Masyw Vinsona
78°35′S 85°25′W/-78,583333 -85,416667.jpg) Masyw Vinsona od północnego zachodu (2009) | |
| Terytorium | |
|---|---|
| Położenie |
obszar Układu w sprawie Antarktyki↗ |
| Pasmo | |
| Wysokość |
4892 m n.p.m. |
| Pierwsze wejście |
1966 |
Położenie na mapie Antarktyki  | |
| 78°35′S 85°25′W/-78,583333 -85,416667
| |
Masyw Vinsona[1] (ang. Vinson Massif[1], także czasem Mount Vinson[2]) – masyw górski w Górach Ellswortha w Antarktydzie Zachodniej – najwyższe wzniesienie kontynentu, zaliczane do Korony Ziemi; ósmy pod względem wybitności szczyt świata.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Nazwa upamiętnia amerykańskiego polityka Carla Vinsona (1883–1981), który zasiadał w Izbie Reprezentantów jako przedstawiciel Georgii i przewodniczył najpierw jej komisji ds. morskich a później komisji ds. sił zbrojnych, wspierając amerykańską eksplorację Antarktydy w latach 1935–1961[3].
Geografia
[edytuj | edytuj kod]Masyw Vinsona leży w północnej części Gór Ellswortha w Antarktydzie Zachodniej w paśmie Sentinel Range[3]. Jest to rozległy masyw górski, ma ok. 21 km długości i 13 km szerokości[2]. Wznosi się na wysokość 4892 m n.p.m.[a], stanowiąc najwyższe wzniesienie kontynentu[3] zaliczany jest do Korony Ziemi[4]. Stanowi ósmy pod względem wybitności szczyt świata[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Masyw Vinsona został po raz pierwszy dostrzeżony podczas amerykańskich lotów zwiadowczych ze stacji Byrd w styczniu 1958 roku[3][b]. Masyw został sfotografowany z powietrza i dokładnie zmapowany w latach 1958–1961[2]. Nazwa Masyw Vinsona została nadana w 2006 roku[2].
Szczyt po raz pierwszy zdobyła w grudniu 1966 roku ekspedycja amerykańska prowadzona przez Nicholasa Clincha (1930–2016)[5].
W latach 1985–1986 rozpoczęto pierwsze komercyjne wyprawy na szczyt[6]. Zarówno relatywnie łatwa trasa wspinaczki, jak i przewidywalna pogoda w regionie sprzyjają udanym wyprawom[6]. W 1985 roku po raz pierwszy z Masywu Vinsona zjechali na nartach Martym Williams i Pat Morrow[6]. Pierwszego zjazdu na snowboardzie dokonał w 1999 roku Stephene Koch[6]. W 1988 roku ze szczytu odbył pierwszy lot na paralotni Vernon Tejas[6].
Pierwszego polskiego wejścia dokonała 16 stycznia 1995 roku Mariola Popińska z Zakopanego[7].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Początkowo wysokość masywu szacowana była na 5085 m n.p.m., zob. Hund 2014 ↓, s. 726.
- ↑ Hund (2014) podaje natomiast, że masyw został odkryty w grudniu 1957 roku, zob. Hund 2014 ↓, s. 726.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b KSNG 2019 ↓, s. 657.
- ↑ a b c d e Hund 2014 ↓, s. 726.
- ↑ a b c d SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer ↓.
- ↑ Store norske leksikon ↓.
- ↑ Mills 2003 ↓, s. 212.
- ↑ a b c d e Riffenburgh 2007 ↓, s. 9.
- ↑ Damian Granowski, Masyw Vinsona (4892 m n.p.m.) [online], Drytooling.com.pl, 1 marca 2013 [dostęp 2023-07-10] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrew J. Hund: Antarctica and the Arctic Circle: A Geographic Encyclopedia of the Earth’s Polar Regions. ABC-CLIO, 2014. ISBN 978-1-61069-393-6. [dostęp 2022-03-05]. (ang.).
- Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4. [dostęp 2022-03-05].
- William James Mills: Exploring Polar Frontiers. ABC-CLIO, 2003. ISBN 978-1-57607-422-0. [dostęp 2022-03-05]. (ang.).
- Riffenburgh, Beau: Encyclopedia of the Antarctic. Taylor & Francis, 2007. ISBN 978-0-415-97024-2. [dostęp 2022-03-05]. (ang.).
- Vinson Massif. W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Vinson Massif. W: Store norske leksikon. (norw.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Vinson Massif, Antarctica, [w:] peakbagger.com [online] [dostęp 2022-03-05] (ang.).