Monastyr Pokrowski

monastyr Pokrowski

Покровський монастир

Widok ogólny
Państwo	Ukraina
Obwód	charkowski
Miejscowość	Charków
Kościół	Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego
Eparchia	charkowska
Namiestnik	archimandryta Gleb (Petrenko)
Klauzura	nie
Typ monasteru	męski
Liczba mnichów (2013)	11
Obiekty sakralne
Sobór	Opieki Matki Bożej
Cerkiew	Ozeriańskiej Ikony Matki Bożej
Styl	barok kozacki
Data budowy	XVII–XVIII w., XIX w.
Data zamknięcia	1922
Data reaktywacji	1990
Położenie na mapie Ukrainy monastyr Pokrowski
Położenie na mapie obwodu charkowskiego monastyr Pokrowski
Położenie na mapie Charkowa monastyr Pokrowski
49°59′30″N 36°13′44″E/49,991667 36,228889
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Monastyr Pokrowski^[1], także: monastyr Opieki Matki Bożej (ukr. Покровський монастир) – prawosławny męski klasztor w Charkowie, w jurysdykcji eparchii charkowskiej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego^[2]. Jego honorowym przełożonym jest metropolita charkowski i bohoduchowski Onufry, zaś jego namiestnikiem – archimandryta Gleb (Petrenko)^[3].

Powstanie klasztoru było związane z przeniesieniem do Charkowa z Biełgorodu szkoły grecko-łacińsko-słowiańskiej, co nastąpiło w 1726 z inicjatywy księcia Michaiła Golicyna i biskupa biełgorodzkiego Epifaniusza. Osiem lat później szkołę przemianowano na Kolegium Charkowskie. W kolegium uczyło się każdorazowo po 500 słuchaczy ze wschodnich ziem ukraińskich, z różnych środowisk społecznych^[4]. W 1799 kolegium zostało przekształcone w monaster i prowadzoną przy nim szkołę. Jako siedzibę męskiej wspólnoty monastycznej wyznaczono teren wokół cerkwi Opieki Matki Bożej wyświęconej w 1689 przez metropolitę biełgorodzkiego Abrahama. Pierwszym namiestnikiem monasteru został archimandryta Platon (Malinowski)^[4]. W II połowie XVIII w. monaster kilkakrotnie odwiedzał późniejszy święty biskup Joazaf z Biełgorodu. Klasztor zaliczał się wtedy do najważniejszych prawosławnych ośrodków oświatowych na ziemiach dzisiejszej Ukrainy, a jego znaczenie było porównywalne do oddziaływania Akademii Mohylańskiej^[4].

Od 1799 w monasterze znajduje się rezydencja biskupów słobodzko-ukraińskich, a następnie charkowskich^[4]. Budynki klasztorne rozbudował biskup charkowski Filaret, sprawujący urząd w latach 1848–1859. Arcybiskup charkowski Ambroży (1882–1901) utworzył w klasztorze szkołę śpiewu cerkiewnego, bezpłatnie kształcącą kandydatów na psalmistów cerkiewnych^[4]. Znaczące wysiłki na rzecz odnowy duchowej monasteru Opieki Matki Bożej poczynił metropolita Antoni (1914–1918)^[4].

Po rewolucji październikowej i przyłączeniu Ukrainy do Rosji Radzieckiej arcybiskup charkowski i achtyrski Nataniel i wspólnota mnisza bezskutecznie ubiegali się o niezamykanie monasteru. 30 września 1922 władze radzieckie zlikwidowały klasztor i nakazały mnichom udać się do dowolnych innych monasterów. Zakonnicy służyli odtąd w czynnych jeszcze cerkwiach w Charkowie i w guberni charkowskiej. Budynek klasztoru zajęły różne organizacje, w tym muzeum historyczne, w którym eksponowano m.in. czczone dawniej w monasterze relikwie św. patriarchy konstantynopolitańskiego Atanazego^[4]. Kolejne straty budynek klasztornego soboru (nadal czynnego) poniósł w czasie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej. W 1945 świątynię tę odebrano parafii i przekazano muzeum, które już wcześniej otrzymało we władanie dawną siedzibę biskupią. W 1958 sobór został częściowo odremontowany, do prac tych wrócono następnie w 1967. W tym samym roku władze zmusiły biskupa charkowskiego Leoncjusza do opuszczenia zajmowanych jeszcze przez eparchię pomieszczeń w monasterze^[4].

Rosyjski Kościół Prawosławny odzyskał monaster dzięki staraniom biskupa charkowskiego Nikodema w 1990. Jego pierwszym przełożonym został archimandryta Witalis (Żukow). W maju 1992 w monasterze odbywał się sobór charkowski, który zdecydował o usunięciu metropolity Filareta z katedry kijowskiej w związku z nieposłuszeństwem wobec patriarchy moskiewskiego i całej Rusi i Soboru Lokalnego Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego i który mianował nowym metropolitą kijowskim dotychczasowego metropolitę rostowskiego Włodzimierza^[4]. W latach 2000–2003 namiestnikiem klasztoru był archimandryta Sebastian (Szczerbakow), który w 2003 razem z mnichami samowolnie porzucił klasztor. Od tego momentu zwierzchnikiem monasteru był biskup pomocniczy eparchii charkowskiej, arcybiskup iziumski Onufry (obecny metropolita charkowski). Trwają prace nad renowacją i odbudową zabudowań monasterskich^[4].