Lotos

Lotos
	; lotos orzechodajny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	srebrnikopodobne
Rząd	srebrnikowce
Rodzina	lotosowate
Rodzaj	lotos
	Nazwa systematyczna
	Nelumbo Adans.; Fam. 2: 76, 582. Jul-Aug 1763
	Typ nomenklatoryczny
	N. nucifera J. Gaertner
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Lotos (Nelumbo Adans.) – rodzaj roślin z rodziny lotosowatych. Należą do niego dwa gatunki – lotos orzechodajny N. nucifera występujący w południowej Rosji, Azji południowej, wschodniej i południowo-wschodniej oraz północno-wschodniej Australii oraz lotos żółty N. lutea rosnący od Kolumbii w Ameryce Południowej, poprzez Antyle i Amerykę Środkową po wschodnią część Ameryki Północnej^[4]^[2]^[5].

Jest jedną z roślin, które w starożytnej taksonomii ludowej opisywano jako lotos, a dokładniej „lotos wodny”^[6]. Lotos orzechodajny odgrywa ogromną rolę w południowo- i wschodnioazjatyckiej kulturze, sztuce i religii. W starożytności znany także i uprawiany w basenie Morza Śródziemnego. Owoce bogate w skrobię są spożywane surowe, po ugotowaniu i uprażeniu. Kłącza tego gatunku spożywane są jako jarzyna^[7]. Rośliny uprawiane są jako ozdobne (tylko w Chinach znanych jest ok. 600 kultywarów). Liście służą do opakowywania żywności, a włókna z ogonków liściowych służą do wyrobu tekstyliów^[5].

Morfologia

Wieloletnie byliny wodne o sezonowych liściach^[8]. Z wyglądu podobne są do grzybieni, jednak u lotosów ponad powierzchnię wody wzniesione są nie tylko kwiaty, ale również liście. Liście są pokryte woskowym nalotem i są niemal okrągłe. Kwiaty wonne, wyrastające pojedynczo na długich szypułkach. Kwiaty obupłciowe posiadają 200–400 pręcików otaczających słupek. Nasiona (orzeszki) są niezwykle długowieczne. Odkryte w Japonii nasiona lotosów liczące około 2 tysięcy lat wykiełkowały, a otrzymane z nich rośliny zakwitły^[8].

Systematyka

Ze względu na zewnętrzne podobieństwo rośliny te zaliczano dawniej do grzybieniowatych Nymphaeaceae^[9]. W nowszych systemach klasyfikacyjnych rodzaj wyodrębniany jest w randze rodziny lotosowatych Nelumbonaceae w rzędzie srebrnikowców Proteales^[2].

Wykaz gatunków

lotos orzechodajny (Nelumbo nucifera Gaertn.) – Azja
lotos żółty (Nelumbo lutea Willd.) – południowo-wschodnie stany Stanów Zjednoczonych, Ameryka Środkowa i Wyspy Karaibskie

Gatunek wymarły – Nelumbo aureavallis odkryto w osadach dolnoeoceńskiej (iprez) formacji Golden Valley (ang. Golden Valley Formation) (USA)^[10].

Zastosowanie

Jadalne są bogate w skrobię orzeszki i kłącze, w kuchni chińskiej także rozszerzone dno kwiatowe^[5]. Lotosy są też uprawiane w zbiornikach wodnych jako rośliny ozdobne. Wykorzystywane są także jako rośliny lecznicze^[5].

Zobacz też

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Proteales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-01-24] (ang.).
↑ ^a ^b Nelumbo. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-02-18].
↑ Armen Takhtajan: Flowering Plants. 978-1-4020-9608-2: Springer, 2009, s. 74-75.
↑ ^a ^b ^c ^d David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 618-619, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ PiotrP. Panek PiotrP., Ubrania i przebrania, czyli jak ludzi mami krótkie słowo „lotos” [online], Pulsar, 18 lutego 2024 [dostęp 2024-02-19] .
↑ AnnaA. Masternak AnnaA., MarianM. Rejewski MarianM., TomaszT. Waszak TomaszT. (red.), Rośliny kwiatowe. 1, Warszawa: Muza, 1998, 87-88 oclc = 749836232, ISBN 83-7079-778-4 .
↑ ^a ^b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Gurcharan Singh: Plant Systematics. Enfield: Science Publishers, 2004, s. 330-331. ISBN 1-57808-351-6.
↑ S.L.S.L. Wing S.L.S.L., Fossil Floras and Plant-bearing Beds of the Central Bighorn Basin, [w:] P.D.P.D. Gingerich, Fossil floras and plant-bearing beds of the central Bighorn Basin, Ann Arbor: Museum of Paleontology The University of Michigan, 1980, s. 119-125 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Proteales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-01-24] (ang.).

[ing-3] Nelumbo. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-02-18].

[armen-4] Armen Takhtajan: Flowering Plants. 978-1-4020-9608-2: Springer, 2009, s. 74-75.

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 618-619, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[pulsar-6] PiotrP. Panek PiotrP., Ubrania i przebrania, czyli jak ludzi mami krótkie słowo „lotos” [online], Pulsar, 18 lutego 2024 [dostęp 2024-02-19] .

[encyk-7] AnnaA. Masternak AnnaA., MarianM. Rejewski MarianM., TomaszT. Waszak TomaszT. (red.), Rośliny kwiatowe. 1, Warszawa: Muza, 1998, 87-88 oclc = 749836232, ISBN 83-7079-778-4 .

[E-8] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[singh-9] Gurcharan Singh: Plant Systematics. Enfield: Science Publishers, 2004, s. 330-331. ISBN 1-57808-351-6.

[10] S.L.S.L. Wing S.L.S.L., Fossil Floras and Plant-bearing Beds of the Central Bighorn Basin, [w:] P.D.P.D. Gingerich, Fossil floras and plant-bearing beds of the central Bighorn Basin, Ann Arbor: Museum of Paleontology The University of Michigan, 1980, s. 119-125 .

[1]