NRP Afonso de Albuquerque (1934)
 „Afonso de Albuquerque” po wejściu do służby | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
24 maja 1933 |
| Wodowanie |
28 maja 1934 |
 Marinha Portuguesa
| |
| Nazwa |
Afonso de Albuquerque |
| Wejście do służby |
31 stycznia 1935 |
| Los okrętu |
zniszczony w walce 18 grudnia 1961, złomowany |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
standardowa: 1788 t |
| Długość |
103,17 m |
| Szerokość |
13,49 m |
| Zanurzenie |
3,83 m |
| Napęd | |
| 2 zespoły turbin parowych o łącznej mocy 8000 KM, 2 kotły , 2 śruby | |
| Prędkość |
21 węzłów |
| Zasięg |
10 000 Mm przy prędkości 10 w |
| Uzbrojenie | |
| • początkowe: 4 działa 120 mm (4×I) 2 działa 76 mm plot (4×I) 4 działka 40 mm plot (4×I) bomby głębinowe, 40 min | |
| Wyposażenie lotnicze | |
| 1 wodnosamolot (początkowo) | |
| Załoga |
184 |
NRP Afonso de Albuquerque – portugalski okręt klasy awizo kolonialne, z okresu II wojny światowej i powojennego, później klasyfikowany jako fregata. Pierwsza z dwóch jednostek typu Afonso de Albuquerque, przeznaczonych do służby w koloniach, będących największymi okrętami marynarki portugalskiej tego okresu. Został zniszczony 18 grudnia 1961 roku przez okręty indyjskie podczas aneksji Goa. Po wojnie nosił numer burtowy F470.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Okręty typu Afonso de Albuquerque zaprojektowano specjalnie dla pełnienia służby w portugalskich koloniach, były one klasyfikowane oryginalnie jako awizo kolonialne 1 klasy (port. aviso colonial de 1ª classe)[1]. Zostały zamówione w ramach programu rozbudowy marynarki z 1930 roku, jako większy typ awiza kolonialnego, stanowiący zarazem największe okręty marynarki Portugalii tego okresu[2]. Początkowo zamówienie złożono we włoskiej stoczni OTO, lecz następnie zamówienie to anulowano i budowę zlecono brytyjskiej stoczni Hawthorn Leslie nad rzeką Tyne, według jej projektu[1].
Stępkę pod budowę pierwszego okrętu, który otrzymał imię NRP „Afonso de Albuquerque”[a] od portugalskiego odkrywcy i wicekróla Indii, położono 24 maja 1933 roku[1]. Kadłub wodowano 28 maja 1934 roku, a okręt wszedł do służby 31 stycznia 1935 roku[1].
Skrócony opis
[edytuj | edytuj kod]Okręty miały podniesiony pokład dziobowy na około 2/3 długości kadłuba[3]. Uzbrojenie główne umieszczone było na dziobie i rufie w superpozycji. Sylwetka charakteryzowała się rozbudowaną nadbudówką dziobową, dwoma masywnymi masztami trójnożnymi i jednym pochylonym kominem[3]. Wyporność standardowa okrętu wynosiła 1788 ton, a pełna 2480 ton[1]. Miał długość całkowitą 103,17 m, na linii wodnej 99,6 m, szerokość 13,49 m, a zanurzenie 3,83 m[1].
Uzbrojenie artyleryjskie stanowiły cztery działa kalibru 120 mm Vickers-Armstrong Mk. G o długości lufy 50 kalibrów (L/50), umieszczone w pojedynczych stanowiskach z maskami ochronnymi[1]. Uzbrojenie przeciwlotnicze stanowiły dwie armaty 76 mm L/50 i początkowo cztery działka automatyczne 40 mm L/39[4]. Ponadto okręt posiadały dwie zrzutnie bomb głębinowych i miał możliwość zabrania 40 min[1]. Początkowo miał możliwość przenoszenia lekkiego wodnosamolotu rozpoznawczego, który był stawiany dźwigiem na wodzie, lecz wyposażenie lotnicze nie zdało egzaminu i zostało zdemontowane wkrótce po wejściu do służby[4].
Przed końcem II wojny światowej działka 40 mm zostały zastąpione przez osiem działek automatycznych 20 mm, dodano też cztery miotacze bomb głębinowych[4].
Napęd stanowiły dwa zespoły turbin parowych systemu Parsonsa z przekładniami, o mocy łącznej 8000 KM, do których parę dostarczały dwa kotły[1]. Siłownia napędzała dwie śruby, a prędkość maksymalna wynosiła 21 węzłów [5]. Okręt zabierał 870 ton paliwa płynnego, co pozwalało na uzyskanie dużego zasięgu 10 000 Mm przy prędkości 10 w [5].
Służba
[edytuj | edytuj kod]
Po wejściu do służby „Afonso de Albuquerque” zgodnie ze swoim przeznaczeniem działał na wodach metropolii i kolonii portugalskich. Po wybuchu wojny domowej w Hiszpanii, w sierpniu 1936 roku okręt ewakuował uchodźców z portów śródziemnomorskich[6]. 8 września 1936 roku marynarze „Afonso de Albuquerque” i niszczyciela „Dão” zbuntowali się w Lizbonie, chcąc dołączyć z okrętami do komunizujących marynarzy Republiki Hiszpańskiej, lecz bunt został stłumiony[7].
