Przejdź do zawartości

Margaret Mead

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Margaret Mead
Ilustracja
Mead (1948)
Data i miejsce urodzenia

16 grudnia 1901
Filadelfia

Data i miejsce śmierci

15 listopada 1978
Nowy Jork

Zawód, zajęcie

antropolożka kulturowa

Odznaczenia
Prezydencki Medal Wolności (Stany Zjednoczone)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Margaret Mead (ur. 16 grudnia 1901 w Filadelfii, zm. 15 listopada 1978 w Nowym Jorku) – amerykańska antropolożka kulturowa. Badała ludy Oceanii i wyróżniła trzy typy kultury: postfiguratywną, kofiguratywną i prefiguratywną.

Autorka głośnej książki Dojrzewanie na Samoa[1]. Opis wolnej miłości ludów pierwotnych, który w niej zawarła, przyczynił się do rewolucji seksualnej lat 60. XX wieku.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Edukacja i kariera

[edytuj | edytuj kod]
Mead (ok. 1950)

Mead uzyskała tytuł licencjata w Barnard College w 1923, a następnie rozpoczęła studia pod kierunkiem profesora Franza Boasa i Ruth Benedict na Uniwersytecie Columbia, uzyskując tytuł magistra w 1924.

W 1925 wyruszyła do prowadzenia prac terenowych na Samoa. W 1926 dołączyła do Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej w Nowym Jorku jako asystentka kustosza zbiorów etnologicznych. Doktoryzowała się na Uniwersytecie Columbia w 1929.

Mead badała ludy Oceanii. Do 1939 odbyła pięć wypraw terenowych. Pierwsza badania miały miejsce na wyspie Taʻū (archipelag Samoa, 1925–1926), drugie na wyspie Manus (północno-wschodnie wybrzeże Nowej Gwinei, 1928–1929), następnie badała Omahów (1930) i nowogwinejskie plemiona (1931–1933), a na koniec mieszkańców Bali (1936–1938). W trakcie badań doszła do wniosku, że za zachowania człowieka odpowiedzialne są warunki środowiskowe, a nie genetyka. Jest autorką licznych publikacji, w tym najbardziej znanej (i kontrowersyjnej) pracy Dojrzewanie na Samoa (wyd. polskie 1986), w której opisała idylliczne życie preindustrialnej społeczności.

Podczas II wojny światowej, Mead była sekretarzem wykonawczym komisji ds. nawyków żywieniowych przy Krajowej Radzie Naukowej. W latach 1946–1969 pełniła funkcję kustosza etnologii w Amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej. W 1948 została członkinią Amerykańskiej Akademii Sztuki i Nauki. Uczyła w The New School w Nowym Jorku oraz w Bernard College na Uniwersytecie Columbia, gdzie w latach 1954–1978 pełniła funkcję adiunkta. W latach 1968–1970 była profesorem antropologii oraz przewodniczącą Wydziału Nauk Społecznych w Lincoln Center na Uniwersytecie Fordham, gdzie założyła wydział antropologii. W 1960 pełniła funkcję prezesa Amerykańskiego Towarzystwa Antropologii, zajmowała także różne stanowiska w Amerykańskim Stowarzyszeniu Postępu Nauki, na przykład w 1976 była jego prezesem, a w 1976 przewodniczącą komitetu wykonawczego rady dyrektorów. Była rozpoznawalną postacią w środowisku akademickim. Podążając za przykładem Ruth Benedict, Mead w swoich badaniach skoncentrowała się na zjawiskach związanych z wychowaniem dzieci, kształtowaniem się osobowości oraz relacjami tych zjawisk z kulturą. W późniejszym okresie życia, Mead była mentorem wielu młodych antropologów i socjologów, w tym Jean Houston.

Mead (1972)

Mead zmarła na raka trzustki 15 listopada 1978 roku.

Znana była z odważnych wypowiedzi na temat praw kobiet i moralności seksualnej.

Popularnym aforyzmem jej autorstwa była wypowiedź:

Nigdy nie wątp, że mała grupa myślących i oddanych obywateli może zmienić świat. W rzeczywistości tak zawsze się działo.

