Sadayoshi Andō
| |
 Rikugun taishōgenerał | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca | |
| Odznaczenia | |
       .png){kind=small} 
| |
Sadayoshi Andō (jap. 安東 貞美 Andō Sadayoshi; także Andō Teibi, ur. 10 października 1853 w Iidzie, zm. 29 sierpnia 1932) – generał Cesarskiej Armii Japońskiej, dowódca dywizji podczas wojny rosyjsko-japońskiej, gubernator generalny Tajwanu od maja 1915 do czerwca 1918.
Urodził się w hanie Iida; w 1870 wstąpił do szkoły wojskowej w Osace. Służył w czasie rebelii Satsumy, podczas której został ranny[1]. W chwili wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej Andō dowodził, w stopniu generała-majora, 19. Brygadą Piechoty; awansowany na generała-porucznika w styczniu 1905 objął komendę nad 10. Dywizją (wchodzącą w skład 4. Armii)[1].
Po wojnie otrzymał tytuł barona (1907) i w latach 1911–1915 dowodził garnizonem Korei. Awansowany na najwyższy stopień generalski w 1915 i mianowany gubernatorem generalnym Tajwanu[1]. Tuż po objęciu przez niego rządów w kwietniu 1915, wybuchło ostatnie większe powstanie antyjapońskie na wyspie, tzw. Incydent Tapani lub Incydent Xilaian. Powstańcy zaatakowali wioskę Tapani, ale japońska żandarmeria odparła atak i krwawo spacyfikowała sąsiednie wsie. Powstańcy zostali okrążeni, ale część zdołała się ukryć w górach i ostatnich złapano dopiero w połowie następnego roku. Łącznie 1003 osoby zostały w dwóch procesach skazane za śmierć, z czego stracono 134 ludzi, a pozostałym gubernator zmienił wyroki z okazji intronizacji cesarza Yoshihito[2].
Stłumiwszy powstanie, gubernator kontynuował prorozwojową politykę swego poprzednika. Rozbudował linie kolejowe: z Tajpej przez Yilan do Su’ao; z Kaohsiungu przez Pingdong do Fangliao; z Hualianu do Taidongu. To ostatnie miasto zyskało połączenie drogowe przez góry z Fangliao, podobnie jak Hualian z Su’ao, domykając połączenia komunikacyjne. Łącznie na inwestycje drogowo-kolejowe wydano 14 mln jenów. Inną budową dokończoną w tym czasie był Pałac Gubernatorski w Tajpej (obecnie Pałac Prezydencki). Rząd gubernatorski inwestował też poza wyspą, budując szpitale w Kantonie, Xiamenie i Fuzhou, służące mieszkającym i pracującym tam Tajwańczykom; w tych ostatnich dwóch miastach otworzył filie Banku Tajwanu, podobnie jak w Singapurze i Manili. Inwestycje obejmowały też gazety w Fuzhou i Xiamenie. Wszystkie te posunięcia przygotowywały japońską ekspansję w Azji Południowo-Wschodniej, dla której Tajwan stawał się bazą wyjściową[3].
Andō zezwolił też na rozwój szkolnictwa dla Chińczyków na Tajwanie; m.in. powstała wówczas pierwsza szkoła średnia dla dziewcząt (w Tajpej w 1917), a Li Xiandang otrzymał pozwolenie na zbudowanie w Taizhongu męskiej szkoły średniej. Rozwój edukacji postępował dalej za następnego gubernatora Motojirō Akashiego, który przejął od Andō stanowisko w połowie 1918 roku[4]. Sam Sadayoshi Andō, skończywszy karierę gubernatora, przeszedł na emeryturę[1].
Jego siostrzeńcem był etnolog i badacz folkloru Kunio Yanagita (1875–1962)[5].
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- 1878 Order Wschodzącego Słońca V klasy
- 1884 Order Wschodzącego Słońca IV klasy
- 1893 Order Świętego Skarbu III klasy
- 1895
- 1902 Order Świ��tego Skarbu II klasy[8]
- 1906
- Order Złotej Kani III klasy[9]
- Order Wschodzącego Słońca I klasy[9]
- Medal Wojskowy za Wojnę Rosyjsko-Japońską 1904-1905[10]
- 1907 tytuł barona (男爵)[11]
- 1915 Pamiątkowy Medal Wstąpienia na Tron Cesarza Yoshihito (大礼記念章)[12]
- 1932 Order Wschodzącego Słońca z Kwiatami Paulowni (旭日桐花大綬章)[13]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Andô, Sadayoshi (1853–1932). W: Rotem Kowner: Historical Dictionary of the Russo-Japanese War. Lanham, Maryland: The Scarecrow Press, Inc., 2006, s. 35. ISBN 978-0810849273.
- ↑ Hung 2011 ↓, s. 273-274.
- ↑ Hung 2011 ↓, s. 274.
- ↑ Hung 2011 ↓, s. 274-275.
- ↑ Robert Tierney: Tropics of savagery: the culture of Japanese empire in comparative frame. Berkeley: University of California Press, 2010, s. 210. ISBN 978-0-520-26578-3. (ang.).
- ↑ „官報”, 3693, 19 października 1895, s. 256 (jap.).
- ↑ „官報”, 3693, 19 października 1895, s. 260 (jap.).
- ↑ „官報”, 5824, 1 grudnia 1902, s. 3 (jap.).
- ↑ a b „官報”, 叙任及辞令, 30 grudnia 1906, s. 1 (jap.).
- ↑ „官報”, 叙任及辞令, 30 grudnia 1906, s. 6 (jap.).
- ↑ „官報”, 7272, 23 września 1907, s. 457 (jap.).
- ↑ „官報”, 1310, 13 grudnia 1916, 付録 1 (jap.).
- ↑ „官報”, 1702, 31 sierpnia 1932, s. 868 (jap.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Chien-chao Hung: A new history of Taiwan: Asia's first republic in the new millennium. Taipei, Taiwan: Central News Agency, 2011. ISBN 978-986-86637-3-2. (ang.).