Oblężenie Nicei

Oblężenie Nicei

I wyprawa krzyżowa
Oblężenie Nicei, miniatura z XII wieku
Czas	14 maja-18 czerwca 1097
Miejsce	Nicea
Terytorium	Sułtanat Rumu
Przyczyna	próba odzyskania miasta przez Bizancjum, I wyprawa krzyżowa
Wynik	zwycięstwo krzyżowców i poddanie miasta Bizantyńczykom
Strony konfliktu
Krzyżowcy, Cesarstwo Bizantyńskie Sułtanat Rumu
Dowódcy
Tatikios Manuel Butumites Gotfryd z Bouillon Rajmund z Tuluzy Ademar z Le Puy Boemund z Tarentu Robert z Normandii Robert z Flandrii Stefan z Blois Hugo z Vermandois Tankred z Hauteville Baldwin z Boulogne Kilidż Arslan I
Siły
Siły krzyżowców: – 30 000 piechoty – 4500 konnych rycerzy[1] Siły bizantyńskie: – 2000 żołnierzy[2] –oddział saperów i machiny oblężnicze 10 000 konnych łuczników + liczne oddziały garnizonu
Straty
ciężkie, poległo wielu możnych rycerzy poważne, głównie w armii sułtana
Położenie na mapie Morza Śródziemnego miejsce bitwy
40,42889°N 29,71944°E/40,428889 29,719444

Oblężenie Nicei (znanej też z greckiej nazwy Nikea, a współcześnie İznik) – trwające od 14 maja do 18 czerwca 1097 roku oblężenie stolicy Sułtanatu Rumu, przez krzyżowców i Bizantyńczyków podczas I wyprawy krzyżowej. Zakończone zwycięstwem chrześcijan i poddaniem miasta Cesarstwu.

W roku 1096, pod wpływem doniesień o prześladowaniach pielgrzymów, a także próśb o pomoc ze strony Cesarstwa Bizantyńskiego, z Europy Zachodniej wyruszyła I wyprawa krzyżowa, w celu wyzwolenia Jerozolimy i Grobu Świętego. Cesarz Aleksy I Komnen w zamian za swobodny przemarsz, zaopatrzenie oraz obietnicę militarnego wsparcia wyprawy, wymusił na jej dowódcach złożenie hołdu i przysięgi zobowiązującej ich do zwrócenia Cesarstwu wszystkich zdobytych w przyszłości terenów, które dawniej należały do Bizancjum. Cesarz przydzielił krzyżowcom do pomocy oddział wojskowy wraz ze specjalistami od zaopatrzenia i oblężeń, dowodzony przez Tatikiosa.

Chociaż stosunki pomiędzy cesarzem a krzyżowcami nie były dobre, obie strony były zgodne, co do początkowego etapu wyprawy. Aby krucjata mogła dotrzeć do Jerozolimy, musiała pokonać Turków w Azji Mniejszej i zabezpieczyć szlaki prowadzące na wschód, przeznaczone dla przyszłych pielgrzymów do Ziemi Świętej. W kwestii taktyki, łacinnicy byli skłonni polegać na doświadczeniu strategów bizantyńskich i Tatikiosa. Ich pierwszym celem była Nicea, stolica Sułtanatu Rumu, położona w niewielkiej odległości od Morza Marmara. Jej zdobycie było kluczowe, ponieważ stanowiła ona poważne zagrożenie dla linii komunikacyjnych na całym obszarze. Moment był bardzo dogodny, gdyż sułtan Kilidż Arslan I przebywał wtedy na wschodnich rubieżach swego państwa. Uwikłany w konflikt z książętami daniszmendydzkimi, zlekceważył zagrożenie ze strony krzyżowców, mając w pamięci łatwe zwycięstwa nad siłami I wyprawy ludowej w bitwach pod Civetot i pod Kserigordon. Pozostawił w Nicei swoją żonę i dzieci oraz cały skarbiec.

