Ostryż długi

	Wartość odżywcza
	Ostryż długi
	(w 100 g)
	Makroelementy
	Mikroelementy
	Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Ostryż długi
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	imbirowce
Rodzina	imbirowate
Rodzaj	ostryż
Gatunek	Ostryż długi
	Nazwa systematyczna
	Curcuma longa L.; Sp.Pl.2 1753
Synonimy
	Curcuma domestica Val.;
	Curcuma domestica Val.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; brak danych
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ostryż długi (Curcuma longa L.) – nazywany także ostryżem Zohary, kurkumą długą, ostryżem indyjskim, kurkumą, szafranem indyjskim – gatunek byliny z rodziny imbirowatych. Rośnie dziko w Indiach, jest uprawiany w wielu krajach o klimacie tropikalnym^[5].

Morfologia i biologia

Pokrój: Roślina o wysokości do 1 m i prostej, wzniesionej i nierozgałęzionej łodydze^[6].
Kłącze^[7]: Jajowate, podłużnie jajowate, gruszkowate lub cylindryczne, często krótko rozgałęzione. Długość do 6 cm, szerokość do 15 mm. Kłącze główne wykazuje blizny po bocznych rozgałęzieniach. Powierzchnia jest punktowana i brunatnawożółta, żółta lub brunatnawoszara, delikatnie prążkowana. Przełam jest ziarnisty, gładki, niewłóknisty, lekko błyszczący, jednolicie pomarańczowożółty. Posiada wąską korę, ciemniejszą na zewnątrz.
Liście: W dolnej części łodygi wyrasta naprzemiennie, rzędami 4-6 liści pochwiasto obejmujących łodygę. Mają długość do 50 cm^[6].
Kwiaty: Pęd kwiatowy jest bezlistny, na jego szczycie wyrasta duży kłos kwiatowy. Kwiaty żółte, dość długie, o rurkowatym kielichu. Są 3-krotne, mają jeden słupek i pręcikowie złożone z jednego płodnego pręcika i 4 prątniczków tworzących warżkę. Przysadki białe, o różowych szczytach^[6].
Owoc: Owocem jest torebka^[6].

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski

Kłącze ostryżu długiego (Curcumae longae rhizoma) – całe, stabilizowane (przez gotowanie lub poddanie działania pary wodnej)^[7]^[8], wysuszone kłącze z usuniętymi korzeniami i warstwą zewnętrzną. Surowiec powinien zawierać nie mniej niż 25 ml/kg olejku eterycznego i cechować się 2,0% obecnością pochodnych dicynamoilometanu, w przeliczeniu na kurkuminę^[7].

Działanie

Kurkuminoidy i olejek eteryczny odpowiada za działanie żółciopędne i żółciotwórcze. Mieszanki kurkuminoidów izolowane z kłączy wykazują działanie przeciwzapalne (prawdopodobnie przez hamowanie syntezy prostaglandyn), hepatochronne i neurochronne, spowalniają rozwój nowotworów i działają antymutagennie, przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo^[8]. Za działania te odpowiadają właściwości przeciwutleniające kurkuminoidów i ich pochodnych (m.in. tetrahydrokurkuminoidów)^[8]. Wyciągi z kłącza stosowane są głównie przy dolegliwościach żołądkowych^[8].

Roślina przyprawowa

Zmielona, wysuszona bulwa ma nazwę kurkuma i jest używana jako aromatyczna przyprawa do potraw^[6] oraz jako dodatek do mieszanek przyprawowych takich jak curry^[8] czy garam masala^[9].

Wartość odżywcza

Roślina barwierska

Dawniej używany był do barwienia tkanin^[6]. Jako żółty barwnik stosowany przez Izraelitów wymienia go biblijna Pieśń nad Pieśniami (4,13-14)^[11].
Używany jako wskaźnik odczynu (pH) do wyrobu papierków wskaźnikowych, które w roztworach alkalicznych barwią się na czerwono, a w obojętnych są żółte^[6].

Roślina kosmetyczna

Obecnie stosowana głównie do barwienia szminek do ust, podkładów pod makijaż i płukanek do włosów. Olejek kurkumowy bywa stosowany do wyrobu perfum o typie orientalnym^[12].

Roślina ozdobna

Obecnie jest uprawiany jako ozdobna roślina pokojowa także w krajach o zimniejszym klimacie, również w Polsce^[13].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-18] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
↑ Curcuma longa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
↑ ^a ^b ^c Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e DietrichD. Frohne DietrichD., Leksykon roślin leczniczych: przewodnik naukowy, wyd. 1, Wrocław: MedPharm Polska, [cop. 2010], s. 187-188, ISBN 978-83-60466-40-7, OCLC 751097851 .
↑ AgataA. Orzełowska AgataA., Kurkuma i jej właściwości lecznicze. Wachlarz jej zastosowań zaskakuje, wspiera odchudzanie i odporność. Jak stosować kurkumę z pieprzem? [online], Strona Zdrowia, 24 października 2022 [dostęp 2023-01-20] (pol.).
↑ Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).
↑ Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
↑ Bohumír. Hlava: Rośliny kosmetyczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1984, s. 90. ISBN 83-09-00765-5.
↑ Dr Tomasz Baj. Ostryż długi kurkumą zwany. Lecznicza przyprawa. [dostęp 2014-11-30].

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-18] (ang.).

[TPL-3] The Plant List. [dostęp 2014-11-20].

[iucn-4] Curcuma longa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[grin-5] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].

[podbielkowski-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[FPX-7] Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .

[frohne-8] DietrichD. Frohne DietrichD., Leksykon roślin leczniczych: przewodnik naukowy, wyd. 1, Wrocław: MedPharm Polska, [cop. 2010], s. 187-188, ISBN 978-83-60466-40-7, OCLC 751097851 .

[9] AgataA. Orzełowska AgataA., Kurkuma i jej właściwości lecznicze. Wachlarz jej zastosowań zaskakuje, wspiera odchudzanie i odporność. Jak stosować kurkumę z pieprzem? [online], Strona Zdrowia, 24 października 2022 [dostęp 2023-01-20] (pol.).

[IOM-infobox-10] Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).

[rb-11] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[12] Bohumír. Hlava: Rośliny kosmetyczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1984, s. 90. ISBN 83-09-00765-5.

[aptekarz-13] Dr Tomasz Baj. Ostryż długi kurkumą zwany. Lecznicza przyprawa. [dostęp 2014-11-30].

[1]