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Jej matką była Emily Fogg, nauczycielka i działaczka społeczna, a ojcem Edward Sherwood Mead, profesor na uniwersytecie w Pensylwanii. Margaret miała dwie młodsze siostry i brata: Elizabeth Mead (1909–1983) była artystką i nauczycielką, żoną Williama Steiga, ilustratora i rysownika komiksów, natomiast Priscilla Ann "Pam" Mead (1911–1959) była absolwentką University of Chicago i pierwszą żoną autora Leo Rostena. Brat Richard został profesorem.

Trzykrotnie wychodziła za mąż: pierwszym mężem był Luther Cressman (1923–1928), Amerykanin, studiował teologię, a później zajmował się antropologią. Drugi mąż (w latach 1928–1935) Nowozelandczyk Reo Fortune był absolwentem University of Cambridge. Trzecie i trwające najdłużej małżeństwo (w latach 1936–1950) Mead zawarła z antropologiem Gregorym Batesonem. Ich córka, Mary Catherine Bateson(inne języki) (1939–2021), również została antropolożką.

Mead miała również wyjątkowo bliskie stosunki z Ruth Benedict, jedną z jej wykładowczyń. W swoim pamiętniku Mary Catherine Bateson zaznacza, że związek pomiędzy Benedict i Mead był częściowo intymny[2]. Mead nigdy nie mówiła otwarcie o swoim biseksualizmie, jednak można tak wnioskować na podstawie szczegółów jej związku z Benedict. Stwierdziła też ona, że orientacja seksualna danej osoby może rozwijać się przez całe życie[3].

W ostatnich latach życia współpracowała z antropolożką Rhodą Métraux(inne języki). Z listów, które do siebie pisały, opublikowanych w 2006 za zgodą córki Mead jasno wynika, że łączył je romantyczny związek[4].

Dojrzewanie na Samoa

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Dojrzewanie na Samoa.

W przedmowie Dojrzewania na Samoa (Coming of Age Samoa), Franz Boas, napisał doniośle:

Uprzejmość, skromność, dobre maniery, zgodność z określonymi normami etycznymi są uniwersalne, ale to co stanowi uprzejmość, skromność, bardzo dobre maniery i precyzyjne standardy etyczne nie są uniwersalne. Dobrze jest wiedzieć, że normy różnią się w najbardziej nieoczekiwany sposób[5].

Mead na New York Academy of Sciences (1968)

Ustalenia Mead sugerowały, że społeczność ignoruje zarówno chłopców, jak i dziewczęta, dopóki nie osiągną wieku około 15–16 lat. Wcześniej, dzieci nie mają pozycji społecznej w społeczności. Mead stwierdziła również, że małżeństwo jest uważane za procedurę społeczną i gospodarczą, w której brane są pod uwagę bogactwo, pozycja i umiejętność współpracy męża z żoną.

W 1983, pięć lat po śmierci Mead, nowozelandzki antropolog Derek Freeman, opublikował książkę Margaret Mead and Samoa: The Making and Unmaking of an Anthropological Myth, w której zakwestionował główne wnioski Mead o seksualności Samoa w społeczeństwie[6]. Wskazywał, że społecznością samoańską wcale nie kieruje większa swoboda obyczajów niż innymi społecznościami prymitywnymi, a dane zebrane przez Mead były raczej fantazjami informujących ją miejscowych dziewcząt i nie spełniały kryteriów naukowości[7]. Krytyka wywołała kontrowersje. Grupa badaczy[8] starała się wykazać, że jest ona oparta na wątpliwej metodyce i na gotowych tezach. Niezależnie od tego, jej opis wolnej miłości ludów pierwotnych przyczynił się do rewolucji seksualnej lat 60. XX wieku.

W 1999 Freeman opublikował kolejną książkę The Fateful Hoaxing of Margaret Mead: A Historical Analysis of Her Samoan Research włączając w to wcześniej niedostępny materiał. Od tego momentu większość antropologów bardzo krytycznie podchodziło do argumentów Freemana. Częsta krytyka była spowodowana tym, że Freeman źle interpretował badania i wywiady Mead[9].

