Mieczysława Ćwiklińska

Mieczysława Ćwiklińska

Mieczysława Ćwiklińska (1937)
Imię i nazwisko	Mieczysława Trapszo
Data i miejsce urodzenia	1 stycznia 1879 Lublin
Data i miejsce śmierci	28 lipca 1972 Warszawa
Zawód	aktorka filmowa, teatralna, śpiewaczka
Współmałżonek	1. Zygmunt Bartkiewicz (1897–1899) 2. Henryk Mader (1919–1928) 3. Marian Steinsberg (1933–1939)
Lata aktywności	1900–1972
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Mieczysława Ćwiklińska, właśc. Mieczysława Trapszo^[a] (ur. 1 stycznia 1879^[b] w Lublinie, zm. 28 lipca 1972 w Warszawie) – polska aktorka teatralna i filmowa, śpiewaczka (sopran)^[2], członkini konspiracyjnej organizacji Muszkieterzy^[3]. Jedna z najwybitniejszych polskich aktorek teatralnych i filmowych w historii^[4].

Pochodziła z polskiego rodu teatralnego Trapszów. Była córką Marcelego Trapszy i Aleksandry z Ficzkowskich, wnuczką Anastazego Trapszo. Wykształcenie wokalne zdobyła w Paryżu u Jana Reszkego.

Na scenie teatralnej zadebiutowała 2 grudnia 1900 w roli Helenki w Grubych rybach Michała Bałuckiego w Teatrze Ludowym w Warszawie. Od tego czasu była członkiem zespołu operetki Warszawskich Teatrów Rządowych. 5 stycznia 1901 wystąpiła po raz pierwszy w Teatrze Nowości jako Kasia (Gwałtu, co się dzieje!). W tym czasie zaczęła używać nazwiska Ćwiklińska, było to panieńskie nazwisko jej babki, Anny^[5]. W latach 1907–1908 przebywała w Paryżu, gdzie kształciła głos u prof. Giulianiego. Od 1909 roku nagrywała dla Syreny Rekord. W czasie I wojny światowej występowała za granicą (Francja, Rosja). Do kraju powróciła w 1918. Od 1922 należała do zespołu Teatru Polskiego, później do Teatru Narodowego. W tym okresie była primadonną operetkową i ulubienicą Warszawy. W sezonie 1926/1927 wraz z Antonim Fertnerem utworzyła teatr komedii i farsy „Teatr Ćwiklińskiej i Fertnera” w Warszawie przy Nowym Świecie 63.

W filmie zadebiutowała w wieku 54 lat rolą Idalii w filmie Jego ekscelencja subiekt (1933). Wystąpiła w wielu polskich filmach, była uznawana za jedną z najwybitniejszych aktorek komediowych.

3 kwietnia 1936 w Teatrze Narodowym odbyła się uroczystość z okazji jubileuszu 30-lecia pracy artystycznej Mieczysławy Ćwiklińskiej^[6]. Znana była głównie jako aktorka komediowa i charakterystyczna. Często grała role kobiet starszych, o zabarwieniu charakterystycznym. Tworzyła postaci zabawne, a nawet karykaturalne. W początkach drogi artystycznej Ćwiklińska występowała też w rolach operetkowych i operowych w Warszawie, Berlinie i Dreźnie^[7].

W czasie okupacji niemieckiej pracowała w Warszawie jako kelnerka w kawiarniach „Café Bodo” i „U Aktorek”^[8]. Podczas powstania warszawskiego przebywała w Podkowie Leśnej, po jego upadku pojechała do Zakopanego.

Po II wojnie światowej zamieszkała w Krakowie, gdzie też występowała, a od 1950 roku aż do śmierci grała w Warszawie w Teatrze Polskim i Nowym.

Rolę Babki w spektaklu Drzewa umierają stojąc zagrała po raz pierwszy 1 listopada 1958 w Teatrze Rozmaitości. Aktorka grała ją do kwietnia 1971 roku, występując w niej około 1500 razy. Jej jubileusz siedemdziesięciolecia pracy aktorskiej miał miejsce 2 grudnia 1970 w Lublinie w Teatrze im. Osterwy. W 1971 roku odbyła tournée po Stanach Zjednoczonych i Kanadzie na zaproszenie amerykańskiej Polonii.

