Małaszewicze

Zobacz też: inne znaczenia.

Małaszewicze

osiedle
Ulica Kolejarzy w Małaszewiczach
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	bialski
Gmina	Terespol
Liczba ludności (2021)	1415[2]
Strefa numeracyjna	83
Kod pocztowy	21-540[3]
Tablice rejestracyjne	LBI
SIMC	0020847[4]
Położenie na mapie Polski Małaszewicze
Położenie na mapie województwa lubelskiego Małaszewicze
Położenie na mapie powiatu bialskiego Małaszewicze
Położenie na mapie gminy wiejskiej Terespol Małaszewicze
52°01′21″N 23°32′03″E/52,022500 23,534167[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Małaszewicze – osiedle w Polsce położone w województwie lubelskim, w powiecie bialskim, w gminie wiejskiej Terespol^[4][5]. Leży 9 km od granicy polsko-białoruskiej.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa bialskopodlaskiego.

Osiedle jest sołectwem w gminie Terespol^[6]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 osiedle liczyło 1664 mieszkańców i byłą największą miejscowości gminy^[7]. Składa się z osiedli bloków wielorodzinnych i domków jednorodzinnych.

Małaszewicze leżą przy magistrali kolejowej E-20 z Europy Zachodniej do Azji Wschodniej i Centralnej oraz 1 km na południe od drogi krajowej nr 2 (trasa europejska E30 ). W Małaszewiczach znajduje się jeden z największych w Europie tzw. „suchy” port przeładunkowy Polskich Kolei Państwowych o znaczeniu międzynarodowym. Realizuje się tutaj przeładunek towarów z taboru szerokotorowego (1520 mm) na tabor normalnotorowy (1435 mm).

W Małaszewiczach jest przeładowywanych 90 procent towarów sprowadzanych z Chin do Europy koleją^[8].

W czasie II wojny światowej znajdowało się tu jedno z największych lotnisk w Polsce^[9].

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Małaszewiczach.

Współczesne osiedle Małaszewicze zostało zarejestrowane dopiero w 1986 roku i znajduje się w odległości ok. 3 km na południe od pierwotnej wsi, o której pierwsze wzmianki pochodzą z pierwszej połowy XVI wieku. Pod koniec XVIII wieku pierwotnie istniejące Małaszewicze zostały podzielone na istniejące do dziś dwie odrębne wsie Małaszewicze Duże i Małe. W trakcie budowy szerokotorowej Kolei Warszawsko-Terespolskiej w latach 1866–1867, obie te wsie znalazły się po północnej stronie torów. W okresie I wojny światowej Niemcy przekuli kolej na normalnotorową. Po uzyskaniu niepodległości, linię kolejową przejęły Polskie Koleje Państwowe.

Dzisiejsze Małaszewicze znajdują się po południowej stronie torów, gdzie pierwsi mieszkańcy zaczęli się osiedlać w 1924 roku. Do rozwoju nowej osady przyczyniło się powstania lotniska wojskowego, zlokalizowanego pomiędzy wsiami Małaszewicze Duże i Małe, a torami kolejowymi i obecnymi Małaszewiczami.

Do budowy lotniska i bazy paliwowej dla lotnictwa przystąpiono w 1936 roku. Lokalizację wybrano ze względu na centralne położenie w państwie, niskie opady atmosferyczne^[9], oraz bliskość Brześcia. Przy budowie wykorzystano elementy Twierdzy Brzeskiej, m.in. w jednym z fortów umieszczono zbiorniki paliwa o pojemności 278 tys. litrów^[9]. Lotnisko posiadało 14 hangarów, oraz osiedle dla wojskowej obsługi lotniska i ich rodzin^[9]. To tutaj stacjonowały nowoczesne bombowce Łoś należące m.in. do 220 Dywizjonu Bombowego, które w Małaszewiczach wyposażano m.in. w radiostacje. Samoloty stały się celem ataków Luftwaffe już w pierwszym dniu II wojny światowej. W bombardowaniach rannych i zabitych zostało 40 członków personelu lotniska^[9], toteż podjęto decyzję o jego ewakuacji w kierunku Rumunii.

Poczynając od 1940 roku Niemcy odbudowali i rozbudowali lotnisko. Było to możliwe dzięki niewolniczej pracy ok. tysiąca Żydów z obozu pracy istniejącego w latach 1942–1944 na terenie Małaszewicz Dużych^[10]. Żydowscy robotnicy przymusowi z tego obozu zostali w 1944 roku rozstrzelani w Kobylanach^[11]. Lotnisko w Małaszewiczach miało strategiczne znaczenie dla Luftwaffe operującej na froncie wschodnim, m.in. w czasie operacji Barbarossa. Stacjonowały tu szybowce transportowe Messerschmitt Me-321 oraz samoloty Messerschmitt Me-323 Gigant.

Stacja kolejowa Małaszewicze stała się podczas okupacji ważnym ośrodkiem polskiego ruchu oporu. W strukturze Armii Krajowej, Rejon IV Małaszewicze wchodził w skład Obwodu Biała Podlaska. Zorganizowano tutaj między innymi zakonspirowaną szkołę podchorążych i kurs podoficerów, do których kierowano młodzież z różnych stron okupowanego kraju. Niemiecka baza Luftwaffe przestała istnieć w lipcu 1944 roku. Niemcy wycofując się wysadzili w powietrze obiekty wojskowe i budynki mieszkalne.

Po II wojnie światowej lotnisko wojskowe w Małaszewiczach funkcjonowało najpierw jako radzieckie, a od 1952 roku jako polskie, po czym samoloty i personel lotniska przeniesiono na Okęcie.

