Maria Malicka
| |
| Data i miejsce urodzenia |
9 maja 1898 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
30 września 1992 |
| Zawód |
aktorka, reżyser, pedagog, dyrektor teatru |
| Współmałżonek |
Zbigniew Sawan (rozwód) |
| Odznaczenia | |
  
| |
Maria Malicka (ur. 9 maja 1898 w Krakowie[1], zm. 30 września 1992 tamże[2]) – polska aktorka teatralna i filmowa, reżyserka, pedagożka, dyrektorka teatru.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Jako dziecko występowała w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie, gdzie jej ojciec był pracownikiem technicznym. Po ukończeniu pensji SS. Prezentek, szkoły przemysłowej i Szkoły Dramatycznej przy Instytucie Muzycznym w Krakowie, od sezonu 1918/1919 występowała w Teatrze im. Słowackiego, a następnie została zaangażowana do pierwszego zespołu Teatru Bagatela. Pracowała tam do końca 1923. Następnie występowała w teatrach warszawskich, m.in.: w Polskim, Narodowym i Letnim[2]. Zagrała blisko 300 ról zyskując uznanie widzów i krytyki. Jej osiągnięcia to m.in. Święta Joanna i Candida Shawa, Maria Stuart Schillera i Słowackiego, Panna Młoda w Weselu Wyspiańskiego. Uważana za jedną z największych aktorek w historii polskiego teatru. 19 września 1929 wyszła za aktora Zbyszka Sawana, z którym była do 1939.
W czasie okupacji niemieckiej w Warszawie początkowo pracowała jako kelnerka w Café Bodo, a potem występowała w jawnym Teatrze Komedia (1941–1944). Za to oraz za bliskie związki z Niemcami została ukarana przez Związek Artystów Scen Polskich zakazem występowania na scenach stołecznych. Aktorka swoją postawę w czasie okupacji tłumaczyła tym, że chciała uwolnić swojego byłego męża przetrzymywanego w Auschwitz-Birkenau. We wrześniu 1946 aktorka stanęła przed sądem oskarżona przez Zofię Bystydzieńską o przywłaszczenie należących do niej przedmiotów w czasie powstania warszawskiego[3]. Została jednak uniewinniona zarówno z zarzutu o szaber, jak i nawiązywania w okresie okupacji bliskich kontaktów z Niemcami[4].
Po wojnie występowała w Szczecinie, Bielsku, Łodzi[5], a od 1957 roku do emerytury w 1971 roku ponownie w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie[2][6].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1975)[7]
- Złoty Krzyż Zasługi (1956)
- Medal 3 Maja[8]
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Była córką pracownika technicznego Teatru im. Słowackiego w Krakowie[2]. Jej mężem był aktor Zbigniew Sawan. Przez lata związana była z malarzem Eugeniuszem Geppertem[9]. Jej bratankiem był poeta i prozaik Maciej Malicki (ur. 1945). Pochowana została na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera FA-4-15)[10][11].
Role teatralne
[edytuj | edytuj kod]- Anna - Świt dzień i noc - D. Niccodemi - reż. A. Węgierko - Teatr Mały, Warszawa 1923 r.
- Joanna - Święta Joanna - G.B. Shaw - reż. A. Zelwerowicz- Teatr Polski Warszawa 1924 r.
- Heliana - Samuel Zborowski - J. Słowacki - reż. L Schiller - Teatr Polski Warszawa 1927 r.
- Elżbieta - Don Carlos - F. Schiller - reż. E. Chaberski - Teatr Narodowy Warszawa 1932 r
- Panna Młoda - Wesele - S. Wyspiański - reż. L Solski - Teatr Narodowy Warszawa 1932 r.
- Maria - Maria Stuart - F. Schiller - reż. K. Borowski - Teatr Narodowy Warszawa 1934 r
- Maria - Maria Stuart - J. Słowacki - reż Z. Sawan - Teatr Malickiej Warszawa 1937 r.
- Felicja - Gbury - C. Goldoni - reż. K. Frycz - Teatr im J. Słowackiego Kraków 1957 r.
- Muza - Wyzwolenie - S. Wyspiański - reż. B. Dąbrowski -Teatr im J. Słowackiego Kraków 1957 r.
- Rollisonowa - Dziady - A Mickiewicz - reż. B. Korzeniewski, Teatr im J. Słowackiego Kraków 1963 r.
- Hrabina Idalia - Fantazy - J. Słowacki - reż. H Gryglaszewska, Teatr im J. Słowackiego Kraków 1963 r.
- Kornelia - Klik-klak - J. Abramow - reż J. Markuszewski, Stary Teatr Kraków 1972 r.
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]- 1927 – Mogiła nieznanego żołnierza – Nelly, córka Łazowskiego
- 1927 – Zew morza – 2 role: Hanka Ostojska; księżniczka, postać z powieści czytanej przez Stacha
- 1928 – Dzikuska – Ita, córka Kruszyńskiego
- 1929 – Szlakiem hańby – Marysia Żurkówna
- 1930 – Janko Muzykant (film) – śpiewaczka Ewa Korecka
- 1930 – Wiatr od morza – Teresa
- 1931 – Uwiedziona – Lena
- 1931 – Niebezpieczny raj – Alma
- 1936 – Pan Twardowski – matka Twardowskiego
- 1966 – Bariera – sprzątaczka
- 1980 – Klik Klak – Kornelia
- 1980 – Prawdziwie niewinna buźka dziecka – pani Bramson
Źródło: Filmpolski.pl[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Słownik biograficzny teatru polskiego, t. 3, 1910–2000. M–Ż, pod red. B. Berger, Warszawa 2016, s. 19–20. Aktorka odmładzała się i podawała rok urodzenia 1900, 1902 lub 1904.
- ↑ a b c d e Maria Malicka w bazie filmpolski.pl
- ↑ Malicka oskarżona o szaber. W czasie Powstania Warszawskiego opuściła Warszawę niemieckim autem; [w:] „Robotnik”, wyd. A, 18 IX 1946, nr 257, s. 6.
- ↑ J. Hera, Losy artystów polskich w czasach niewoli 1939–1954, Kraków 2019, s. 385–386.
- ↑ Ostatnie dni występów Marii Malickiej [w Łodzi]; [w:] „Głos Robotniczy”, wyd. A, 3 I 1957, nr 2, s. 4.
- ↑ INTERIA.PL, Maria Malicka: Dwadzieścia lat zakazanej miłości [online] [dostęp 2017-01-08] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-09].
- ↑ Święto polskiej kinematografii [online], Filmopedia [dostęp 2023-05-08] (pol.).
- ↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 189. [dostęp 2021-08-12].
- ↑ Beata Maciejewska, Największy romans powojennego Wrocławia. Ukrywany przez 20 lat [online], wyborcza.pl, 14 lutego 2017 [dostęp 2017-02-15].
- ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2021-08-12].
- ↑ Karolina Grodziska: Zaduszne ścieżki-przewodnik po Cmentarzu Rakowickim, wyd. Kraków 2003, s. 140.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Janina Hera: Losy artystów polskich w czasach niewoli 1939–1954. Kraków: Wydawnictwo ARCANA, 2019. ISBN 978-83-65350-50-3.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Maria Malicka w bazie filmpolski.pl
- Maria Malicka w bazie Filmweb
- Maria Malicka w bazie Filmoteki Narodowej „Nitrofilm”
- Zdjęcia i afisze związane z Marią Malicką w bibliotece Polona