Plestiodon

Plestiodon
Duméril & Bibron, 1839[1]
Przedstawiciel rodzaju – Plestiodon longirostris
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Rząd	łuskonośne
Infrarząd	Scincomorpha
Rodzina	scynkowate
Podrodzina	Scincinae
Rodzaj	Plestiodon
Typ nomenklatoryczny
Euprepes lynxe Wiegmann, 1834
Gatunki
zobacz opis w tekście
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Plestiodon – rodzaj jaszczurek z podrodziny Scincinae w rodzinie scynkowatych (Scincidae). Został nazwany w 1839 roku przez Dumérila i Bibrona^[1], jednak przez wiele lat gatunki z tego rodzaju włączano do rodzaju Eumeces. Późniejsze analizy kladystyczne wykazały, że tak rozumiany rodzaj Eumeces nie jest grupą monofiletyczną, dlatego przeprowadzono kilka rewizji jego taksonomii.

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Północnej i wschodniej Azji^[2][3].

Plestiodon: gr. πλειστος pleistos „najliczniejszy, najwięcej, bardzo dużo”; οδους odous, οδοντος odontos „ząb^[1].

Griffith i współpracownicy na podstawie przeprowadzonej analizy morfologicznej podzielili Eumeces na cztery monofiletyczne grupy – gatunki należące obecnie do Plestiodon znalazły się w sekcji Pariocela, obejmującej również inne gatunki północnoamerykańskie. Autorzy zasugerowali też Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej zmianę gatunku typowego rodzaju Eumeces z E. pavimentatus (przez wielu uznawanego za podgatunek E. schneideri) na E. fasciatus, co pozwoliłoby gatunkom północnoamerykańskim zachować nazwę rodzajową Eumeces^[5]. Analiza molekularna przeprowadzona przez Schmitza i współpracowników potwierdziła monofiletyzm większości podgrup wydzielonych przez Griffitha i in., jednak autorzy skrytykowali poprzednią analizę za niewielką liczbę wykorzystanych w niej cech oraz filogenetyczną nieinformatywność niektórych z nich. Schmitz i in. wskazali też, że desygnowanie nowego gatunku typowego rodzaju Eumeces przez Griffitha et al. nie było zgodne z zasadami Międzynarodowego Kodeksu Nomenklatury Zoologicznej, a nazwa ta powinna odnosić się wyłącznie do afrykańskich gatunków z grupy E. schneideri. Zasugerowali również podniesienie nazwy Pariocela do rangi rodzaju, by obejmowała ona wszystkie gatunki północnoamerykańskie z sekcji Pariocela^[6]. Również analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Brandleya i współpracowników – wykorzystująca cechy DNA mitochondrialnego – potwierdziła niemonofiletyzm Eumeces. Według niej należą do niego trzy różne linie ewolucyjne. Podobnie jak Griffith i in. oraz Schmitz i in. autorzy przeprowadzili rewizję nomenklatoryczną rodzaju – kladowi obejmującemu północnoamerykańskie Eumeces oraz Neoseps reynoldsi przywrócili nazwę rodzajową Plestiodon^[7]. Stanowisko takie przyjął również Hobart Smith, który wskazał, że nazwa Plestiodon ma pierwszeństwo przed Pariocela, stosowaną przez Schmitza i współpracowników. Smith zasugerował, by do rodzaju Plestiodon zaliczać wszystkie północnoamerykańskie scynki należące dawniej do Eumeces, z wyjątkiem przeniesionych przez Griffitha i in. do rodzaju Mesoscincus^[8].

Analiza przeprowadzona przez Brandleya i współpracowników (2011), wykorzystująca zegar molekularny, sugeruje, że najstarsze linie ewolucyjne należące do tego rodzaju, których obecni przedstawiciele występują we wschodniej Azji, wyewoluowały ponad 30 mln lat temu. Dane molekularne wykluczają dyspersję Plestiodon z Azji do Ameryki Północnej i sugerują, że międzykontynentalna wędrówka tych scynków odbyła się pomiędzy 30 a 18 mln lat temu przez Beringię^[3].

Do rodzaju należą następujące gatunki^[2]: