Piąty maja 1821. Oda na śmierć Napoleona
Piąty maja 1821. Oda na śmierć Napoleona (wł. Il cinque maggio. Ode) – utwór poetycki włoskiego prozaika i poety Alessandra Manzoniego[1], poświęcony Napoleonowi Bonapartemu, który zmarł w angielskiej niewoli 5 maja 1821 na Wyspie Świętej Heleny.
Forma
[edytuj | edytuj kod]Poemat napisany jest przy użyciu strofy sześciowersowej. Składa się z osiemnastu zwrotek i liczy ogółem sto osiem wersów. Linijki są siedmiozgłoskowe[2]. Zwrotki rymują się w parach abcbde fghgie[2].
- Ei fu. Siccome immobile,
- Dato il mortal sospiro,
- Stette la spoglia immemore
- Orba di tanto spiro,
- Così percossa, attonita
- La terra al nunzio sta,
- Muta pensando all’ultima
- Ora dell’uom fatale;
- Nè sa quando una simile
- Orma di piè mortale
- La sua cruenta polvere
- A calpestar verrà.
Treść
[edytuj | edytuj kod]Oda Manzoniego uchodzi za jeden z najważniejszych literackich ech śmierci byłego władcy Francji[3]. Kontrowersyjny cesarz Francuzów wywoływał u poety i pewnej części Włochów sympatię jako ten, który zwyciężał Austriaków. Utwór powstał między 16 a 19 lipca, czyli zaraz po tym, jak do poety dotarła wiadomość o zgonie Bonapartego[4]. Według anegdoty poeta prosił swoją żonę Henriettę, będącą wtedy w ciąży[4], żeby grała na fortepianie, kiedy on pisze, aby zapewnić mu odpowiednie natchnienie[5].
Przekład
[edytuj | edytuj kod]Na język polski odę Manzoniego przełożył Józef Jankowski. Jego tłumaczenie ukazało się w antologii Piotra Chmielowskiego i Edwarda Grabowskiego Obraz literatury powszechnej[6]. Tłumacz zastosował zasadniczo strofę 9/9/9/9/9/6/9/9/9/9/9/6.
- Był! — i ostatnie wydał tchnienie —
- I oto ziemia pozbawiona
- Zasobnych drgnień jednego łona,
- Stanęła — zda się sama kona,
- Wsłuchana w taką wieść...
- I tajną głębię spraw przenika —
- I przeznaczenie swoje waży,
- I nie wie, czy się w losach zdarzy,
- By kiedy stopa śmiertelnika
- Zdołała w blaskach jej ołtarzy
- Podobny tuman wznieść.
Na język angielski wiersz przetłumaczył William Dean Howells[7]. Inne tłumaczenie opublikował w magazynie The Knickerbocker William Peter[8].
- He passed: and as immovable
- As, with the last sigh given,
- Lay his own clay, oblivious,
- From that great spirit riven,
- So the world stricken and wondering
- Stands at the tidings dread;
- Mutely pondering the ultimate
- Hour of that fateful being,
- And in the vast futurity
- No peer of his foreseeing
- Among the countless myriads
- Her blood-stained dust that tread.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Manzoni Alessandro, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-02-09].
- ↑ a b Lisa Pericoli: Alessandro Manzoni, "Il cinque maggio": parafrasi del testo. oilproject.org. [dostęp 2017-02-09]. (wł.).
- ↑ Alessandro Manzoni, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-02-09] (ang.).
- ↑ a b Alessandro Manzoni 1785 / Golfe Juan 1815. napoleonica.historia.org.pl. [dostęp 2017-02-09]. (pol.).
- ↑ Napoleon's death. internetculturale.it. s. 103-104. [dostęp 2017-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-11)]. (ang.).
- ↑ Piotr Chmielowski, Edward Grabowski (red.): Obraz literatury powszechnej, tom II. polona.pl, 1896. s. 52-53. [dostęp 2017-02-09]. (pol.).
- ↑ Modern Italian Poets. Bartleby.com. [dostęp 2017-02-09]. (ang.).
- ↑ The Fifth of May, w: The Knickerbocker. books.google.pl, 1842. [dostęp 2017-02-09]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Alessandro Manzoni: Il cinque maggio. it.wikisource.org, 1821. [dostęp 2017-02-09]. (wł.).
- Alessandro Manzoni: Il cinque maggio. letteraturaitaliana.net. [dostęp 2017-02-09]. (wł.).