Mleczaj lepki

Mleczaj lepki
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	mleczaj
Gatunek	mleczaj lepki
	Nazwa systematyczna
	Lactarius uvidus (Fr.) Fr.; Epicr. syst. mycol.: 338 (Uppsala, 1838)
	Zasięg
	; Zasięg występowania w Europie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mleczaj lepki (Lactarius uvidus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Gatunek ten został zdiagnozowany taksonomicznie po raz pierwszy przez Eliasa Friesa w drugim tomie „Observationes mycologicae” z 1815 r. (jako Agaricus uvidus). Do rodzaju Lactarius został przeniesiony przez tego samego autora w „Epicrisis systematis mycologici” z 1838 r.^[1]

Niektóre synonimy naukowe^[2]:

Agaricus uvidus Fr. 1818
Galorrheus uvidus (Fr.) P. Kumm. 1871

Nazwę polską podał Franciszek Błoński w 1898 r.^[3]

Morfologia

Kapelusz

Średnicy 2–8 cm, zabarwiony cielistobrązowawo lub szarobrązowawo, niestrefowany, po ugnieceniu fioletowiejący, u dojrzałych owocników blaknący. Pokryty śluzowatą podczas deszczu skórką^[4]. Za młodu jest wypukły, później płaski, na koniec wklęsły. Zawsze występują liliowe odcienie^[5].

Blaszki

Cienkie, nieco zbiegające lub przyrośnięte przy trzonie. Kolor białawy, po skaleczeniu wybarwiają się fioletowo^[5].

Trzon

Wysokość 5–8 cm, grubość 0,5–1,5 cm, w środku gąbczasty, a u starszych okazów pusty^[5]. Białawy, częściowo ochrowo-plamisty, przy dużej wilgotności powietrza nieco lepki^[4].

Miąższ

Zbudowany jest z kulistawych komórek powodujących ich specyficzną kruchość i nieregularny przełam. Smak łagodny, po chwili gorzki. Wydziela białe mleczko, szybko wybarwiające się ametystowo na powietrzu^[4].

Wysyp zarodników

Biały^[6]

Cechy mikroskopowe

Zarodniki elipsoidalne, o wymiarach 9–11 × 7,5–9 μm, bez pory rostkowej, pokryte drobnymi brodawkami połączonymi listewkami tworzącymi siateczkowaty wzór, amyloidalne^[4].

Gatunki podobne

Charakterystycznymi cechami mleczaja lepkiego są: występowanie w wilgotnych miejscach, lepki i mięsistoliliowy kapelusz z brązowawym odcieniem, niemal zupełny brak prążków na kapeluszu oraz przebarwiające się na ametystowo mleczko blaszek^[6]. Podobne są:

mleczaj lśniący (Lactarius albocarneus). Jego mleczko żółknie, a skórka podczas wilgotnej pogody jest pokryta grubą warstwą śluzu^[7]
mleczaj niebieskawy (Lactarius trivialis). Jego mleczko na powietrzu żółknie^[7]
mleczaj żółtawy (Lactarius aspideus). Jest cieńszy i rośnie tylko pod wierzbami^[7].

Występowanie i siedlisko

Jest szeroko rozprzestrzeniony w Europie, Azji i Ameryce Północnej^[8]. W Polsce nie jest rzadki; w piśmiennictwie mykologicznym opisano liczne jego stanowiska^[3].

Naziemny grzyb mykoryzowy. Rozwija się w glebie w lasach iglastych i liściastych, często pod brzozami, bukami, dębami, lipami. Wytwarza owocniki od sierpnia do października^[3]. Zazwyczaj występuje gromadnie. Preferuje miejsca wilgotne^[6].

Znaczenie

Grzyb niejadalny^[5]^[7]. W Rosji i na Ukrainie uważany jest jednak za grzyb jadalny^[9].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b ^c WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 385, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d EwaldE. Gerhardt EwaldE., Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, s. 414, ISBN 83-7404-513-2 .
↑ ^a ^b ^c ^d BarbaraB. Gumińska BarbaraB., WładysławW. Wojewoda WładysławW., Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 428, ISBN 83-09-00714-0 .
↑ ^a ^b ^c AlinaA. Skirgiełło AlinaA., Mleczaj (''Lactarius''). Grzyby (''Mycota''), tom 25. Podstawczaki (''Basidiomycetes''), gołąbkowce (''Russulales''), gołąbkowate (''Russulaceae''), mleczaj (''Lactarius''), Kraków: PWN, 1998, s. 54–55, ISBN 83-85444-65-3 .
↑ ^a ^b ^c ^d PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 270, ISBN 978-83-245-9550-1 .
↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-12-16] .
↑ Eric Boa: Wild edible fungi: A global overview of their use and importance to people. FAO, 2004, seria: Non-wood Forest Products 17. ISBN 92-5-105157-7.

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).

[check-3] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 385, ISBN 83-89648-09-1 .

[ger-4] EwaldE. Gerhardt EwaldE., Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, s. 414, ISBN 83-7404-513-2 .

[gum-5] BarbaraB. Gumińska BarbaraB., WładysławW. Wojewoda WładysławW., Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 428, ISBN 83-09-00714-0 .

[skir-6] AlinaA. Skirgiełło AlinaA., Mleczaj (''Lactarius''). Grzyby (''Mycota''), tom 25. Podstawczaki (''Basidiomycetes''), gołąbkowce (''Russulales''), gołąbkowate (''Russulaceae''), mleczaj (''Lactarius''), Kraków: PWN, 1998, s. 54–55, ISBN 83-85444-65-3 .

[wag-7] PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 270, ISBN 978-83-245-9550-1 .

[disc-8] Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-12-16] .

[fao-9] Eric Boa: Wild edible fungi: A global overview of their use and importance to people. FAO, 2004, seria: Non-wood Forest Products 17. ISBN 92-5-105157-7.

[1]