Martin P5M Marlin

Martin P5M Marlin

Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Konstruktor	Glenn L. Martin Company
Typ	wodnosamolot patrolowy
Konstrukcja	górnopłat o konstrukcji metalowej
Załoga	7 – 11 (w zależności od wyposażenia)
Historia
Data oblotu	30 maja 1948
Lata produkcji	1951–1960
Wycofanie ze służby	1967
Liczba egz.	267
Dane techniczne
Napęd	2 silniki gwiazdowe, 18-cylindrowy Wright R-3350-32 WA Duplex-Cyclone[1]
Moc	3450 KM (2537 kW) (każdy)
Wymiary
Rozpiętość	36,02 m
Długość	30,66 m
Wysokość	10,87 m
Powierzchnia nośna	130,62 m2
Masa
Własna	22900 kg
Startowa	34743 kg (normalna) 35380 kg (maksymalna)
Osiągi
Prędkość maks.	404 km/h
Prędkość przelotowa	256 km/h
Pułap	7315 m
Zasięg	3477 km (normalny) 4925 km (maksymalny)
Dane operacyjne
Uzbrojenie
2 działka lotnicze kal. 20 mm, 4 torpedy lub bomby głębinowe lub miny głębinowe o łącznej masie 3629 kg
Użytkownicy
Stany Zjednoczone,  Francja
Rzuty
Multimedia w Wikimedia Commons

Martin P5M (P-5)^[2] Marlin – amerykańska patrolowa łódź latająca z okresu po 1945 roku.

Po zakończeniu II wojny światowej w wytwórni Glenn L. Martin rozpoczęto pracę nad nowym wodnosamolotem, który miałby zastąpić wodnosamolot Martin PBM Mariner. Konstrukcja tego samolotu została oparta na konstrukcji swojego poprzednika, skrzydła pozostawiono w układzie mewa, natomiast kadłub znaczenie zmieniono i powiększono (niektóre źródła podają, że kadłub był wzorowany na japońskim wodnosamolocie Kawanishi H6K)^[3]. Tak zbudowany samolot otrzymał oznaczenie XP5M.

Prototyp samolotu został oblatany 30 maja 1948 roku. W samolocie tym oprócz uzbrojenia ofensywnego: torped i bomb głębinowych, planowano także silne uzbrojenie obronne w dwóch obrotowych wieżyczkach umieszczonych z przodu i z tyłu kadłuba. W wieżyczkach tych znajdować się miały po dwa sprzężone działka lotnicze kal. 20 mm, a w wieżyczce na grzbiecie kadłuba dwa sprzężone karabiny maszynowe kal. 12,7 mm^[4]. Po zaakceptowaniu przez amerykańską marynarkę wojenną zamówiono w 1950 roku serię 156 samolotów oznaczonych jako P5M Marlin. W samolotach seryjnych zmniejszono uzbrojenie obronne, pozostawiono jedynie wieżyczkę z tyłu kadłuba uzbrojoną w dwa działka kal. 20 mm, natomiast z przodu kadłuba umieszczono radar APS-80 (wcześniej planowano jego umieszczenie w kabinie załogi). Pierwszy lot samolotu seryjnego odbył się 22 czerwca 1951 roku. Oprócz tego znalazły się na jego pokładzie urządzenia do wykrywania okrętów podwodnych: sonar pasywny i aktywny. W czasie produkcji seryjnej, po zbudowaniu 34 samolotów, następne wyposażono dodatkowo w detektor anomalii magnetycznych AN/ASQ 8, tak wyposażone samoloty oznaczono jako P5M-1S. W tym czasie zbudowano także siedem takich samolotów dla amerykańskiej Straży Wybrzeża, samoloty te nie posiadały uzbrojenia, natomiast otrzymały wyposażenie dla ratownictwa morskiego.

W 1951 roku rozpoczęto prace nad nową wersją tego samolotu, która została oblatana w sierpniu 1953 roku i otrzymał oznaczenie P5M-2. Otrzymał on nowe wyposażenie do wykrywania okrętów podwodnych oraz mocniejszy silnik. Zbudowano 117 tego typu samolotów. Ponadto zbudowano 7 samolotów dla Straży Wybrzeża, bez wyposażenia wojskowego, ale ze sprzętem do ratownictwa morskiego. W 1959 roku zbudowano także 12 tego typu samolotów dla francuskiej Marynarki Wojennej. Produkcję tych samolotów zakończono ostatecznie w 1959 roku, wyprodukowano łącznie 267 samolotów P5M Marlin wszystkich wersji.

