Socjaldemokratyczna Partia Kirgistanu

Socjaldemokratyczna Partia Kirgistanu

Кыргызстан социал-дeмoкратиялык пaртиясы

Państwo	Kirgistan
Skrót	SDPK
Przewodniczący	Sagynbek Abdrachmanow[1]
Data założenia	1 października 1993
Adres siedziby	Biszkek
Ideologia polityczna	socjaldemokracja, centryzm
Obecni posłowie	38/120
Strona internetowa

Socjaldemokratyczna Partia Kirgistanu (kirg. Кыргызстан социал-демократиялык партиясы) – kirgiska centrolewicowa partia polityczna założona 1 października 1993 dzięki inicjatywie Ałmazbeka Atambajewa, Dżumabeka Ibraimowa, Abdydżapara Tagaiewa, Addygana Erkebaiewdina, Anatolija Maryszewa oraz Akylbeka Dżaparowa. Oficjalna rejestracja miała miejsce 16 grudnia 1994^[2].

W latach 1993–1999 przewodniczącym partii był Abdigani Erkebajew, natomiast w latach 1999–2011 Ałmazbek Atambajew. W 2011 roku na czele partii stanął Czynybaj Tursunbekow^[2][3]. 28 kwietnia 2016 przewodniczącym frakcji parlamentarnej SDPK został Isa Ömürkułow wybrany jednogłośnie przez nadzwyczajne zebranie członków klubu parlamentarnego SDPK^[4].

Z ramienia Socjaldemokratycznej Partii Kirgistanu trzy osoby sprawowały urząd prezydenta kraju: Roza Otunbajewa (2010–2011), Ałmazbek Atambajew (2011–2017) i Sooronbaj Dżeenbekow (od 2017).

11 listopada, po wyborach parlamentarnych, urzędująca prezydent Roza Otunbajewa powierzyła liderowi ugrupowania Ałmazbekowi Atambajewowi misję tworzenia rządu. SDPK otrzymało w nich drugi rezultat: 14,15% co przełożyło się na 26 miejsc w parlamencie^[5]. 30 listopada 2010 została zawiązana większościowa koalicja razem z partiami: Respublika oraz Ata Meken^[6]. Jednakże z powodu braku zachowania dyscypliny przy głosowaniu nad wyborem Ömürbeka Tekebajewa jako przewodniczącego parlamentu, do powołania rządu nie doszło^[7][8]. 15 grudnia Partia Respublika ogłosiła, że udało jej się porozumieć z władzami SDPK oraz Ata-Dżurt. W wyniku tego porozumienia na premiera został wybrany Ałmazbek Atambajew (otrzymał 92 głosy poparcia w 120-osobowym parlamencie)^[9]. Przewodniczącym parlamentu z ramienia Ata-Dżurt został wybrany Ahmatbek Keldibekow (101 głosów za jego wyborem)^[10]. Wicepremierem został Ömürbek Babanow będący członkiem Partii Respublika^[11][12]. Z powodu wybrania na urząd prezydenta dotychczasowego premiera, 1 grudnia 2011 urząd szefa rządu objął Ömürbek Babanow^[13].

Mimo bycia wyraźnym faworytem oraz jawnego popierania i faworyzowania przez obecnego prezydenta SDPK otrzymało gorszy wynik (27,35% głosów co przełożyło się na 38 miejsc w Radzie Najwyższej^[14][15]) niż zakładano przed wyborami. Było to rezultatem licznych skandali w czasie poprzedniej kadencji^[16][17]. Po wyborach doszło do zawiązania koalicji z trzema partiami: Ata Meken, Önügüü-Progres oraz Kyrgyzstan. Łącznie posiadała ona 80 głosów^[18]. Premierem został wybrany Sooronbaj Dżeenbekow^[19][20].

Przed referendum w 2016 roku doszło do wyjścia SDPK z koalicji oraz w efekcie do jej rozpadu. Nastąpiło to z powodu opowiedzenia się przeciwko proponowanym zmianom przez Ata Meken oraz braku porozumienia z Önügüü-Progres^[18][21][22]. Następnie Ałmazbek Atambajew powierzył zadanie utworzenia nowego rządu Socjaldemokratycznej Partii Kirgistanu. Doszło to utworzenia nowej kolacji z Bir Boł oraz partią Kyrgyzstan (68 głosów). Premierem po raz kolejny został wybrany Sooronbaj Dżeenbekow^[23].

17 maja 2017 zapowiedziana została nominacja obecnego premiera – Sooronbaja Dżeenbekowa do startu w wyborach^[24]. Oficjalnie został wybrany kandydatem na XVI zjeździe partii, który miał miejsce 15 lipca 2017^[25]. Tego samego dnia kandydatura została zatwierdzona przez Centralną Komisję Wyborczą Kirgistanu^[26]. 15 października 2017 został on wybrany nowym prezydentem państwa^[27].

31 marca 2018 miał miejsce w Biszkeku XVII zjazd partii^[28]. Wybrano na nim nowego przewodniczącego – został nim jednogłośnie Ałmazbek Atambajew. Spotkanie odbyło się bez udziału mediów. Zostało na nie zaproszonych 190 delegatów. Lista gości wywołała w ugrupowaniu kontrowersje – nie został zaproszony m.in. Asylbek Dżeenbekow – brat prezydenta Dżeenbekowa. Nie wpuszczony został na obrady również (mimo zostania wybranym na delegata z obwodu oszyńskiego) Aliszer Bakyszew^[29]. Po kongresie odbyła się konferencja nowego przewodniczącego podczas której zapewnił on, że w ugrupowaniu nie ma żadnych rozłamów oraz przedstawił plany na wybory parlamentarne w 2020 roku^[30].

W 2019 doszło ostatecznie do rozłamu w partii. Pod przywództwem Sagynbeka Abdrachmanowa został utworzony ruch „SDPK bez Atambajewa”, który 3 kwietnia 2019 na zjeździe partii został wybrany nowym liderem^[1]. Mimo protestów byłego prezydenta decyzja ta zatwierdzona przez Ministerstwo Sprawiedliwości^[31]. „Konkurencyjny” zjazd odbył się 6 kwietnia pod przywództwem Atambajewa na którym wybrano nowe prezydium partii^[32]. W rezultacie doszło do utworzenia dwóch, wzajemnie nieuznających się frakcji.

Do eskalacji problemu doszło ponownie w lipcu 2020 przed wyborami parlamentarnymi. 13 lipca Centralna Komisja Wyborcza odmówiła rejestracji komitetu wyborczego SDPK pod przywództwem Abdrachmanowa, który złożył odwołanie od tej decyzji do sądu^[33]. 21 lipca sąd administracyjny w Biszkeku uznał postanowienie Komisji za niezgodne z prawem i nakazał jego rejestrację^[34]. Na wyrok ten zażalenie do Sądu Najwyższego złożyła Komisja Wyborcza^[35]. 28 lipca zostało ogłoszone postanowienie o utrzymaniu decyzji sądu pierwszej instancji^[36]. Oficjalna rejestracja nastąpiła 3 sierpnia^[37]. Natomiast stronnicy Atambajewa wzięli udział w wyborach startując pod szyldem partii Socjal-demokraci^[38]. Ostatecznie partia nie spełniła oficjalnych wymogów i została wykreślona z listy ugrupowań biorących udział w wyborach^[39].