Spuścizna

[edytuj | edytuj kod]

19 stycznia 1979 prezydent Jimmy Carter ogłosił, że przyznaje Mead pośmiertnie Medal Wolności. Andrew Young, amerykański ambasador przy ONZ, wręczył nagrodę córce Mead w specjalnym programie, sponsorowanym przez American Museum of Natural History, gdzie spędziła wiele lat swojej kariery. Cytat z mowy wygłoszonej na jej cześć[10]:

Margaret Mead była zarówno uczennicą cywilizacji, jak i jej wzorem. Milionom odbiorców przedstawiła kluczowe zrozumienie antropologii kulturowej: wyraziła, że zróżnicowane wzorce kulturowe wyraża się podstawową jednostką ludzką. Opanowała tę dyscyplinę, ale także przekroczyła ją. Dzielna, niezależna, mówiąca zrozumiale, nieustraszona, pozostaje wzorem dla młodych i nauczycieli, od których wszystkiego można się uczyć.

Teledysk do „If Everyone Cared” zespołu Nickelback kończy się jej cytatem: „Nigdy nie wątp, że mała grupa myślących i oddanych obywateli może zmienić świat. W rzeczywistości tak zawsze się działo”.

Ponadto, istnieje kilka szkół nazwanych imieniem Margaret Mead w Stanach Zjednoczonych: Gimnazjum w Elk Grove Village (Illinois), szkoły podstawowe w Sammamish (Waszyngton) i w Sheepshead Bay (Brooklyn, Nowy Jork).

Główne koncepcje

[edytuj | edytuj kod]

Wzory kultury

[edytuj | edytuj kod]

Margaret Mead wyróżniła 3 typy kultury:

  • postfiguratywna – wzory kulturowe przekazują ludzie starsi, są przewodnikami, pośrednikami między przeszłością a czasami obecnymi. Społeczność opiera się na tradycji, a zachowanie niezgodne z tradycją może skutkować wykluczeniem z danej grupy.
  • kofiguratywna – ukierunkowana na teraźniejszość, wzory kulturowe są przekazywane przez pokolenie średnie, zaczynają dominować rówieśnicy, a pokolenie starszych jest marginalizowane.
  • prefiguratywna – skutek szybkich zmian i wielokulturowości. Starsze pokolenie nie nadąża za zmianami, w związku z czym dawne wzorce kulturowe już się nie sprawdzają i zaczyna dominować pokolenie młodych.

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Jako jedyna autorka

[edytuj | edytuj kod]
  • Dojrzewanie na Samoa (Coming of Age in Samoa, 1928[11]), wyd. pol. w: Trzy studia. Dojrzewanie na Samoa; Dorastanie na Nowej Gwinei. 3, Płeć i charakter w trzech społecznościach pierwotnych, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986.
  • Dorastanie na Nowej Gwinei (Growing Up In New Guinea, 1930[12]), wyd. pol. w: Trzy studia. Dojrzewanie na Samoa; Dorastanie na Nowej Gwinei. 3, Płeć i charakter w trzech społecznościach pierwotnych, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986.
  • The Changing Culture of an Indian Tribe (1932).
  • Płeć i charakter w trzech społecznościach pierwotnych (Sex and Temperament in Three Primitive Societies, 1935), wyd. pol. w: Trzy studia. Dojrzewanie na Samoa; Dorastanie na Nowej Gwinei. 3, Płeć i charakter w trzech społecznościach pierwotnych, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986.
  • And Keep Your Powder Dry: An Anthropologist Looks at America (1942).
  • Mężczyźni i kobiety (Male and Female, 1949)[13] wyd. pol. Wydawnictwo: Vis-a-vis / Etiuda, 2013.
  • New Lives for Old: Cultural Transformation in Manus, 1928–1953 (1956).
  • People and Places (1959; książka dla młodych czytelników).
  • Continuities in Cultural Evolution (1964).
  • Kultura i tożsamość: studium dystansu międzypokoleniowego (Culture and Commitment, 1970) wyd. pol. PWN, 1978.
  • The Mountain Arapesh: Stream of events in Alitoa (1971).
  • Blackberry Winter: My Earlier Years (1972; autobiografia)[14].

