Said Halim Pasza

Said Halim Pasza

Data i miejsce urodzenia	1863 lub 19 lutego 1864 Kair
Data i miejsce śmierci	6 grudnia 1921 Rzym
wielki wezyr
Okres	od 12 czerwca 1913 do 3 lutego 1917
Przynależność polityczna	Komitet Jedności i Postępu
Poprzednik	Mahmud Şevket Pasza
Następca	Mehmed Talat Pasza
minister spraw zagranicznych
Okres	od 28 stycznia 1913 do 15 października 1915
Przynależność polityczna	Komitet Jedności i Postępu
Poprzednik	Gabriel Noratunkian
Następca	Halil Menteşe
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Said Halim Pasza (osm. سعيد حليم پاشا, tur. Said Halim Paşa; ur. 1863^[1] lub 19 lutego 1864^[2] w Kairze, zm. 6 grudnia 1921 w Rzymie) – osmański polityk i pisarz pochodzenia egipsko–albańskiego^[3], wielki wezyr (1913–1917), minister spraw zagranicznych (1913–1915).

Podczas pełnienia przez niego funkcji wielkiego wezyra miało miejsce przystąpienie Imperium Osmańskiego do I wojny światowej oraz podpisanie sojuszu z Cesarstwem Niemieckim^[2][1].

W 1870 roku wraz z rodziną zamieszkał w Konstantynopolu, gdzie był nauczany przez prywatnych nauczycieli, następnie ukończył studia politologiczne w Szwajcarii^[2][1].

Podczas panowania sułtana Abdülhamida II otrzymał tytuł paszy, a 21 maja 1888 roku został członkiem Rady Państwa^[2]. 22 września 1900 roku został mianowany bejlerbejem Rumelii, jednak w 1903 roku został wydalony z kraju z powodu kontaktów z młodoturkami^[2]. Na emigracji udzielał wsparcia młodoturkom, a także został członkiem Komitetu Jedności i Postępu; po udanej rewolucji z 1908 roku wrócił do Konstantynopola, ponownie zasiadł w Radzie Stanu, z której już 3 września tegoż roku został odwołany^[2]. Objął funkcję przewodniczącego rady Yeniköy, a w wyniku wyborów parlamentarnych z 1908 roku zasiadł w Senacie, zrezygnował jednak z mandatu parlamentarnego na rzecz wyjazdu do Paryża w celu podjęcia studiów z zakresu islamizmu^[2].

Po rozwiązaniu parlamentu w 1912 roku wrócił do Rady Państwa, a w lipcu tegoż roku został wysłany do Lozanny w celu negocjowania warunków pokojowych z włoskimi władzami (wówczas miała miejsce wojna trypolitańska)^[2]. Został następnie sekretarzem generalnym Komitetu Jedności i Postępu, 25 stycznia 1913 roku został wybrany na przewodniczącego Rady Państwa, a trzy dni później objął kierownictwo nad Ministerstwem Spraw Zagranicznych^[2].

11 czerwca 1913 roku zmarł wielki wezyr Mahmud Şevket Pasza, dzień później Said Halim Pasza został jego następcą^[2][4]. 15 października 1915 roku zrezygnował z funkcji ministra spraw zagranicznych, jego następcą został Halil Menteşe^[2]. W wyniku konfliktu z wiceprezesem Komitetu Jedności i Postępu oraz ministrem spraw wewnętrznych Talaatem Paszą 3 lutego 1917 roku zrzekł się stanowiska wielkiego wezyra^[2][4].

10 marca 1919 roku został aresztowany pod zarzutem udziału w ludobójstwie Ormian, a 28 maja uwięziony w jednym z więzień na Malcie^[2][1]. 29 kwietnia 1921 roku wypuszczono go na wolność z powodu braku dowodów; osiadł w Rzymie, gdzie 5 grudnia tegoż roku został zabity przez Ormianina Arszawira Szirakiana^[2][1]. Jego ciało przetransportowano do Konstantynopola, gdzie 29 stycznia 1922 roku zostało pochowane^[2].

Znał języki arabski, perski, francuski i angielski^[2].

• Taassub (1910)
• Mukallitliklerimiz (1911, 1914)
• Meşrutiyet (1911)
• Buhrân-ı İçtimâîmiz (1916; dwukrotnie wydana)
• Buhrân-ı Fikrîmiz (1917, 1919)
• İnhitât-ı İslâm Hakkında Bir Tecrübe-i Kalemiyye (1918)
• İslâmlaşmak (1918)
• İslâm’da Teşkîlât-ı Siyâsiyye (1921)

• Komandor I Klasy Orderu Medżydów (1888)
• Komandor I Klasy Orderu Osmana (1889)
• Wielka Wstęga Orderu Osmana (1892)

Był wnukiem Muhammada Alego oraz synem Mehmeda Abdülhalima Paszy^[2].

• Richard GableR.G. Hovannisian Richard GableR.G., The Armenian Genocide in Perspective, Transaction Publishers, 1986, ISBN 978-0-88738-636-7 .