Obóz NKWD w Skrobowie

Obóz NKWD w Skrobowie – miejsce rozbrojenia przez NKWD 27 Dywizji Piechoty Armii Krajowej, która wcześniej po ciężkich walkach wyzwoliła okolice Lubartowa od Niemców, położone we wsi Skrobów w gminie Lubartów.

W listopadzie 1944 roku z inicjatywy Michała Roli-Żymierskiego^[1] w Skrobowie założono jeden z kilkudziesięciu obozów NKWD w Polsce dla „wybieranych” byłych żołnierzy Armii Krajowej z jednostek liniowych oraz ze szkół oficerskich 1 i 2 Armii Wojska Polskiego.

27 marca 1945 roku 48 więźniom obozu udało się uciec. Większość z nich – w tym Jerzy Ślaski, autor książki o ucieczce – dotarła do oddziału mjr. Mariana Bernaciaka „Orlika” i walczyła w jego szeregach.

Po ucieczce aresztowano 14 osób pomagających w przygotowaniach do ucieczki:

• podpułkownik Edward Pisula syn Jana, ur. 1898 w Nowosielcach Gniewosz
• porucznik Adam Romański syn Adama, ur. 1910 we Lwowie
• porucznik Stefan Żołtowski syn Kazimierza, ur. 1916 w Warszawie
• szeregowiec Zdzisław Bujak syn Tadeusza, ur. 1921 we wsi Niemce
• kapral Eugeniusz Gierej syn Ludwika, ur. 1923 w woj. lubelskim
• porucznik Alfred Wieczorek syn Adama, ur. 1898 w woj. warszawskim
• kapral Jerzy Oleszczuk syn Jana, ur. 1924 w woj. lubelskim
• bosmanmat Kazimierz Dobrzyński syn Władysława, ur. 1908 w woj. warszawskim
• kapral Stanisław Lemke syn Stanisława, ur. 1913 w woj. „morskim”
• podporucznik Józef Okuliński syn Władysława, ur. 1900 w woj. warszawskim
• kapral Wojciech Gutry syn Zenona, ur. 1923 w woj. baranowiczewskim
• szeregowiec Tadeusz Kmieć syn Jana, ur. w 1925 w woj. kieleckim
• kapral Michał Budzyna syn Bartłomieja, ur. 1913
• szeregowiec Marcel Borelski syn Kazimierza, ur. 1913 w woj. tarnopolskim

W czerwcu zostali osądzeni przez Mieczysława Widaja. Padło wiele wyroków śmierci zamienionych później na dożywotnie więzienie. Wiadomo że przeżyło jedynie dwóch ze skazanych: Wojciech Gutry i Eugieniusz Gierej, którzy zostali uwolnieni przez oddziały majora Mariana Bernaciaka „Orlika” podczas transportu na Sybir. Podpułkownik Edward Pisula zamęczony został w więzieniu.

Ci, którzy pozostali w Skrobowie, zostali wywiezieni do łagrów w głąb ZSRR i na Syberię.

• Jerzy Ślaski: Skrobów. Dzieje obozu NKWD dla żołnierzy AK 1944-1945, Warszawa 1990, ISBN 83-211-1415-5.