Roman Rakowski

Roman Rakowski

Grab, Długi

komandor w st. spocz.
Data i miejsce urodzenia	18 marca 1924 Tymowa
Przebieg służby
Lata służby	1940–1948
Siły zbrojne	ZWZ-AK Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość Ludowe Wojsko Polskie  Marynarka Wojenna (PRL)
Formacja	Szare Szeregi
Jednostki	Inspektorat Nowy Sącz AK, Kedyw Okręgu Kraków AK, Inspektorat Tarnów AK, 1 pspodh. AK, jednostka specjalna 993/W, Kedyw Okręgu Lwów AK, 26 pułk piechoty AK, OSP nr 1, OSP nr 3, Oddział I Sztabu Głównego Marynarki Wojennej PRL
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa Akcja „Burza” we Lwowie
Późniejsza praca	prezes, wiceprezes Spółdzielni Spożywców „Społem” w Gdańsku i Sopocie, prezes GOW CZSS „Społem”, prezes koła Gdańsk-Wrzeszcz ŚZŻAK, prezes zarządu koła Gdańsk-Wrzeszcz Związku Inwalidów Wojennych RP, prezes Okręgu Pomorskiego, wiceprezes Zarządu Głównego Zw. Inw. Woj. RP., p-cy Rady Kombatantów i Osób Represjonowanych Województwa Pomorskiego
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Roman Rakowski, ps. „Grab”, „Długi” (ur. 18 marca 1924 w Tymowej^[1]) – komandor Marynarki Wojennej RP, działacz spółdzielczy i kombatancki, prawnik; w okresie II wojny światowej harcerz Szarych Szeregów, oficer Kedywu ZWZ-AK, uczestnik akcji „Burza” we Lwowie. Kawaler Orderu Virtuti Militari.

Ukończył szkołę podstawową i gimnazjum nr 350 im. marsz. Józefa Piłsudskiego w Brzesku^[1]. W 1934 wstąpił do harcerstwa, służąc w miejscowej drużynie im. ks. Józefa Poniatowskiego^[1]. Po wybuchu II wojny światowej wraz z drużyną pomagał ludności polskiej przy ewakuacji oraz brał udział w akcjach ukrywania broni pozostałej po wycofującym się Wojsku Polskim^[1]. W 1940 po rozbiciu drużyny przez siły okupacyjne, został zaprzysiężony w Szarych Szeregach przyjmując pseudonim Grab. Początkowo był członkiem Bojowych Szkół, a później Grup Szturmowych^[1]. Następnie w związku ze scaleniem Szarych Szeregów i Związku Walki Zbrojnej, został przekazany do dyspozycji Kedywu Okręgu Kraków ZWZ w Inspektoracie Nowy Sącz^[1], a następnie przydzielony do odtwarzanego 1 Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej^[1]. W 1941 skierowany do szkoły podoficerskiej ZWZ w Podhalańskiej Spółdzielni Owocarskiej w Tymbarku w ramach akcji o kryptonimie „Tymoteusz”^[1]. Po przeszkoleniu, w grudniu 1942 ze specjalnością w dywersji i odwecie został wysłany na placówkę w Inspektoracie Tarnów i przydzielony do wydzielonej jednostki specjalnej 993/W (wykonawczej) wykonującej wyroki wojskowego sądownictwa specjalnego^[1]. Brał udział w akcjach likwidacyjnych, odwetowych, a także m.in. w odbiciu 16 żołnierzy AK więzionych w Grybowie^[1].

4 lutego 1944 z rozkazu ppłk Stefana Tarnawskiego „Tarło” w ramach przygotowań do akcji „Burza” został przeniesiony do zachodniego Lwowa^[1], gdzie dołączył do II Oddziału (Kedyw) Okręgu Lwów AK, wchodząc w skład 26 Pułku Armii Krajowej^[1]. 3 maja 1944 rozkazem komendanta obszaru lwowskiego, płk Władysława Filipkowskiego ps. „Cis” „Janka”, został mianowany na stopień podporucznika czasu wojny^[1].

