Petit beurre

Petit beurre^[a] (wymowa^ⓘ) – rodzaj słodkiego herbatnika wytwarzanego z ciasta zawierającego masło^[1]. Herbatnik ma kształt prostokąta, którego boki ozdobione są przez nacięcia, tworzące ząbki^[2].

Ciastka wprowadzone zostały do sprzedaży pod koniec XIX wieku przez francuskie przedsiębiorstwo LU(inne języki) i nadal pozostają jednym z podstawowych wyrobów w jego ofercie. Nazwa petit beurre, oznaczająca „małe (ciasteczko) maślane”, nie została zastrzeżona jako znak towarowy^[3] i stała się nazwą pospolitą zarówno w języku francuskim^[4], jak i polskim^[5]. Stosowana jest przez wielu innych producentów we Francji oraz za granicą^[3]. Herbatniki te należą do najbardziej rozpoznawalnych produktów regionalnych miasta Nantes, gdzie opracowano ich recepturę^[6][7].

Podstawowymi składnikami wykorzystywanymi do ich produkcji są mąka pszenna, cukier oraz masło^[6] (według tradycyjnej receptury 13% zawartości^[3]). Przed pieczeniem ciastka smarowane są warstwą mleka, za sprawą czego nabierają złocistego koloru^[8]. W sprzedaży znajdują się różne ich odmiany, m.in. pokryte warstwą czekolady^[3].

W oryginalnej formie herbatnik liczy 52 ząbki – 4 większe, narożne w języku francuskim nazywane są „uszkami” (oreilles). Jego powierzchnię zdobią 24 równomiernie rozłożone dziurki oraz wytłoczone nazwy producenta, herbatnika i miejsce produkcji. Liczba poszczególnych elementów odpowiada kolejno liczbie tygodni w roku (52), liczbie pór roku oraz godzin w ciągu doby^[2][9], co miało sugerować konsumentom, że mogą cieszyć się wyrobem każdego dnia^[2][10].

Twórcą herbatnika był Louis Lefèvre-Utile(inne języki), właściciel przedsiębiorstwa piekarniczego LU(inne języki) (Lefèvre-Utile) z siedzibą w Nantes, syn jego założycieli. Ich produkcja rozpoczęła się w 1886 roku. Marka petit beurre zarejestrowana została dwa lata później; nazwa ta była już wówczas w powszechnym użyciu przez konkurentów, którzy wprowadzili do sprzedaży własne wersje ciastka, co uniemożliwiło LU uzyskanie wyłączności na jej stosowanie^[2]. Przedsiębiorstwo prowadziło intensywne kampanie reklamowe, angażując m.in. aktorkę teatralną Sarah Bernhardt (1897)^[9].

Herbatniki bazują na ówczesnych wypiekach angielskich^[11][10]. Oryginalne formy do ich wypieku wykonane zostały w brytyjskiej odlewni T. and T. Vicars^[3][12]. W 1891 roku, pięć lat po wprowadzeniu petit beurre do sprzedaży, Hermann Bahlsen(inne języki) rozpoczął w Niemczech produkcję mocno zbliżonych herbatników pod nazwą Leibniz-Keks(inne języki)^[11].

Herbatniki te pozwoliły odnieść ich producentom znaczny sukces komercyjny; sprzedawane są w większości krajów świata. Samo przedsiębiorstwo LU produkuje około miliarda sztuk tych ciasteczek rocznie (9 tys. ton)^[3].

W języku francuskim funkcjonuje idiom beurré comme un petit Lu („namaślony jak małe Lu”) oznaczający osobę pijaną. Zwrot, ukuty prawdopodobnie na początku XX wieku, bazuje na podobieństwie fonetycznym między słowami beurré i bourré (napity) i porównaniu wysokiej zawartości masła w herbatniku do ilości trunku spożytego przez daną osobę^[13][14].

Zobacz multimedia związane z tematem: Petit beurre