Krzysztof Hartknoch

Krzysztof Hartknoch (ur. w 1644 w Jabłonce koło Pasymia, zm. 3 stycznia 1687 w Toruniu) – historyk, profesor protestanckiego Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, historyk Pomorza i Prus.

Krzysztof Hartknoch urodził się we wsi Jabłonka koło Pasymia. Uczył się w szkołach w Pasymiu i w Królewcu, nie ukończył jednak studiów z powodów finansowych. W 1665 roku wyjechał do Kowna, gdzie został domowym nauczycielem. Pracował także w Wilnie i w Gdańsku, w 1667 roku powrócił do Królewca, gdzie mieszkał do 1677 roku. Dnia 21 kwietnia 1672 roku uzyskał stopień magistra filozofii na Akademii w Królewcu, gdzie do roku 1677 pozostał jako wykładowca.

Zainteresowany historią Prus, ogłosił w tym czasie szereg łacińskich rozpraw historycznych: O Początkach Prus, O formie dawnego państwa pruskiego, O prawie pruskim, O bałwochwalstwie i przesądach dawnych Prusów. Wtedy też odnalazł i opracował pochodzącą z XIV wieku krzyżacką kronikę Piotra z Dusburga, którą wydał drukiem w 1679 w Lipsku. Napisał również rozprawę Res Publica Polonica duobus libris ilustrata, o ustroju i historii Polski. Zajmował się także tematyka prawno-ustrojowa Polski, publikując anonimowo krytyczne i liczne poprawki do dzieła M. Chwałkowskiego.

Na początku 1677 roku został zaproszony do Torunia przez rektora toruńskiego Gimnazjum Akademickiego Ernesta Königa by objął stanowisko profesora gimnazjalnego. Od 1681 roku był dyrektorem, a od 1686 konrektorem tego gimnazjum.

Mieszkając w Toruniu napisał swoje dwa najobszerniejsze i najważniejsze dzieła historyczne: Altes und Neues Preussen (1684) i Preussische Kirchen–Historia (1686). Były to obszerne monografie historyczne prowincji, znane i cenione do dziś przez historyków.

Zmarł 3 stycznia 1687 roku i został pochowany w Toruniu w podziemiu kościoła NMP.

• Respublica Polonica duobus libris illustrata, Frankfurt-Lipsk 1678 (następne wydania dzieła w latach 1687 i 1698 pod tytułem De respublica Polonica^[1]);
• Preussische Kirchen-Historia..., Gdańsk 1686;
• Altes und Neues Preussen..., Królewiec 1684;
• Selectae dissertationes historicae de variis rebus prusicis opera..., 1679.

• Serczyk J.: Krzysztof Hartknoch, w: Wybitni ludzie dawnego Torunia, PWN 1982, s. 81–88. ISBN 83-01-04406-3.
• Iwona Liżewska; Wiktor Knercer: Przewodnik po historii i zabytkach Ziemi Szczycieńskiej, Agencja Wydawnicza „Remix”: Olsztyn 1998, 171 str. (dane ze strony 49), ISBN 83-87031-13-5.

• Wersja cyfrowa Alt und Neues Preussen... w Kujawsko-Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej
• Wersja cyfrowa Preussische Kirchen Historia... w Kujawsko-Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej
• De Repvblica Polonica Libri Dvo (1698) w bibliotece Polona