Pasy startowe i zabudowania lotniska zachowały się do dziś. Na terenie obiektu działa obecnie firma logistyczna Adampol S.A.

Pod koniec lat 40. XX wieku Małaszewicze zaczęto przygotowywać do roli granicznego portu przeładunkowego poprzez budowę terminali i ramp^[9]. Po oficjalnym otwarciu portu przeładunkowego 14 grudnia 1949 roku w Małaszewiczach rozpoczęto budowę bloków mieszkalnych. To właśnie otwarcie portu przeładunkowego rozpoczęło rozwój Małaszewicz trwający do dzisiaj. Oprócz bloków wielorodzinnych znajdują się tutaj także osiedla domków jednorodzinnych.

Po II wojnie światowej osiedle nie miało swojego administracyjnego statusu. Do 1986 roku nie było Małaszewicz na mapie Polski, a o osiedlu mieszkaniowym mówiono „osada przy torach” lub „osiedle kolejarzy”. Istniały tylko Małaszewicze-Stacja i Podolanka. Po staraniach mieszkańców z dniem 1 stycznia 1986 roku Małaszewicze stały się samodzielną jednostką administracyjną. W 1986 roku uzyskało drogowe połączenie ze światem poprzez budowę 2-kilometrowej odnogi od szosy Kobylany – Zastawek. Małaszewicze mają dostęp do wszystkich mediów (kanalizacja, woda, prąd, gaz, telefon, bezpłatny gminny internet). Ulice w miejscowości są oświetlone i mają nawierzchnię asfaltową lub z kostki brukowej.

We wrześniu 2011 roku rozebrano – mimo protestów mieszkańców – kładkę dla pieszych nad torami kolejowymi, która znacząco skracała drogę z Małaszewicz na tereny położone po północnej stronie torów. Kładka od kilku lat przed rozbiórką była nieczynna ze względu na zły stan techniczny. Starania gminy Terespol o wyremontowanie obiektu zakończyły się niepowodzeniem^[12]. Planowane jest jednak wybudowanie nowej kładki po roku 2021^[13].

W roku 2018 oddano do użytku przebudowany przystanek osobowy. Peron wyspowy zastąpiony został dwoma peronami jednokrawędziowymi, wyposażonymi we wiaty, ławki, gabloty z rozkładami jazdy itp.^[14]

Po powstaniu, kolejowy port prze��adunkowy w Małaszewiczach, umożliwiający przeładunek towarów pomiędzy koleją normalno- i szerokotorową, odgrywał rolę w tranzycie towarów pomiędzy Polską i ZSRR, a szczyt tego ruchu przypadł na lata 70. XX wieku^[15]. W latach 80. m.in. wykorzystywano go w tranzycie japońskich towarów, które po przeładunku w porcie we Władywostoku na Kolej Transsyberyjską były transportowane wagonami do Europy Zachodniej. Na skutek upadku ZSRR i załamania się bloku wschodniego, w 1991 roku odnotowano w Małaszewiczach najniższy wolumen przeładunków^[15].

Po ogłoszeniu w 2013 roku przez przewodniczącego ChRL Xi Jinpinga projektu Jednego Pasa i Szlaku, Małaszewicze zaczęły odgrywać kluczową rolę w tym projekcie, gdyż większość skonteneryzowanych towarów transportowanych koleją pomiędzy Chinami i Unią Europejską przechodzi przez Małaszewicze^[16]. Chiński projekt doprowadził do szybkiego wzrostu wolumenu przeładowywanego w Małaszewiczach, wywołując kongestie i zmuszając lokalne władze oraz operatorów logistycznych do rozwoju infrastruktury i zdolności przeładunkowych^[17][18].

W Małaszewicach znajduje się największy w Polsce wolny obszar celny, o powierzchni 167,8503 ha.

Dzięki obecności w Małaszewiczach portu przeładunkowego o znaczeniu międzynarodowym znalazło tu swoje siedziby wiele firm zajmujących się spedycją, logistyką i transportem, np. PKP Cargo (zakład przewozów towarów i przeładunku), Gaspol (największy dystrybutor gazu płynnego w Polsce), Operator Logistyczny Paliw Płynnych (zakład magazynowania paliw), Trade Trans, CTL Logistics, DHL, Euroservice i wiele innych.

Oprócz tego w Małaszewiczach funkcjonują: hotele, urząd pocztowy, kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej wraz z cmentarzem grzebalnym, ośrodek zdrowia, apteka, straż pożarna, punkty usługowe i sklepy.

Szkoła podstawowa w Małaszewiczach miała swoje początki w 1944 roku. Bezpośrednio po wyzwoleniu terenów wschodnich zaczęto organizować tu nauczanie. Na przełomie wielu lat poprzez rozwój Małaszewicz szkoła podstawowa wielokrotnie zmieniała swoją nazwę i siedzibę idąc za potrzebami mieszkańców. Od 2003 roku jest to Zespół Szkół Podstawowych im. Kornela Makuszyńskiego stanowiący połączenie szkoły podstawowej i przedszkola^{[potrzebny przypis]}.

W Małaszewiczach od ponad 1971 r. funkcjonuje Zespół Szkół im. Władysława Stanisława Reymonta^[19].

• Małaszewicze (stacja kolejowa)
• Małaszewicze Południowe
• Małaszewicze Duże, Małaszewicze Małe

• Małaszewicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 28 .
• Niemieckie zdjęcie lotnicze wykonane 15.12.1944, pokazujące lotnisko Małaszewicze. Uwagę zwraca pas startowy metodycznie zniszczony przez wycofujących się Niemców.. wwii-photos-maps.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-11)].