Siły krzyżowców opuściły swój obóz w Pelekanonie wraz z końcem kwietnia^[3] i zaczęły podchodzić pod miasto na początku maja. Pierwsi 6 maja dotarli pod nie Gotfryd z Bouillon, Robert z Flandrii i Hugo z Vermandois, wraz ze swymi oddziałami. Gotfryd rozkazał przygotować i oznaczyć krzyżami drogę dla reszty armii. 14 maja do pierwszych oddziałów dołączyły zastępy Boemunda z Tarentu wraz z oddziałami bizantyńskimi i rozpoczęło się oblężenie miasta.

Nicea była silnie ufortyfikowana, a jej umocnienia, pochodzące jeszcze z IV wieku znajdowały się w doskonałym stanie. Mury miasta miały długość około sześciu i pół kilometra, a baszt było 240. Leżało ono na skraju Jeziora Askaniańskiego, zbudowane na planie nieregularnego pięcioboku. Jakkolwiek garnizon turecki w mieście był spory, nie wystarczał on do skutecznej obrony przed tak licznym nieprzyjacielem. Posłano gońców do sułtana z wezwaniem o pomoc.

Gotfryd rozbił obóz pod północnymi murami, natomiast Tankred z Hauteville pod wschodnimi. Południowy odcinek pozostawiono dla armii Rajmunda z Tuluzy, która nadeszła 16 maja. W tych dniach zaczęły też docierać do krzyżowców dostawy żywności z Konstantynopola, zorganizowane przez cesarza Aleksego, który przeniósł się do Pelekanonu, skąd mógł utrzymywać kontakt zarówno ze stolicą, jak i z Niceą. 3 czerwca przybyły wojska Roberta z Normandii i Stefana z Blois^[4].

Pierwsze oddziały tureckie zjawiły się pod Niceą wkrótce po przybyciu Rajmunda i stwierdziły, że miasto jest otoczone ze wszystkich stron. Wywiązała się walka pomiędzy nimi a hufcami tuluskimi, zwycięska dla chrześcijan. Turcy wycofali się, aby poczekać na przybycie swych głównych sił pod wodzą Kilidż Arslana^[5]. Widząc ich odwrót, dowódcy garnizonu w Nicei zaprosili do miasta Manuela Butumitesa, bizantyńskiego dowódcę oddziału oblężniczego, gwarantując mu bezpieczeństwo, w celu omówienia warunków kapitulacji. Jednak niemal jednocześnie nadeszły wieści, że sułtan znajduje się już bardzo blisko i negocjacje zostały przerwane. W przeddzień bitwy, krzyżowcy pojmali dwóch szpiegów tureckich, którzy zeznali, że Kilidż Arslan zamierza uderzyć od południa^[6].

Jego armia przybyła pod Niceę 21 maja. Sułtan od razu zaatakował krzyżowców, usiłując przebić się do miasta. Główne uderzenie przyjęło wojsko Rajmunda, którego prawym skrzydłem dowodził Ademar z Monteil, biskup Le Puy. Oddziały tuluskie wzięły na siebie całe uderzenie, ponieważ Gotfryd i Boemund nie mogli opuścić swoich stanowisk pod murami, w obawie przed atakiem miejskiego garnizonu. Rajmunda wspomogły hufce Roberta z Flandrii. Bitwa trwała cały dzień i mimo zażartego ataku, Turcy nie zdołali przebić się przez oddziały krzyżowców. Okazały się one silniejsze, niż sądzili muzułmanie, do tego w pojedynkach dobrze uzbrojeni i lepiej wyszkoleni rycerze z łatwością pokonywali lekkozbrojnych Turków. O zmroku, widząc nieuchronną klęskę, Kilidż Arslan zdecydował się na odwrót^[7].

Wojska krzyżowe poniosły ciężkie straty. Poległo wielu znamienitych rycerzy, m.in. Baldwin, hrabia Gandawy, a wielu zostało rannych^[8]. Jednak zwycięstwo ogromnie podniosło morale chrześcijan i znacząco osłabiło wolę walki garnizonu tureckiego w Nicei. Po bitwie, krzyżowcy poucinali głowy poległym Turkom i zaczęli je przerzucać przez mury miasta, a także nabite na piki obnosić przed oczyma obrońców^[9].

