Robbeneiland

Robben Island^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Budynek więzienia na Robben Island z Górą Stołową w tle
Państwo	Południowa Afryka
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	III, VI
Numer ref.	916
Region[b]	Afryka
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1999 na 23. sesji
Położenie na mapie Prowincji Przylądkowej Zachodniej Robben Island
Położenie na mapie Południowej Afryki Robben Island
33°48′20,4″S 18°22′05,3″E/-33,805667 18,368139
Multimedia w Wikimedia Commons
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Robbeneiland (ang. Robben Island) – wyspa w Zatoce Stołowej (Ocean Atlantycki), u wybrzeży kontynentu afrykańskiego, parę kilometrów na północny zachód od Kapsztadu w Republice Południowej Afryki. Wyspa ta nie jest kurortem wypoczynkowym. Służyła jako miejsce uwięzienia, wygnania i izolacji przez około cztery stulecia - przede wszystkim jako miejsce pobytu przywódców południowoafrykańskich ruchów anty-apartheidowych^[1].

Niemal od początku kolonizacji Afryki Południowej przez Europejczyków wyspa była więzieniem i miejscem zsyłek. W XVII w. Jan van Riebeeck, ówczesny gubernator posiadłości Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej w tej części świata, więził tu przeciwnych jego władzy Hotentotów. W kolejnych wiekach wyspa służyła Brytyjczykom jako miejsce zsyłki trędowatych, chorych psychicznie i żebraków. W czasie II wojny światowej istniała tu baza wojskowa, a w 1960 powstało więzienie będące najcięższą kolonią karną w kraju czynne do 1991. Wyrok dożywotniego więzienia odsiadywał tu swego czasu Nelson Mandela w pojedynczej celi o wymiarach 4 m²^[1][2].

Część więźniów była zamknięta w małych celach z matą do spania i toaletą pod postacią wiadra. Każdego ranka byli budzeni o 5:30, aby opróżnić wiadra i rozpocząć kolejny dzień ciężkiej pracy. Czarni więźniowie otrzymywali gorszą dietę niż ich biali i kolorowi odpowiednicy. Co gorsza, byli pozbawieni kontaktu z bliskimi, ograniczającego się do półgodzinnej wizyty członka rodziny rocznie i tylko dwóch listów. Na "wyspie" przywódcy walki z uciskiem rasowym ukształtowali swoje myślenie polityczne i relacje („więzienny uniwersytet", „Mandela University“), które stały się cechą RPA po apartheidzie. Tutaj Mandela stał się najbardziej znanym liderem Afrykańskiego Kongresu Narodowego^[3].

Współcześnie Robben Island jest pomnikiem historycznym – w dawnych murach więzienia działa muzeum, a z Kapsztadu przypływają tu statki wycieczkowe wiozące turystów. Na wyspie utworzono ponadto rezerwat przyrody dla ochrony pingwinów i innych gatunków ptaków. Niewielka (5 kilometrów kwadratowych) wyspa jest istotną częścią historii RPA, ale dziś stoi w obliczu kilku poważnych zagrożeń. Jedno z nich to króliki. Na wyspie żyje około 25 000 królików. Głodne stworzenia pozbawiają wyspę roślinności i kopią tak rozległe nory, że mogą uszkodzić niektóre zabytkowe budowle^[1].

W 1999 ze względu na tragedię jak i triumf organizacja UNESCO wpisała wyspę na listę światowego dziedzictwa kultury^[3].

Dziś można wybrać się na przejażdżkę promem do tego, co obecnie nazywa się "Muzeum Robben Island". Standardowa wycieczka rozpoczyna się przy Nelson Mandela Gateway w Cape Town's Victoria & Alfred Waterfront i trwa łącznie około 3,5 godziny (rejs łodzią trwa pół godziny w jedną stronę). Wycieczki są często prowadzone przez byłych więźniów politycznych, którzy przekazują autentyczny obraz życia w więzieniu^[3].

• 
  Mapka Robben Island
• 
  Kamieniołomy na Robben Island
• 
  Cela wieloosobowa więzienia na Robben Island
• 
  Dziedziniec więzienia na Robben Island
• 
  Ahmed Kathrada (więzień na Robben Island w latach 1964-1982) oprowadza prezydenta USA Baracka Obamę i jego rodzinę po więzieniu w 2013
• 
  Osiedle w okolicy latarni morskiej na Robben Island

• RPA, seria: Biblioteka Gazety Wyborczej. Podróże Marzeń 10. Mediaprofit, Warszawa 2005, s. 162. ISBN 83-60174-09-1.