Ludwik Widerszal

Ludwik Widerszal

Krysiński, Pisarczyk

Imię i nazwisko urodzenia	Ludwik Nikodem Widerszal
Data i miejsce urodzenia	24 kwietnia 1909 Warszawa
Data i miejsce śmierci	13 czerwca 1944 Warszawa
Przyczyna śmierci	zamordowany
Miejsce spoczynku	cmentarz Powązkowski w Warszawie (kw. 235–V–1)
Zawód, zajęcie	historyk, archiwista
Miejsce zamieszkania	Warszawa
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	doktor habilitowany
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Rodzice	Stanisław Adam Widerszal i Eugenia z Krakowskich (1979–1969)
Małżeństwo	Elżbieta z Lutostańskich (1907–1995)
Dzieci	dwie córki
Krewni i powinowaci	Maciej Janowski (wnuk)
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Ludwik Nikodem Widerszal ps. „Krysiński”, „Pisarczyk” (ur. 24 kwietnia 1909 w Warszawie^[1], zm. 13 czerwca 1944 w Warszawie) – polski historyk i archiwista, znawca dziejów Bałkanów i Kaukazu, członek Wydziału Informacji Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej.

Urodził się w inteligenckiej rodzinie żydowskiej Adama Stanisława - pracownika bankowego oraz Reginy Eugenii z Krakowskich^[1]. W latach 1919–1921 uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. Tadeusza Czackiego, później do Państwowego Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Warszawie, w którym w 1925 uzyskał świadectwo maturalne. Po śmierci ojca zarabiał na życie udzielaniem lekcji. W 1926 rozpoczął studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim (m.in. pod kierunkiem Marcelego Handelsmana). W 1930 obronił pracę magisterską pod tytułem Tradycje napoleońskie we Francji i w Polsce przed rokiem 1848. Od 1928 pracował w Instytucie Historycznym UW jako asystent-wolontariusz, a po 1932 młodszy asystent. W 1930 uzyskał stopień doktora za pracę Sprawy kaukaskie w polityce europejskiej w latach 1831–1864 (opublikowana w 1934). W 1933 był współorganizatorem VII Międzynarodowego Kongresu Historycznego w Warszawie, na którym przedstawił referat poświęcony polityce brytyjskiej na Zachodnim Kaukazie w XIX wieku. Pięć lat później wziął udział w VIII Kongresie w Zurychu, na którym miał wystąpienie poświęcone bułgarskiemu ruchowi narodowemu.

W latach 1935–1939 zatrudniony w Archiwum Wojskowym, na krótko przed wybuchem wojny podjął pracę w Archiwum Akt Nowych. W 1938 uzyskał habilitację za pracę Bułgarski ruch narodowy 1856-1872.

W czasie II wojny światowej wykładowca tajnego uniwersytetu w Warszawie (od 1942). Od 1939 pracował w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej ZWZ, a później Armii Krajowej, gdzie zajmował się sprawami międzynarodowymi. Od 1942 stał na czele Podwydziału „Z”, w którego obszarze zainteresowań leżały kwestie ziem wschodnich i zachodnich, sprawy narodowościowe oraz polityka międzynarodowa.

Był inicjatorem powstania Referatu Żydowskiego w Wydziale Informacji Biura Informacji i Propagandy KG AK.

13 czerwca 1944 został zamordowany we własnym mieszkaniu przez działaczy podziemia, którzy oświadczyli mu, że on i jego żona są Żydami-komunistami. Po naradzie, działacze podziemia odstąpili od zabójstwa (będącej w dziewiątym miesiącu ciąży) jego żony Elżbiety^[2].

Ludwik Widerszal spoczywa wraz z żoną i rodzicami w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 235–V–1)^[3].

Pośmiertnie został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami.

• Angielska polityka zagraniczna 1830-1870: przegląd literatury z lat 1925–1933, Warszawa 1934.
• The British policy in the western Caucasus 1833-1842 : Palmerston, Ponsonby, Urquhart, Varsovie 1933.
• Bułgarski ruch narodowy 1856-1872, Warszawa 1937.
• Najnowsze studja (1914-1935) o epoce bułgarskiego odrodzenia narodowego, Warszawa 1935.
• Powstanie styczniowe w dziejach Słowian bałkańskich, Czechów i Rumunów, Warszawa 1938.
• Ruchy wolnościowe na Bałkanach, Lwów 1939.
• Sprawa cieśnin i Morza Czarnego w latach 1829–1914 w historjografji lat 1900–1932, Warszawa 1933.
• Sprawy kaukaskie w polityce europejskiej w 1831-1863, Warszawa 1934.
• Z papierów Aleksandra Ekzarcha, Warszawa 1935.
• Źródła do dziejów powstania styczniowego w Archiwum Wojskowym, Warszawa 1938, współautor Jan Giergielewicz.

• Andrzej Krzysztof Kunert, Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej: 1939-1944, Tom 2, Wydawnictwo „Pax”, Warszawa 1987, s. 182–183
• Janusz Marszalec, Morderstwo na Makowieckich i Widerszalu. Stara sprawa, nowe pytania, nowe wątpliwości, „Zagłada Żydów” r. II (2006), vol. 2
• Maciej Janowski, Antykomunista Ludwik Widerszal „Rzeczpospolita” z 21–22 listopada 2009
• Kainowa zbrodnia. 65. rocznica mordu na Widerszalu i Makowieckim. [dostęp 2013-01-29].
• Dzieła Ludwika Widerszala w bibliotece Polona