Królestwo Aragonii
| 1035–1707 | |||||
| |||||
| Stolica | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Data powstania |
1035 | ||||
| Data likwidacji |
1701 | ||||
| Władca | |||||
| Religia dominująca | |||||
| |||||
Położenie na mapie świata  | |||||
| 41°39′N 0°54′W/41,650000 -0,900000 | |||||
Królestwo Aragonii (łac. Regnum Aragoniae, kat. Regne d'Aragó, arag. Reino d'Aragón) – historyczne państwo istniejące formalnie w latach 1035–1707, faktycznie zaś niezależne do czasów unii z Królestwem Kastylii, z którym od przełomu XV i XVI wieku utworzyło Królestwo Hiszpanii.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Aragonia (Jacetania) była początkowo frankijską marchią graniczną powstałą po najeździe muzułmanów na półwysep Iberyjski w 711. W czasach kryzysu państwa Franków Aragonia przekształciła się w samodzielne hrabstwo z pierwszą historyczną stolicą w Jaca. Za czasów Karolingów (od 795 roku) weszła w skład zależnej od nich Marchii Hiszpańskiej. W 925 zjednoczona z Królestwem Pampeluny (Nawarry). W wyniku dynastycznych podziałów w 1035 z Królestwa Nawarry zostało wydzielone Królestwo Aragonii, którego pierwszym królem został Ramiro I. W 1118 król Alfons I Waleczny odbił muzułmanom Saragossę i przeniósł do niej stolicę królestwa.
W 1137 hrabia Barcelony Ramon Berenguer IV poślubił dziedziczkę Aragonii Petronelę, co dało początek unii Aragonii ze znacznie ludniejszą Katalonią. Państwo aragońsko-katalońskie nazywane było królestwo-hrabstwem[1] i choć przez cały okres swego istnienia nie zostało zunifikowane to skrótowo jako całość nazywane było Królestwem Aragonii. Katalońscy władcy Aragonii rozpoczęli ekspansję na południe, aby wyprzeć Maurów z Hiszpanii (zob. rekonkwista). W XIII i XIV wieku Francuzi z północy wyparli Katalończyków z Prowansji, co skierowało ekspansję Aragonii na południe płw. Iberyjskiego i w rejon basenu Morza Śródziemnego. Na skutek tej ekspansji zajęto m.in. Walencję, wyspy Baleary, Sycylię, południową część półwyspu Apenińskiego z Neapolem oraz Sardynię. Król Aragonii nosił również tytuł króla Walencji, króla Majorki, hrabiego Barcelony, lorda Montpellier, a także przez pewien okres księcia Aten i Neopatrii. Każdy z tytułów dawał mu prawomocną władzę nad określonym regionem, tytuły te ulegały zmianom po zwycięskich lub przegranych wojnach. W ten sposób ukształtowało się pojęcie Korony Domu Aragonii, które obejmowało wszystkie kraje znajdujące się pod zwierzchnim panowaniem króla Aragonii.
W 1469 następca tronu Aragonii Ferdynand II poślubił siostrę króla Kastylii i następczynię tronu, Izabelę Kastylijską. Skutkiem tego małżeństwa była późniejsza unia Aragonii i Kastylii, które w początkach XVI wieku utworzyły ostatecznie zjednoczone królestwo Hiszpanii. W ramach tego królestwa Aragonia zachowała ustrojową odrębność (własne sądownictwo, kortezy i prawodawstwo), jednak dominująca pozycja znacznie silniejszej i bogatszej Kastylii, która posiadała monopol na eksploatację hiszpańskiego imperium zamorskiego, doprowadziła do stopniowej utraty podmiotowości przez Aragonię. Kilka razy w Aragonii i Katalonii dochodziło do buntów przeciw kastylijskiej dominacji, ostatecznie jednak w trakcie wojny o sukcesję hiszpańską doszło do przyjęcia restrykcyjnych przepisów (Dekrety de Nueva Planta), które zlikwidowały odrębność królestwa Aragonii w ramach monarchii hiszpańskiej (1707).
Główne miasta
[edytuj | edytuj kod]Głównymi miastami królestwa były:
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Władcy Aragonii
- Marchia Hiszpańska
- Hrabstwo Barcelony
- Hrabiowie Barcelony
- Hrabiowie Cerdanyi
- Hrabiowie Roussillon
- Hrabiowie Urgell
- Królestwo Majorki
- Królestwo Walencji
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Norman Davies: Zaginione królestwa. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2010, s. 169-240. ISBN 978-83-240-1462-0.
