Krzaczasta karłowatość maliny

Krzaczasta karłowatość maliny (ang. crumbly fruit of raspberry, symptomless decline of raspberry^[1]) – wirusowa choroba malin wywołana przez wirusa krzaczastej karłowatości maliny (Raspberry bushy dwarf virus, RBDV)^[2].

Choroba znana jest w Ameryce Północnej i Południowej, Afryce Południowej, Australii i Europie. Atakuje nie tylko maliny uprawiane, ale także większość gatunków dziko rosnących malin. Z przeprowadzonych w Polsce badań wynika, że ogniska tej choroby w Polsce występują w ogrodach przydomowych, na plantacjach, oraz na dziko rosnących malinach w lasach, na nieużytkach i obrzeżach zbiorników wodnych^[2].

Porażone rośliny dają mniejszy plon i zazwyczaj bardzo złej jakości. Owoce dojrzewają nierównomiernie, są zniekształcone i podczas zbierania często rozsypują się^[2]. Według Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach choroba ma duży stopień szkodliwości – drugi w trzystopniowej skali^[3]. W przypadku niektórych, wrażliwych na tę chorobę odmian plon owoców może być mniejszy nawet o 70%^[4].

Charakterystycznymi objawami choroby są karłowacenie krzewów i ich krzaczastość spowodowana wyrastaniem z pąków śpiących cienkich i słabych pędów. Owoce dojrzewają nierównomiernie i rozpadają się. Przy silnym porażeniu następuje osłabienie, lub nawet zahamowanie wzrostu i^[3]. U niektórych odmian następuje chloroza liści^[4].

Wirus wywołujący chorobę roznoszony jest wraz z pyłkiem przez owady dokonujące zapylenia malin. Powoduje to, że zwalczanie choroby jest niemożliwe. Nie można bowiem wyeliminować zapylenia. Można jedynie ograniczać rozwój choroby przez działania zapobiegawcze:

• produkcję sadzonek wyłącznie ze zdrowych roślin,
• zachowanie dużej odległości plantacji od miejsc, w których występuje ta choroba,
• lustracja plantacji i bezwzględne usuwanie roślin z najmniejszymi nawet objawami porażenia przez choroby wirusowe^[2].

Wszystkie te działania tylko ograniczają rozwój choroby, nie dopuszczając do epidemii, nie są jednak w stanie całkowicie chorobę wyeliminować. W przypadku podejrzenia tej choroby pobiera się próbki podejrzanych roślin i w laboratorium wykonuje się na nich testy biologiczne, serologiczne (test ELISA) i inne metodami biologii molekularnej^[2].

Istnieją odmiany odporne na wirusa RBDV, lub przynajmniej tolerancyjne. Są to ‘Haida’, ‘Haritage’, ‘Latham’, ‘Newburg’, ‘Chilcotin’, ‘Cowichan’, ‘Coho’, ‘Valentina’, ‘Cascade Dawn’. Odmiany te nie mają dużego znaczenia w uprawie, mogą jednak być przydatne przy wyhodowaniu nowych, odpornych odmian^[2].