Jako redaktorka i współautorka

[edytuj | edytuj kod]
  • Cultural Patterns and Technical Change, editor (1953).
  • Primitive Heritage: An Anthropological Anthology, edited with Nicholas Calas (1953).
  • An Anthropologist at Work, editor (1959, reprinted 1966; a volume of Ruth Benedict’s writings).
  • The Study of Culture at a Distance, edited with Rhoda Metraux, 1953.
  • Themes in French Culture, with Rhoda Metraux, 1954.
  • The Wagon and the Star: A Study of American Community Initiative co-authored with Muriel Whitbeck Brown, 1966.
  • A Rap on Race, with James Baldwin, 1971.
  • A Way of Seeing, with Rhoda Metraux, 1975.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Wojciech Kruszelnicki. Cała prawda o Dojrzewaniu na Samoa. O kontrowersji Margaret Mead – Derek Freeman. „Tematy z Szewskiej”. 6, s. 147-150, 2011. Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego. Wrocław. ISSN 1898-3901. [dostęp 2023-08-20]. 
  2. ↑ Bateson 1984: 117–118; Lapsley 1999.
  3. ↑ Caffey and Francis 2006.
  4. ↑ Margaret Mead w bazie Notable Names Database (ang.).
  5. ↑ Franz Boas, Wstęp w Margaret Mead, Dorastanie w Samoa.
  6. ↑ John Shaw, Derek Freeman, Who Challenged Margaret Mead on Samoa, „The New York Times”, źródło 2014-01-18.
  7. ↑ Wojciech Kruszelnicki. Cała prawda o „Dojrzewaniu na Samoa”. O kontrowersji Margaret Mead – Derek Freeman. „Tematy z Szewskiej”. 6, s. 147–150, 2011. ISSN 1898-3901. [dostęp 2020-11-20]. (pol.). 
  8. ↑ Zob.
    • George Appell, Freeman’s Refutation of Mead’s Coming of Age in Samoa: The Implications for Anthropological Inquiry, „Eastern Anthropology”, 37, 1984, s. 183–214 (ang.).
    • Ivan Brady, The Samoa Reader: Last Word or Lost Horizon?, „Current Anthropology”, 32 (4), 1991, s. 263–282, DOI: 10.1086/203989 (ang.).
    • Richard Feinberg, Margaret Mead and Samoa: Coming of Age in Fact and Fiction, „American Anthropologist”, 90 (3), 1988, s. 656–663, DOI: 10.1525/aa.1988.90.3.02a00080 (ang.).
    • Eleanor Leacock, Anthropologists in Search of a Culture: Margaret Mead, Derek Freeman and All the Rest of Us, „Central Issues in Anthropology”, 8 (1), 1988, s. 3–20, DOI: 10.1525/cia.1988.8.1.3 (ang.).
    • Robert I. Levy, Mead, Freeman, and Samoa: The Problem of Seeing Things as They Are, „Ethos”, 12 (1), 1984, s. 85–92, DOI: 10.1525/eth.1984.12.1.02a00060 (ang.).
    • Mac Marshall, The Wizard from Oz Meets the Wicked Witch of the East: Freeman, Mead, and Ethnographic Authority, „American Ethnologist”, 20 (3), 1993, s. 604–617, DOI: 10.1525/ae.1993.20.3.02a00080 (ang.).
    • Bonnie A. Nardi, The Height of Her Powers: Margaret Mead’s Samoa, „Feminist Studies”, 10 (2), 1984, s. 323–337, DOI: 10.2307/3177870, JSTOR: 3177870 (ang.).
    • Allan Patience, Josephy Smith, Derek Freeman in Samoa: The Making and Unmaking of a Biobehavioral Myth, „American Anthropologist”, 88 (1), 1987, s. 157–162, DOI: 10.1525/aa.1986.88.1.02a00160 (ang.).
    • David B. Paxman, Freeman, Mead, and the Eighteenth-Century Controversy over Polynesian Society, „Pacific Studies”, 1 (3), 1988, s. 1–19 (ang.).
    • Nancy Scheper-Hughes, The Margaret Mead Controversy: Culture, Biology, and Anthropological Inquiry, „Human Organization”, 43 (1), 1984, s. 85–93, JSTOR: 44125657 (ang.).
