Nocek Alkatoe

Nocek Alkatoe
	Myotis alcathoe
	von Helversen & Heller, 2001
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	mroczkokształtne
Nadrodzina	Vespertilionoidea
Rodzina	mroczkowate
Podrodzina	nocki
Rodzaj	nocek
Podrodzaj	Myotis
(bez rangi)	grupa gatunkowa alcathoe
Gatunek	nocek Alkatoe
Podgatunki
	M. a. alcathoe von Helversen & Heller, 2001; M. a. circassicus Benda, Gazaryan & Vallo, 2016;
	M. a. alcathoe von Helversen & Heller, 2001; M. a. circassicus Benda, Gazaryan & Vallo, 2016;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; brak danych
	Zasięg występowania
	; stanowiska Myotis alcathoe alcathoe stanowiska Myotis alcathoe circassicus
	Systematyka w Wikispecies

Nocek Alkatoe^[5] (Myotis alcathoe) – gatunek ssaka z podrodziny nocków (Myotinae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali w 2001 roku niemieccy zoolodzy Otto von Helversen i Klaus-Gerhard Heller, nadając mu nazwę Myotis alcathoe^[2]. Holotyp został złapany w sieci nad małym strumieniem Fournikos Potamos, w pobliżu wioski Klisto (39°05′N 21°49′E/39,083333 21,816667), w Eurytanii, w Grecji^[2]^[6]. Podgatunek circassicus po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał czesko-rosyjski zespół zoologów (Czesi Petr Benda, Peter Vallo oraz Rosjanin Suren Gazarjan), nadając mu nazwę Myotis alcathoe circassicus^[3]. Okaz typowy pochodził z jaskini Bolszaja Fanagorijskaja na wysokości 340 m n.p.m., 11 km na zachodni południowy zachód od Fanagorijskoje, (44°28′09″N 38°58′40″E/44,469167 38,977778), w Kraju Krasnodarskim, w Rosji^[3].

Myotis alcathoe należy do podrodzaju Myotis i grupy gatunkowej alcathoe^[7]. M. alcathoe i M. hyrcanicus stanowią grupę siostrzaną i wydają się tworzyć podstawowy klad wobec reszty podrodzaju Myotis^[7]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki^[7].

Etymologia

Myotis: gr. μυς mus, μυός muos „mysz”; ους ous, ωτος ōtos „ucho”^[8].
alcathoe: w mitologii greckiej Alkatoe to córka Minosa, która odmówiła oddania czci bogu Dionizosowi, za co została przezeń zmieniona w nietoperza^[9].
circassicus: Czerkiesja, historyczny (XVI–XIX wiek) region w Kaukazie, obejmujący mniej więcej obszary Kraju Krasnodarskiego, Adygei i Karaczajo-Czerkiesji^[3].

Zasięg występowania

Nocek Alkatoe występuje w Eurazji, zamieszkując w zależności od podgatunku^[7]:

M. alcathoe alcathoe – fragmentarycznie prawie w całej Europie, od północnej Hiszpanii po Niemcy, w tym Wielka Brytania, i na wschód do południowo-zachodniej Ukrainy i północno-zachodniej Turcji (Tracja Wschodnia); sygnały echolokacyjne z południowej Szwecji z pewnością reprezentują ten gatunek i mogą również istnieć zapisy z Łotwy.
M. alcathoe circassicus – północne stoki Wielkiego Kaukazu w Rosji i Abchazji (Gruzja): ewentualnie także Osetia Północna (Rosja), północno-wschodnia Turcja (prowincje Artvin i Erzurum) i Azerbejdżan.

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 39–44 mm, długość ogona 36–37 mm, długość ucha 11,4–13,4 mm, długość tylnej stopy 5,1–5,8 mm, długość przedramienia 29,7–34,6 mm; masa ciała 3,5–5,5 g^[10]. Ciało pokryte krótkim, jedwabistym futrem. Grzbiet ciała brązowy, brzuch jaśniejszy, niemal biały. Krótkie uszy z nożowatymi koziołkami. Pyszczek jasnobrązowy lub wręcz cielisty, znacznie jaśniejszy niż u blisko spokrewnionego nocka wąsatka. Wzór zębowy: I ${\tfrac {2}{3}}$ C ${\tfrac {1}{1}}$ P ${\tfrac {3}{3}}$ M ${\tfrac {3}{3}}$ = 38^[10]. Kariotyp wynosi 2n = 44 i FNa = 52 (Grecja)^[10].

Ekologia

Siedlisko

W Polsce stwierdzany głównie w lasach liściastych i mieszanych w sąsiedztwie cieków wodnych^[11].

