Opera Bałtycka

Opera Bałtycka

Opera i foyer
Państwo	Polska
Miejscowość	Gdańsk, al. Zwycięstwa 15
Ukończenie budowy	1915/1950/1982
Położenie na mapie Gdańska Opera Bałtycka
Położenie na mapie Polski Opera Bałtycka
Położenie na mapie województwa pomorskiego Opera Bałtycka
54°22′20,9280″N 18°37′30,4320″E/54,372480 18,625120
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Opera Bałtycka – opera w gdańskiej dzielnicy Aniołki^[1]. Największa instytucja kultury województwa pomorskiego^[2].

Pierwszy spektakl operowy w Gdańsku („Le nozze d’Amore e di Psiche” Marco Scacchiego) wystawili w 1646 roku artyści teatru królewskiego z okazji przyjazdu małżonki króla Władysława IV – Ludwiki Marii Gonzagi. Dla umożliwienia jego wystawienia rozbudowano Szkołę Szermierczą, by mogła zmieścić trzy tysiące widzów. W następnych latach obiekt wykorzystywały zespoły przyjezdne, a stały teatr opery rozpoczął działalność w 1753 roku, zaś w 1773 r. wzniesiono dla niego nową siedzibę^[3].

Już po zaborach aktor Teatru Narodowego Tomasz Truskolaski wystawił pierwszą operę w języku polskim – „Wesele wiejskie”. W następnych latach opera w Gdańsku rozwijała się, a jej wysoką rangę poświadcza wystawianie premier kolejnych spektakli krótko po prapremierach^[3].

3 września 1915 została otwarta hala sportowo-widowiskowa na 2000 miejsc (niem. Sporthalle). Hala została po II wojnie światowej adaptowana na siedzibę opery^[4]. Gmach (z dobudowanym reprezentacyjnym foyer) uzyskał obecny kształt w 1982^[5]. Jest to najmniejsza sala operowa w Polsce.

Pierwsza premiera Studia Operowego, uważana za początek historii Opery Bałtyckiej, odbyła się 28 czerwca 1950, kiedy to wystawiono Eugeniusza Oniegina Piotra Czajkowskiego. 1 maja 1953 Studio Operowe i Orkiestra Filharmoniczna zostały połączone w Państwową Operę i Filharmonię Bałtycką, mieszczącą się w obecnym budynku przy alei Zwycięstwa 15. W ciągu wielu lat dokonywano różnych przeróbek, adaptacji i modernizacji starego budynku, rozpoczętych przebudową sceny w 1955, a później, w latach 1972–1982, reszty budynku. W 1974 utworzono nową orkiestrę filharmoniczną, która odtąd pełniła funkcję Filharmonii Bałtyckiej, podczas gdy stara orkiestra pozostawała głównie orkiestrą operową. Obie instytucje kierowane były przez tego samego dyrektora naczelnego i pozostawały pod jednym dachem. Dopiero w roku 1994 rozdzielono definitywnie operę od filharmonii (filharmonia zmieniła siedzibę i dyrektora) i opera stała się samodzielną instytucją artystyczną pod nazwą Państwowa Opera Bałtycka.

W sezonie artystycznym 2009/2010 Opera Bałtycka obchodziła sześćdziesiątą rocznicę swego powstania.

Spektakle produkowane przez Operę Bałtycką brały udział w licznych międzynarodowych projektach. Wielkim sukcesem była Nagroda Niemieckich Krytyków, w 1986 roku gdańskie „Nabucco” uznano za najlepsze przedstawienie zagranicznego prezentowane na niemieckich scenach^[6]. W 2008 roku spektakl „Gwałt na Lukrecji” Benjamina Brittena otrzymał dwie nagrody na międzynarodowym festiwalu operowym pod patronatem Mezzo TV w Segedynie na Węgrzech. Dodatkowym profitem było ponowne zaproszenie Opery Bałtyckiej do projektu.

W sezonie 2011/2012 Opera Bałtycka przygotowała światową prapremierę opery Elżbiety Sikory „Madame Curie”. Dzieło to powstało na zamówienie Opery Bałtyckiej i po raz pierwszy zostało zaprezentowane publiczności w Paryżu (listopad 2011), w ramach oficjalnego Programu Kulturalnego Polskiej Prezydencji w Radzie UE. Dwa lata po premierze film z tego spektaklu dostał główną nagrodę wydawców francuskich „Orfeusz”.