Wersje samolotu Martin P5M Marlin:

• P5M – prototyp samolotu
• P5M-1 (od 1962 oznaczenie P-5A) – samoloty seryjne dla amerykańskiej Marynarki Wojennej
• P5M-1G – samoloty przeznaczone dla amerykańskiej Straży Wybrzeża z wyposażeniem ratowniczym
• P5M-1S (SP-5A) – samoloty wyposażone w detektor anomalii magnetycznych
• P5M-1T (TP-5A) – samoloty należące do amerykańskiej Straży Wybrzeża przebudowane na samoloty szkolno-treningowe i przekazane w 1961 roku Marynarce Wojennej
• P5M-2 (P-5B) – ulepszona wersja samolotu przeznaczona do Marynarki Wojennej
• P5M-2G – samoloty przeznaczone dla Straży Wybrzeża
• P5M-2S (SP-5B) – samoloty wyposażone w detektor anomalii magnetycznych

Samoloty Martin P5M Marlin od 1952 wprowadzano do lotnictwa amerykańskiej Marynarki Wojennej, jako pierwsza otrzymała je eskadra patrolowa VP-44 w dniu 23 kwietnia 1952 roku^[5]. Po niej kolejne, ostatecznie znalazły się one na wyposażeniu 12 eskadr patrolowych: VP-30 (okres użytkowania 1960-1965), VP-31 (1960-1963), VP-40 (1953-1967), VP-42 (1953-1959), VP-44 (1952-1960), VP-45 (1954-1962), VP-46 (1953-1961), VP-47 (1954-1962), VP-48 (1954-1960), VP-49 (1952-1962), VP-50 (1956-1962), VP-56 (1953-61)^[6]. W 1961 roku Marynarka Wojenna otrzymała również dodatkowo samoloty P5M od Straży Wybrzeża, które zostały przebudowane na samoloty szkolno-treningowe. Ostatni samolot tego typu SP-5B został wycofany z użycia w dniu 15 października 1967 roku ze składu eskadry patrolowej VP-40^[7]. Następnie 17 lipca 1968 roku przekazany do National Air and Space Museum Instytutu Smithsona, a potem do National Museum of Naval Aviation.

Oprócz Marynarki Wojennej samoloty P5M Marlin używała także amerykańska Straż Wybrzeża w wersji ratownictwa morskiego P5M-1G i P5M-2G. Używała je od maja 1954 do 1961. Stacjonowały one w bazach Straży Wybrzeża w Sankt Petersburgu na Florydzie i San Francisco^[8]. Następnie zostały one przekazane Marynarce Wojennej, gdzie używano ich jako samolotów szkolno-treningowych.

Samoloty te użytkowało także lotnictwo morskie Francji, które zakupiło 12 sztuk tego typu. Dziesięć z nich było użytkowane w bazie lotniczej francuskiej Marynarki Wojennej w Dakarze w latach 1960 do 1964^[9].

Samolot Martin P5M był górnopłatem o konstrukcji metalowej, skrzydło typu mewa. Kadłub łodzi latającej, pod skrzydłami pływaki stabilizujące. W przedniej części kadłuba mieściły się urządzenia do wykrywania okrętów nadwodnych i podwodnych: sonary, radary i detektory anomalii magnetycznych. Następnie kabina załogi. Na końcu w części ogonowej znajdowała się obrotowa wieżyczka z dwoma sprzężonymi działkami lotniczymi kal. 20 mm (tylko w wersji przeznaczonej dla Marynarki Wojennej). W wersji ratowniczej w kadłubie znajdował się sprzęt SAR.

Napęd stanowiły dwa silniki gwiazdowe umieszczone w gondolach na skrzydłach po obu stronach kadłuba, napędzające śmigła czterołopatowe.

Uzbrojenie ofensywne w samolotach Marynarki Wojennej – torpedy, bomby i miny – było umieszczone w dwóch gondolach znajdujących się pod skrzydłami. Natomiast uzbrojenie obronne w postaci 2 działek kal. 20 mm, w obrotowej wieżyczce umieszczonej w tylnej części kadłuba.

• E. R. Johnson: American Flying Boats and Amphibious Aircraft. Jefferson, North Carolina i Londyn: McFarland & Company, 2009, s. 258-264. ISBN 978-0-7864-3974-4. (ang.).
• Gordon Swanborough, Peter M. Bowers: United States Navy Aircraft since 1911. Londyn: Putman, 1990, s. 360-362. ISBN 0-85177-838-0. (ang.).
• Arthur Pearcy: US Coast Guard aircraft since 1916. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 1991, s. 251-253. ISBN 1-55750-852-6. (ang.).
• Michael D. Roberts: Dictionary of American Naval Aviation Squadrons vol. 2 The History of VP, VPB, VP(HL) and VP(AM) Squadrons. Washington, D.C.: Naval Historical Center Department of the Navy, 2000, s. 663. ISBN 1-55750-852-6. (ang.).
• Michael J. H. Taylor: Jane’s Encyclopedia of Aviation. Londyn: Jane’s Publishing Company Limited, 1980, s. 788. ISBN 0-7106-0710-5. (ang.).