Tryb życia

Na temat ekologii i zachowania tego gatunku dotychczas niewiele wiadomo. Nocek Alkatoe poluje na niewielkie owady, chwytane w locie nad wodą i wśród koron nadrzecznych drzew. Może tworzyć w kryjówkach letnich niewielkie kolonie rozrodcze – w Grecji trzy dorosłe samice i dwoje młodych znaleziono w jednej dziupli platanu, na wysokości 8 m nad ziemią. Emituje krótkie (5 ms) sygnały echolokacyjne, rozpoczynające się na około 120 kHz i kończące na 43–46 kHz^{[potrzebny przypis]}.

Ochrona

W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową oraz wymagający ochrony czynnej, dodatkowo obowiązuje zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować płoszenie lub niepokojenie^[12].

Zobacz też

ssaki Polski

Przypisy

↑ Myotis alcathoe, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c O. von Helversen, K.-G. Heller, F. Mayer, A. Nemeth, M. Volleth & P. Gombkötő. Cryptic mammalian species: a new species of whiskered bat (Myotis alcathoe n. sp.) in Europe. „Naturwissenschaften”. 88 (5), s. 217, 2001. DOI: 10.1007/s001140100225. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d P. Benda, S. Gazarjan & P. Vallo. On the distribution and taxonomy of bats of the Myotis mystacinus morphogroup from the Caucasus region (Chiroptera: Vespertilionidae). „Turkish Journal of Zoology”. 40, s. 859, 2016. DOI: 10.3906/zoo-1505-47. (ang.).
↑ A.M. Hutson & M.A.M.H.& M. Paunović A.M. Hutson & M.A.M.H.& M., Myotis alcathoe, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-07] (ang.).
↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 126. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Myotis alcathoe. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-07].
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 270. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 442, 1904. (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 6. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ ^a ^b ^c R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Molossidae (Free-tailed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 954. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
↑ Andriy-TarasA.T. Bashta Andriy-TarasA.T. i inni, Myotis alcathoe in Poland and Ukraine: new data on its status and habitat in Central Europe, „Folia Zoologica”, 60 (1), 2011, s. 1–4, DOI: 10.25225/fozo.v60.i1.a1.2011, ISSN 0139-7893 (ang.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r., poz. 2183).

Bibliografia

B.B. Grabińska B.B., W.W. Bogdanowicz W.W., Nietoperze Europy – ich rozmieszczenie i status ochronny, „Nietoperze”, 3 (2), 2002, s. 181–196 .
Helversen O. v., Heller K-G., Mayer F., Nemeth A., Volleth M., Gombkötö P. 2001. Cryptic mammalian species: a new species of whiskered bat (Myotis alcathoe sp. n.) in Europe. Naturwissenschaften 88: 217–223.
Helversen O. v. 2004. Myotis alcathoe – Nymphenfledermaus. W: Krapp F. (red.). Handbuch der Säugetiere Europas, Fledertiere (Chiroptera) II. Aula-Verlag, Wiebelsheim: 1159–1167.
Niermann I., Biedermann M., Bogdanowicz W., Brinkmann R., Le Bris Y., Ciechanowski M., Dietz C., Dietz I., Estók P., Helversen O. v., Le Houédec A., Paksuz S., Petrov B. P., Özkan B., Piksa K., Rachwald A., Roué S. Y., Sachanowicz K., Schorcht W., Tereba A., Mayer F. 2007. Biogeography of the recently described Myotis alcathoe von Helversen and Heller, 2001. Acta Chiropterologica 9: 361–378.

[itis-1] Myotis alcathoe, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hel-2] O. von Helversen, K.-G. Heller, F. Mayer, A. Nemeth, M. Volleth & P. Gombkötő. Cryptic mammalian species: a new species of whiskered bat (Myotis alcathoe n. sp.) in Europe. „Naturwissenschaften”. 88 (5), s. 217, 2001. DOI: 10.1007/s001140100225. (ang.).

[ben&inni-3] P. Benda, S. Gazarjan & P. Vallo. On the distribution and taxonomy of bats of the Myotis mystacinus morphogroup from the Caucasus region (Chiroptera: Vespertilionidae). „Turkish Journal of Zoology”. 40, s. 859, 2016. DOI: 10.3906/zoo-1505-47. (ang.).

[iucn-4] A.M. Hutson & M.A.M.H.& M. Paunović A.M. Hutson & M.A.M.H.& M., Myotis alcathoe, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-07] (ang.).

[miiz-5] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 126. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Myotis alcathoe. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-07].

[icmw-7] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 270. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[pal-8] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 442, 1904. (ang.).

[edm-9] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 6. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[hmw-10] R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Molossidae (Free-tailed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 954. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[11] Andriy-TarasA.T. Bashta Andriy-TarasA.T. i inni, Myotis alcathoe in Poland and Ukraine: new data on its status and habitat in Central Europe, „Folia Zoologica”, 60 (1), 2011, s. 1–4, DOI: 10.25225/fozo.v60.i1.a1.2011, ISSN 0139-7893 (ang.).

[rozp2016-12] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r., poz. 2183).

[1]