23 lipca 1944 podczas akcji Burza we Lwowie walczył w Śródmieściu, w drużynie por. Jerzego Gardymika „Romana”, a następnie został skierowany do Politechniki Lwowskiej, przy ul. Leona Sapiehy. Brał udział w walkach o hotel George, kościół Karmelitów, a następnie wrócił na politechnikę. Wraz z kpt. Janem Kozikiem ps. „Karski”, „Walek” brał udział w walkach o Kortumową Górę, za które rozkazem gen. Władysława Filipkowskiego z dn. 26 lipca 1944 otrzymał Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari V klasy. Następnie został skierowany do osłony Sztabu VI Okręgu AK, przy ul. Kochanowskiego 27^[1]. Po zakończeniu operacji był więziony przez NKWD we Lwowie^[1], a następnie wraz grupą kilkuset żołnierzy deportowany do Jarosławia celem wcielenia przymusowego do Armii Berlinga^[1]. 29 listopada 1944 zbiegł i ukrywał się w klasztorze oo. Dominikanów, następnie ucharakteryzowany na zakonnika^[1], pod fałszywym nazwiskiem przerzucony do zakonu oo. Bernardynów w Leżajsku, gdzie ukrywał się do 20 stycznia 1945^[1]. Po kontakcie z dowódcą Inspektoratu Tarnów ppłk Stefanem Musiałkiem-Łowickim ps. „Mirosław”, został członkiem Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość^[1]. Otrzymał polecenie wstąpienia do I Oficerskiej Szkoły Piechoty Ludowego Wojska Polskiego w Krakowie, celem przekazywania informacji wojskowych do WiN. W maju 1945 jego batalion został przeniesiony do III Oficerskiej Szkoły Piechoty w Inowrocławiu. Po zakończeniu II wojny światowej nie ujawnił się, a po utraceniu kontaktu z łącznikiem WiN, który został aresztowany, nie odnowił kontaktu z organizacją^[2]. 4 grudnia 1946 roku po rozformowaniu OSP nr 3, został przeniesiony do Oddziału I Sztabu Głównego Marynarki Wojennej PRL. W styczniu 1948 wskutek inwigilacji prowadzonej przez Oddział II Głównego Zarządu Informacji^[1], po ujawnieniu faktu i przebiegu służby w AK, rozkazem admirała Włodzimierza Steyera w dniu 16 kwietnia 1948 został przeniesiony w randze kapitana marynarki w stan spoczynku i zwolniony ze służby^[1][2], unikając dzięki działaniom kmdr Jerzego Staniewicza dalszych konsekwencji^[2].

Po zakończeniu służby wojskowej ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim^[1]. Ze względów politycznych nie przyjął jednak nominacji sędziowskiej^[1]. Po odbyciu praktyk zawodowych związał się ze spożywczym ruchem spółdzielczym^[1]. W 1965 przez cztery miesiące był wieziony w Wojewódzkim Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Gdańsku pod zarzutem nieujawnienia w dokumentach służby w Armii Krajowej. Do osiągnięcia wieku emerytalnego pracował w ruchu spółdzielczym „Społem”, pełniąc funkcje prezesa i wiceprezesa Spółdzielni Spożywców „Społem” w Sopocie i Gdańsku, a także prezesa Gdańskiego Oddziału Wojewódzkiego Centralnego Związku Spółdzielni Spożywców „Społem”. W okresie PRL pozostawał zaangażowany w inicjatywy mające na celu upamiętnianie żołnierzy AK^[1].

W 1989 był jednym ze współzałożycieli Okręgu Pomorskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej (założonego jako Stowarzyszenie Żołnierzy Armii Krajowej na Pomorzu), członkiem zarządu okręgu i pierwszym prezesem koła Gdańsk-Wrzeszcz. Od 2002 pełni funkcje prezesa zarządu koła Gdańsk-Wrzeszcz Związku Inwalidów Wojennych Rzeczypospolitej Polskiej, od 2008 prezesa okręgu pomorskiego, a od 2009 do maja 2014 wiceprezesa Zarządu Głównego organizacji. W 2012 został wybrany przewodniczącym Rady Kombatantów i Osób Represjonowanych Województwa Pomorskiego przy Urzędzie Marszałkowskim w Gdańsku (ustąpił w 2013 ze względu na zły stan zdrowia). W III RP awansowany do stopnia komandora Marynarki Wojennej RP w stanie spoczynku i uhonorowany wieloma odznaczeniami państwowymi^[3].

Jego syn Wojciech Rakowski (ur. 1962), również jest działaczem SZŻAK^[4].

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (1944)

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych
• Medal Wojska
• Złoty Krzyż Zasługi
• Brązowy Krzyż Zasługi
• Krzyż Partyzancki
• Krzyż Armii Krajowej
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
• Medal za Warszawę 1939–1945
• Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Krzyż Pamiątkowy Akcji Burza
• Medal „Pro Memoria”
• Medal „Pro Patria”
• Kombatancki Krzyż Pamiątkowy „Zwycięzcom” (ZKRPiBWP)
• Odznaka Marynarki Wojennej RP
• Krzyż 90-lecia Związku Inwalidów Wojennych RP
• Krzyż 95-lecia Związku Inwalidów Wojennych RP
• Medal „Za Zasługi dla ŚZŻAK”
• Odznaczenie Pamiątkowe „Wierni Akowskiej Przysiędze” (SZŻAK)
• Medal XXXV-lecia ZŻWP
• Odznaka Honorowa im. Krystyny Krachelskiej – Pamięci Powstania Warszawskiego
• Złoty Krzyż Honorowy „Za Zasługi dla Związku Piłsudczyków RP”
• Złota Odznaka Związku Inwalidów Wojennych RP
• Krzyż harcerski: 1934^[1]
• Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny”
• Medal Prezydenta Miasta Gdańska
• Wyróżnienie Prezydenta Miasta Gdańska w kategorii „Aktywny Senior”