Była trzykrotnie zamężna. 7 lipca 1897, zaraz po ukończeniu pensji, wyszła za mąż za Zygmunta Bartkiewicza i przeniosła się do Łodzi. Po rozstaniu w 1899 powróciła do Warszawy i prowadziła dom mód. Powtórnie wyszła za mąż 15 czerwca 1919 w Warszawie za handlowca Henryka Madera, z którym rozwiodła się w 1928. Po raz trzeci wyszła za mąż w 1933 roku, za Mariana Steinsberga (Szteinsberga) – wydawcę i księgarza, z którym rozstała się w 1939.

Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim (aleja zasłużonych-1- 96)^[9].

• 1901: Gwałtu, co się dzieje, Teatr Nowości
• 1909: Krysia leśniczanka, Teatr Nowości
• 1909: Wesoła wdówka, Teatr Nowości
• 1909: Mimi, Teatr Nowości
• 1909: Szalona dziewczyna, Teatr Nowości
• 1909: Zemsta nietoperza, Teatr Nowości
• 1909: Gejsza, Teatr Nowości
• 1909: Król, Teatr Letni
• 1910: Hrabia Luxemburg, Teatr Nowości
• 1919: Targ na dziewczęta, Teatr Nowości
• 1919: Róża Stambułu, Teatr Nowości
• 1920: Królowa kinematografu, Teatr Nowości
• 1920: Skowronek, Teatr Nowości
• 1920: Czar munduru, Teatr Nowości
• 1921: Dziewczę z Holandii, Teatr Nowy
• 1922: Japonka, Teatr Nowy

• 1910: Mieczysława Ćwiklińska, Józef Redo, Władysław Szczawiński, artyści teatru „Nowości”, śpiew z towarzyszeniem Orkiestry opery Warszawskiej Syrena Rekord (SGR 9556–9585) (utwory z operetki Hrabia Luxemburg)

• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (1960)^[10]
• Order Sztandaru Pracy I klasy (1959)^[11]
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (25 kwietnia 1950)^[12]
• Order Sztandaru Pracy II klasy (22 lipca 1949)^[13][14]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1 listopada 1936)^[15]
• Złoty Krzyż Zasługi (trzykrotnie: 9 listopada 1931^[16], 15 czerwca 1946^[17], 13 listopada 1953^[18])
• Złoty Wawrzyn Akademicki (4 listopada 1937)^[19]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[20]
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)
• Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1967)

• Nagroda Państwowa I stopnia „za całość działalności aktorskiej” (1955)^[21]
• Warszawianka Roku (1967)^[22]

• W 1959 Jerzy Macierakowski i Wojciech Natanson napisali książkę Mieczysława Ćwiklińska. W 1976 roku ukazała się książka Alicji Okońskiej i Andrzeja Grzybowskiego Rozmowy z panią Miecią, która powstała na podstawie wspomnień Ćwiklińskiej oraz przeprowadzonych z nią rozmów. W 1988 Maria Bojarska napisała biografię aktorki Mieczysława Ćwiklińska.
• W 2013 r. Poczta Polska wyemitowała zaprojektowany przez Marzannę Dąbrowską upamiętniający Mieczysławę Ćwiklińską znaczek pocztowy o nominale 3,80 zł należący do serii „Ludzie kina i teatru”^[23].
• W Polanicy-Zdroju znajduje się teatr nazwany jej imieniem − Teatr Zdrojowy im. M. Ćwiklińskiej.
• Jest patronką ulic w Białej Podlaskiej, Gdańsku, Katowicach, Kielcach, Krakowie, Lesznie, Lublinie, Łodzi, Rzeszowie i Warszawie.
• Jej nazwisko widnieje na tablicy upamiętniającej artystów zasłużonych dla kultury polskiej, umieszczonej w 2020 roku na budynku przy ul. Odolańskiej 20 w Warszawie, w którym mieszkała^[24].

• Ludwik Sempoliński: Wielcy artyści małych scen. Warszawa: Czytelnik, 1977. Brak numerów stron w książce
• Syrena Record: pierwsza polska wytwórnia fonograficzna = Poland’s first recording company: 1904–1939. ISBN 83-917189-0-5. Brak numerów stron w książce

• Mieczysława Ćwiklińska w bazie Filmweb
• Mieczysława Ćwiklińska w bazie filmpolski.pl
• Mieczysława Ćwiklińska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-11] .
• Mieczysława Ćwiklińska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Mieczysława Ćwiklińska w bazie Akademii Polskiego Filmu
• Mieczysława Ćwiklińska w kronice PKF w bazie Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
• Materiały związane z Mieczysławą Ćwiklińską w bibliotece Polona