei jest połączona z jelitem. Do gardzieli uchodzi od trzech do pięciu gruczołów ślinowych, które wytwarzają wydzieliny, które mogą być emitowane ze sztyletu i które pomagają we wnikaniu do żywicieli i pasożytnictwie[6].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Sztylet, [w:] Józef Razowski, Słownik entomologiczny, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 232, ISBN 83-01-07907-X.
  2. a b c Mary Ann (Basinger) Maggenti, Armand Maggenti, Scott Gardner, Online Dictionary of Invertebrate Zoology: Complete Work [online], 6 września 2005, s. 878 [dostęp 2020-03-17] (ang.).
  3. Andrzej Kaźmierski: Kohorta: Prostigmata. W: Zoologia: Stawonogi. T. 2, cz. 1. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ISBN 978-83-01-17447-7.
  4. Łukasz Kaczmarek: Niesporczaki – Tardigrada. W: Zoologia – Bezkręgowce. Czesław Błaszak (red.). T. 1. PWN, 2009, s. 694–701. ISBN 978-83-01-16108-8.
  5. D.J. Hunt, Z.A. Handoo, Taxonomy, identification and principal species. R.N. Perry, M. Moens, J.L. Starr (red.), Wallingford: CABI, 2009, s. 55–97, DOI10.1079/9781845934927.0055, ISBN 978-1-84593-492-7 [dostęp 2020-03-17] (ang.).
  6. Dr RAJENDRA Singh, Plant Parasitic Nematodes: The Hidden Enemies of Farmers, 2015, DOI10.13140/RG.2.1.2994.7763 [dostęp 2020-03-17].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]