W ciągu następnych tygodni, krzyżowcy usiłowali zniszczyć mury miasta przy pomocy machin oblężniczych, co jednak nie przyniosło żadnych rezultatów. Rajmund i Ademar wielokrotnie wysyłali saperów z zadaniem podkopania się pod jedną z południowych baszt i wzniecenia tam pożaru, ale niewielkie szkody, jakie powstawały w wyniku tych akcji, żołnierze tureccy naprawiali w ciągu jednej nocy. Przez cały ten czas, mieszkańcom miasta dostarczano żywność od strony jeziora. 10 czerwca przywódcy krucjaty zadecydowali o konieczności odcięcia tej drogi zaopatrzenia i krzyżowcy wysłali do cesarza Aleksego posłów z prośbą o przetransportowanie na jezioro floty cesarskiej. Operacją transportu okrętów z odległego o około 30 kilometrów Civetot dowodził Manuel Butumites^[10]. 17 czerwca dotarły one nad jezioro, a rankiem następnego dnia podpłynęły pod miasto przecinając ostatnią linię komunikacyjną Turków z Niceą.

Kiedy obrońcy miasta ujrzeli na jeziorze okręty bizantyńskie, postanowili skapitulować. Było to bardzo na rękę cesarzowi Aleksemu, który pragnął odzyskać Niceę możliwie w jak najlepszym stanie. Nie chciał też dopuścić do splądrowania miasta (co najpewniej miałoby miejsce w przypadku wkroczenia krzyżowców), gdyż jego obywatele składali się w dużej mierze z chrześcijan, a ludność turecką stanowili jedynie żołnierze i niewielka grupa dworskich dostojników. Turcy ponownie skontaktowali się z Butumitesem i przystąpili do omawiania warunków kapitulacji. Niemniej jednak, obrońcy wciąż jeszcze się wahali licząc, że sułtan zawróci pod Niceę. Do poddania miasta skłoniła ich dopiero wiadomość o generalnym szturmie przygotowywanym przez krzyżowców, wyznaczonym na 19 czerwca. W noc poprzedzającą ów dzień, oddziały bizantyńskie zostały wpuszczone do miasta i wywiesiły na basztach sztandary cesarskie.

Zdobycie Nicei było pokonaniem pierwszej poważnej przeszkody na drodze krucjaty. Tutaj też doszło do znaczących rozdźwięków z Bizancjum, gdyż krzyżowcy liczyli na możliwość złupienia bogatego miasta, do czego Bizantyńczycy nie dopuścili. Czuli się także oszukani, gdyż końcowe pertraktacje Butumitesa z garnizonem całkowicie przed nimi zatajono. To, oraz pozostawienie przy życiu tureckich dostojników i odstawienie ich wraz z całym mieniem do Konstantynopola, spowodowało wzrost ich niechęci wobec cesarza^[11].

Jednak mimo spięć z Bizantyńczykami, zdobycie Nicei wywołało wśród krzyżowców powszechną radość i podniosło ich wiarę w powodzenie wyprawy. Wielu możnych łacińskich posłało na zachód listy informujące, że to wielkie miasto powróciło w ręce chrześcijan. Do krucjaty dołączyło wielu nowych ochotników, a włoskie miasta, dotychczas zwlekające z okazaniem obiecanej pomocy, zaczęły traktować krzyżowców znacznie poważniej. Turcy tymczasem zdali sobie sprawę, że krucjata stanowi realne zagrożenie dla ich panowania na Bliskim Wschodzie.

• ThomasT. Asbridge ThomasT., Pierwsza Krucjata, EwelinaE. Jagła (tłum.), Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2006, ISBN 83-7301-757-7, OCLC 830812630 . Brak numerów stron w książce
• Anonim, Dzieje pierwszej krucjaty, PWN Warszawa-Kraków 1984, ISBN 83-01-05365-8.
• Steven Runciman, Dzieje wypraw krzyżowych, tom I, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987, ISBN 83-06-01457-X.
• Michał Kozłowski, Oblężenie Nicei – początek I krucjaty [1]