Lipka (powiat złotowski)
53°29′45″N 17°15′02″E/53,495833 17,250556| wieś | |
.JPG) Rynek w Lipce | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności |
2198[2] |
| Strefa numeracyjna |
67 |
| Kod pocztowy |
77-420[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PZL |
| SIMC |
0527049 |
Położenie na mapie gminy Lipka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu złotowskiego  | |
| 53°29′45″N 17°15′02″E/53,495833 17,250556[1]
| |
| Strona internetowa | |
Lipka (niem. Linde[4]) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie złotowskim, w gminie Lipka[1]. Miejscowość jest siedzibą gminy Lipka.
Według danych z 1 stycznia 2011 roku wieś liczyła 2198 mieszkańców[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwszy raz wzmiankowana w 1376. Wieś szlachecka, własność wojewody płockiego Piotra Potulickiego, około 1580 roku leżała w powiecie nakielskim województwa kaliskiego[5]. W 1755 roku dobra wolnego sołectwa kupują Godfryd I Anna Krumrey za 3800 tynfów w monecie srebrnej. Wkrótce powstaje pierwszy zajazd w Lipce (1754 r.), przywilej otworzenia otrzymał niejaki Wergin za 1000 tynfów. W 1868 r. dobra Lipki przechodzą na własność rodziny Schliemann. Doktor Jan Aschliemann zakłada winiarnię, a wina owocowe tu produkowane szybko zyskują uznanie; na światowej Wystawie Win w Petersburgu (pierwsze lata XX w.) wino z Lipki nagrodzono medalem. W 1772 r. w wyniku I rozbioru Polski, Lipka zostaje włączona do Prus. Następstwem tego wydarzenia jest postępująca germanizacja i rozwój gospodarczy wsi. Już w 1773 r. powstaje pierwsza niemiecka szkoła. W XIX – wiecznych kronikach odnotowano też, że w 1826 r. Lipka prawie doszczętnie spłonęła, a w 1870 r. położono, istniejącą do dziś, linię kolejową łączącą Złotów-Chojnice oraz postawiono zabudowania dworcowe.
Druga wojna światowa
[edytuj | edytuj kod]W końcu 1939 mieścił się tutaj obóz przejściowy dla jeńców wojennych oraz ludności cywilnej, w tym dla działaczy polonijnych z ziemi złotowskiej.
31.01.1945 roku do Lipki wkracza IV Dywizja Piechoty im. Jana Klińskiego. Ludność niemiecka w obawie przed nadciągającymi wojskami opuszcza wieś. Wkrótce przybywają tu pierwsi osadnicy z województwa kieleckiego, lubuskiego, sandomierskiego i niewielu reprezentantów zza Buga.
Wkraczające 29 stycznia 1945 oddziały radzieckie dopuściły się zbrodni wojennej, zabijając 16 mieszkańców oraz dokonując gwałtu na przynajmniej 50 kobietach, z których 4 następnie zamordowano (w tym 18-letnią dziewczynę). W raporcie dowództwa 2 Armii niemieckiej, która następnie odzyskała przejściowo te tereny, zanotowano; W trzech pokojach pewnego dużego domu znaleziono pięć martwych kobiet oraz trzy martwe dziewczynki, wszystkie ofiary miały między nogami puste butelki po winie[6]. Przed końcem wojny mieszkańcy na czele z pierwszym wójtem Ignacym Jackowskim, przystępują do odbudowy zrujnowanej szkoły i spalonej sali gimnastycznej. 14 maja 1945 roku ksiądz proboszcz Domachowski z Zakrzewa dokonuje aktu poświęcenia szkoły, a wójt wręcza klucze pierwszemu kierownikowi polskiej szkoły Fulgentemu Młodzianowskiemu.
Po wojnie
[edytuj | edytuj kod]W okresie PRL mieściły się tu liczne małe zakłady przemysłowe, m.in. wytwórnia win, cegielnia produkująca cegły wapienno-piaskowe, PGR, a także jedne z największych w Polsce plantacji porzeczek.
1 czerwca 1951 w Lipce utworzono rzymskokatolicką parafię św. Katarzyny[7].
Pamiątki historyczne
[edytuj | edytuj kod]Wieś o układzie wielodrożnicy. We wsi: kościół św. Katarzyny (modernistyczny z lat 1927-1933), sala katechetyczna (stary kościół z 1864 o cechach neoromańskich) i kilka chałup z XIX wieku (w tym szachulcowe). Izba Pamięci Narodowej w Gminnym Ośrodku Kultury obrazuje działalność Polonii przed 1939, dzieje obozu przejściowego, oswobodzenie wsi przez 4. Dywizję Piechoty 1 Armii Wojska Polskiego i powojenny rozwój miejscowości. Na miejscu obozu znajduje się głaz pamiątkowy.
Komunikacja
[edytuj | edytuj kod]Przez centrum lipki przebiega droga wojewódzka nr 188 łącząca Piłę z Człuchowem. W Lipce również jest stacja kolejowa Lipka Krajeńska.
Administracja
[edytuj | edytuj kod]- W wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej od 1772 w granicach Królestwa Prus,
- Od 1871 jednocześnie w granicach Rzeszy Niemieckiej,
- Od 1945 roku ponownie w Polsce,
- W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa pilskiego.
- W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lipka
- W latach 1945–1954 oraz po 1973 r. wieś należy i jest siedzibą władz gminy Lipka
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Inne miejscowości o nazwie Lipka: Lipka, Lipka Wielka, Święta Lipka.
- Lipka Krajeńska - stacja kolejowa
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 68729
- ↑ a b Wieś Lipka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-05-15], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 664 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 251.
- ↑ Mark Sołonin: Nic dobrego na wojnie. Poznań: Rebis, 2011, s. 247. ISBN 978-83-7510-714-2.
- ↑ Lipka – Parafia pw. św. Katarzyny. diecezja.bydgoszcz.pl. [dostęp 2017-05-12].
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Osada leśna | |
| Części wsi |