Podczas II wojny światowej Portugalia była neutralna, stąd „Afonso de Albuquerque” nie uczestniczył w działaniach bojowych [8]. 28 listopada 1942 roku uratował 194 rozbitków, w tym 130 włoskich jeńców wojennych, ze statku „Nova Scotia” storpedowanego koło Lourenço Marques u wybrzeży Mozambiku przez niemiecki okręt podwodny U-177[9]. Po wojnie kontynuował służbę w marynarce Portugalii, przeklasyfikowany na fregatę[10]. Otrzymał NATO-wski numer burtowy F470[11].
W 1961 roku NRP „Afonso de Albuquerque” stacjonował wraz z dwoma kutrami patrolowymi w portugalskich terytoriach zamorskich – enklawach na terenie Indii[12]. 18 grudnia 1961 roku rząd Indii rozpoczął operację zbrojnej aneksji Indii Portugalskich. „Afonso de Albuquerque” przebywał wówczas w porcie Marmagao, ostrzeliwując indyjskie samoloty[13]. Na pobliskiej wyspie Anjediva koło Karwaru marynarka indyjska wysadziła rano tego dnia desant[13]. Dla jego ubezpieczenia, pod Marmagao zostały skierowane indyjskie fregaty INS „Betwa”, „Beas” i slup „Cauvery”[13][b]. „Afonso de Albuquerque” wyszedł z portu, po czym z odległości ok. 8000 m wdał się w pojedynek artyleryjski z nowocześniejszymi fregatami, posiadającymi artylerię kierowaną radarowo[13][c]. Wkrótce został trafiony kilkunastoma pociskami, stracił prędkość oraz zaczął nabierać wody, po czym dowódca rozkazał osadzić uszkodzony okręt na brzegu[13]. Uznaje się potocznie w literaturze, że został wówczas zatopiony[10], lecz z relacji wynika, że został później odholowany przez zdobywców do Mumbaju[14]. Marynarka indyjska rozważała remont okrętu, lecz został on uznany za nieopłacalny i pod koniec 1965 roku został sprzedany na złom[15].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W publikacjach nieportugalskojęzycznych imię często jest podawane jako „Alfonso de Albuquerque” (Kubiak 2002 ↓, s. 54, Patianin i Barabanow 2006 ↓, s. 36, Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946 1980 ↓, s. 397). Prawidłowe brzmienie np. Efeméride / Aviso de 1ª Classe Afonso de Albuquerque aumentado ao efetivo. marinha.pt.
- ↑ „Betwa” i „Beas” to nowe fregaty brytyjskiej budowy z końca lat 50, uzbrojone w 4 działa 114 mm, „Cauvery” to slup typu Black Swan, uzbrojony w 4 działa 102 mm (Kubiak 2002 ↓, s. 53)
- ↑ Według Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 317, okręt został zniszczony w walce z krążownikiem „Mysore” i niszczycielami, lecz „Mysore” wspierał wówczas desant na Anjediva (Kubiak 2002 ↓, s. 55)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i Patianin i Barabanow 2006 ↓, s. 36.
- ↑ Na podstawie Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 117, 317-321, 595 i Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946 1980 ↓, s. 58-61, 137
- ↑ a b Na podstawie rysunku Patianin i Barabanow 2006 ↓, s. 37
- ↑ a b c Patianin i Barabanow 2006 ↓, s. 36-37.
- ↑ a b Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946 1980 ↓, s. 397.
- ↑ Willard C. Frank. Multinational Naval Cooperation in the Spanish Civil War, 1936. „Naval War College Review”. XLVII (2), s. 89, 1994. Naval War College. (ang.).
- ↑ Jarosław Malinowski, Oskar Myszor, Jarosław Palasek. Portugalskie niszczyciele typu „Vouga”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41, s. 101, 2012. ISSN 1231-014X.
- ↑ Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946 1980 ↓, s. 396.
- ↑ Donald Bertke, Gordon Smith, Don Kindell: World War II Sea War, Vol 7: The Allies Strike Back. Lulu.com, 2014, s. 343. ISBN 978-1-937470-11-1. (ang.).
- ↑ a b Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 317.
- ↑ Kubiak 2002 ↓, s. 54.
- ↑ Kubiak 2002 ↓, s. 53.
- ↑ a b c d e Kubiak 2002 ↓, s. 55.
- ↑ Robin Knox-Johnston: Running Free: The Autobiography. Simon and Schuster, 2018. ISBN 978-1-4711-7764-4. (ang.).
- ↑ Kubiak 2002 ↓, s. 56.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
- Siergiej Patianin, M. Barabanow. Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMS Niderlandow i małych stran Zapadnoj Jewropy (Bielgii, Irlandii, Islandii i Portugalii). „Morskaja Kampanija”. Nr 2’2006, 2006. Moskwa: OOO Kollekcyja. (ros.).
- Krzysztof Kubiak. Zajęcie Goa, Daman i Diu przez wojska indyjskie w 1961 roku. „Okręty Wojenne”. Nr 53 (3/2002). XII, 2002. Tarnowskie Góry: Wydawnictwo Okręty Wojenne. ISSN 1231-014X.