    • Paul Shankman, The History of Samoan Sexual Conduct and the Mead-Freeman Controversy, „American Anthropologist”, 98 (3), 1996, s. 555–567, DOI: 10.1525/aa.1996.98.3.02a00090 (ang.).
    • R.E. Young, S. Juan, Freeman’s Margaret Mead Myth: The Ideological Virginity of Anthropologists, „Australian and New Zealand Journal of Sociology”, 21, 1985, s. 64–81, DOI: 10.1177/144078338502100104 (ang.).
  9. ↑ Paul Shankman, The Trashing of Margaret Mead: Anatomy of an Anthropological Controversy, University of Wisconsin Press, 2009, s. 47–71.
  10. ↑ Jimmy Carter: Presidential Medal of Freedom Announcement of Award to Margaret Mead. The American Presidency Project. 19 stycznia 1979, źródło 2014-01-18.
  11. ↑ Pipher, Margaret Mead; with an introduction by Mary (2004). Coming of age in Samoa: a psychological study of primitive youth for western civilisation (1st Perennial Classics ed., [9. Dr.]. ed.). New York: Perennial Classics. ISBN 978-0-688-05033-7.
  12. ↑ Mead, Margaret (2001). Growing up in New Guinea: a comparative study of primitive education (1st Perennial Classics ed.). New York: HarperCollins. ISBN 978-0-688-17811-6.
  13. ↑ Mead, Margaret (2001). Male and female (1st Perennial ed. ed.). New York: Perennial. ISBN 978-0-06-093496-5.
  14. ↑ Lutkehaus, Margaret Mead; with a new introduction by Nancy (1995). Blackberry winter: my earlier years. New York: Kodansha International. ISBN 978-1-56836-069-0.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Gregory Acciaioli, ed. (1983). Fact and Context in Etnography: The Samoa Controversy (special edition). Canberra Anthropology 6 (1): 1–97. ISSN 0314-9099.
  • Alden Whitman, Margaret Mead Is Dead of Cancer at 76, nytimes.com, 16 listopada 1978 [dostęp 2013-11-14] (ang.).
  • George Appell (1984). Freeman’s Refutation of Mead’s Coming of Age in Samoa: The Implications for Anthropological Inquiry. Eastern Anthropology 37: 183–214.
  • Ivan Brady (1991). The Samoa Reader: Last Word or Lost Horizon? (PDF). Current Anthropology 32 (4): 263–282. JSTOR 2743829
  • Richard Feinberg (1988). Margaret Mead and Samoa: Coming of Age in Fact and Fiction. American Anthropologist 90: 656–663. doi:10.1525/aa.1988.90.3.02a00080.
  • Leonora Foerstel, Angela Gilliam, eds. (1992). Confronting the Margaret Mead Legacy: Scholarship, Empire and the South Pacific. Philadelphia: Temple University Press.
  • Derek Freeman (1983). Margaret Mead and Samoa, Cambridge, Londyn: Harvard University Press. ISBN 0-674-54830-2.
  • Magdalena Mazurek, Margaret Mead (1901–1978), Encyklopedia Epistema, Wiedza I Edukacja: Świat wirtualnej nauki, 01.10.2009, źródło 2014-01-30
  • Paul Shankman (1996). The History of Samoan Sexual Conduct and the Mead-Freeman Controversy. American Anthropologist 98 (3): 555–567. doi:10.1525/aa.1996.98.3.02a00090.
  • Elizabeth Stassinos (2009). An Early Case of Personality: Ruth Benedict’s Autobiographical Fragment and the Case of the Biblical „Boaz”. Histories of Anthropology Annual 5: 28–51.doi:10.1353/haa.0.0063. ISSN 1557-637X.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Margaret_Mead&oldid=73998537”