W sezonie 2012/2013 w Operze miało miejsce kolejne przedsięwzięcie – premiera dzieła Szostakowicza i jego uczniów, czyli „Skrzypce Rotszylda” Flejszmana w reżyserii Weissa oraz „Gracze” Szostakowicza/Meyera w reżyserii Andrzeja Chyry. Kolejny sezon rozpoczęła premiera opery Krzysztofa Pendereckiego „Ubu Rex” w reżyserii Janusza Wiśniewskiego.

23 kwietnia 2012 zmieniono nazwę Państwowej Opery Bałtyckiej. Nową nazwą jest: Opera Bałtycka w Gdańsku^[7].

W 2014 w organizowanych przez Operę koncertach udział wzięło 41.089 osób^[8].

W 2017 Opera zanotowała 50 194 widzów (wobec 34 200 widzów w 2016) oraz przychody ze sprzedaży biletów w wysokości 1 828 000 zł (wobec 1 015 056 zł rok wcześniej)^[9].

• Bohdan Podhorski-Piotrowski (1950–1951)
• Tadeusz Rybowski (1952–1970)
• Jerzy Procner (1970–1971)
• Zbigniew Makuszewski (1971–1973)
• Maciej Krzyżanowski (1973–1977)
• Włodzimierz Nawotka^[10] (1978–1991)
• Andrzej Kiełbowicz (1991–1993)
• Barbara Żurowska-Sutt (1993–1995)
• Włodzimierz Nawotka (1995–2008)
• Marek Weiss-Grzesiński (2008–2016)
• Warcisław Kunc (2016–2018)
• Romuald Wicza-Pokojski (od 2019; od 2018 jako p.o.)

• Zygmunt Latoszewski (1950–1952)
• Kazimierz Wiłkomirski (1952–1955)
• Zygmunt Latoszewski (1955–1961)
• Jerzy Katlewicz (1961–1968)
• Jerzy Procner (1968–1972)
• Zbigniew Chwedczuk (1972-1981)
• Wojciech Rajski (1981–1982)
• Bogusław Madey (1982–1983)
• Janusz Przybylski (1984–1990)
• Andrzej Kiełbowicz (1991–1993)
• Barbara Żurowska-Sutt (1993–1995)
• Andrzej Knap (1995–1999)
• Krzysztof Słowiński (2000–2002)
• Marek Weiss-Grzesiński (2008–2016)

• Yaroslav Shemet (od 2023)

• Janina Jarzynówna-Sobczak (1949-1976)
• Gustaw Klauzner (1976-1988)
• Walery Niekrasow (1988-1992)
• Bożena Kociołkowska (1992-1993)
• Bronisław Prądzyński (1993-1996)
• Marek Andrzej Stasiewicz (1996-1999)
• Sławomir Gidel (1999-2007)
• Roman Komassa (2008-2009)
• Wojciech Warszawski (od 2016)

• Izadora Weiss (2010-2016)

• Roman Kuklewicz (1950-1953)
• Leon Snarski (1954-1958)
• Zbigniew Bruna (1958-1959)
• Tadeusz Jakubowski (1959-1963)
• Jerzy Michalak (1964-1966)
• Wiesław Czerski (1967-1971)
• Andrzej Bachleda (1972-1975)
• Wiesław Czerski (1975-1976)
• Kazimierz Skrzyński (1976)
• Henryk Czyżewski (1977-1980)
• Józefa Siudaczyńska (1980-1983)
• Janusz Łapot (1983-1997)
• Elżbieta Wiesztordt (1997-2008)
• Dariusz Tabisz (2008-2011)
• Anna Michalak (2012-2017)
• Waldemar Górski (2017-2018)
• Agnieszka Długołęcka-Kuraś (od 2018)

• Kultura w Gdańsku

• Opera Bałtycka. Independent.pl, independent.pl [zarchiwizowane 2009-11-24] .
• Strona Opery Bałtyckiej w portalu Teatralny.pl