Moringowate

Moringowate
	; Moringa olejodajna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	Euphyllophyta
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	różowe
Rząd	kapustowce
Rodzina	moringowate
	Nazwa systematyczna
	Moringaceae Martinov; Tekhno-Bot. Slovar: 404. 3 Aug 1820
	Typ nomenklatoryczny
	Moringa Rheede ex Adans. (1763); M. oleifera Lamarck (Encycl. 1: 398. 1 Aug. 1785)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Moringowate (Moringaceae) – monotypowa rodzina roślin z rzędu kapustowców. Należy do niej jeden rodzaj moringa (Moringa) liczący 12^[1]–13^[4] gatunków. Są to kserofity^[5] występujące w Indiach, na wybrzeżach półwyspu Arabskiego, Madagaskaru i Namibii^[4]. Charakterystyczną cechą budowy jest występowanie kanałów gumowych w rdzeniu i wypełnionych gumami przestrzeni w korze^[5]. Gatunkiem szeroko rozpowszechnionym w uprawie w strefie tropikalnej jest moringa olejodajna^[4]. Ma ona bardzo pożywne liście o dużej zawartości wapnia, żelaza, witaminy C i białek. Nasiona wykorzystywane są do oczyszczania wody. Z kory pozyskuje się włókna służące do wyrobu sznurów i lin^[6]. Łatwo korzeniące się pędy służą do tworzenia żywopłotów^[5]. Olej pozyskiwany z nasion ma zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Podobnie wykorzystywany jest olej z gatunku Moringa drouhardii^[6]. Olej z nasion Moringa peregrina jest bardzo trwały (nie ulega niemal jełczeniu) i stosowany jest jako delikatny smar (np. w zegarmistrzostwie) oraz w kosmetyce^[5].

Morfologia

Pokrój: Drzewa, krzewy i krzewinki, często z bulwiasto zgrubiałymi korzeniami^[4] i zgrubiałymi (butelkowatymi^[5]) pniami^[6], o gładkiej korze^[5]. Drewno jest zwykle miękkie, łamliwe^[4], żółtawe i włókniste^[6].
Liście: 1-3-krotnie pierzasto złożone, z listkami wyrastającymi naprzeciwlegle^[4]. Listki całobrzegie, zwykle opadają w porze suchej, podczas gdy ogonki i osie liścia pozostają na drzewie^[6].
Kwiaty: Pięciokrotne i obupłciowe zebrane są w gęstych wiechach. Korona jest barwna od białej, przez żółtą do czerwonej. Symetria kwiatów może być w zależności od gatunku promienista lub grzbiecista. Zarówno działek kielicha, płatków korony, jak i pręcików jest 5, przy czym tym ostatnim towarzyszy również 5 prątniczków. Zalążnia górna zbudowana jest z 3 owocolistków tworzących jedną komorę z wieloma zalążkami^[4].
Owoce: Duże, wydłużone torebki^[4] otwierające się trzema klapami, zawierające zasobne zwykle w oleje i czasem oskrzydlone nasiona^[6].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina siostrzana w stosunku do melonowcowatych (Caricaceae) w obrębie rzędu kapustowców (Brassicales).

kapustowce

	Akaniaceae

	Tropaeolaceae – nasturcjowate

	Moringaceae – moringowate

	Caricaceae – melonowcowate

Setchellanthaceae

Limnanthaceae – limnantesowate

Koeberliniaceae

Tiganophytaceae

	Bataceae

	Salvadoraceae

Emblingiaceae

Pentadiplandraceae

	Resedaceae – rezedowate

	Gyrostemonaceae

Tovariaceae

Capparidaceae – kaparowate

	Cleomaceae

	Brassicaceae – kapustowate

Podział

Rodzaj Moringa Adanson, Fam. 2: 318. Jul-Aug 1763 – moringa^[3]

Moringa arborea Verdc.
Moringa borziana Mattei
Moringa concanensis Nimmo ex Dalzell & A.Gibson
Moringa drouhardii Jum.
Moringa hildebrandtii Engl.
Moringa longituba Engl.
Moringa oleifera Lam. (syn. Moringa pterygosperma Gaertn.) – moringa olejodajna
Moringa ovalifolia Dinter & A.Berger
Moringa peregrina (Forssk.) Fiori
Moringa pygmaea Verdc.
Moringa rivae Chiov.
Moringa ruspoliana Engl.
Moringa stenopetala (Baker f.) Cufod. (syn. Moringa streptocarpa Chiov.)

Przypisy

↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-10-23] (ang.).
↑ ^a ^b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. [dostęp 2011-06-06]. (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-06-06]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 220. ISBN 1-55407-206-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 57. ISBN 83-7079-779-2.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 403-404. ISBN 978-1-842466346.

[apweb-1] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-10-23] (ang.).

[rev-2] James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. [dostęp 2011-06-06]. (ang.).

[ing-3] Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-06-06]. (ang.).

[heywood-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 220. ISBN 1-55407-206-9.

[encyk-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 57. ISBN 83-7079-779-2.

[christenhusz-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 403-404. ISBN 978-1-842466346.

[1]