Koniczyna rozdęta

Koniczyna rozdęta
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	koniczyna
Gatunek	koniczyna rozdęta
	Nazwa systematyczna
	Trifolium fragiferum L.; Sp. pl. 2:772. 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Koniczyna rozdęta (Trifolium fragiferum L.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny bobowatych. Występuje w Europie, zachodniej Azji i północnej Afryce, poza tym zawlekany^[4]. Podobnie jak inne koniczyny uprawiana jest jako roślina paszowa i dodawana w mieszankach traw w celu poprawy żyzności gleby (z powodu wiązania azotu w brodawkach korzeniowych)^[3].

Owocostan z charakterystycznie rozdętymi kielichami

Zasięg geograficzny

Rośnie na rozległych obszarach Europy z wyjątkiem jej północnych krańców – Islandii, północnej części Brytanii, Półwyspu Skandynawskiego i Rosji. Występuje w północnej Afryce – od Wysp Kanaryjskich, poprzez Maroko po Tunezję, i dalej na wschodzie na pojedynczych stanowiskach w Libii, Egipcie oraz w Etiopii. Rośnie na Bliskim Wschodzie po Iran i Pakistan na wschodzie oraz w rejonie Kaukazu i Syberii po Azję Środkową. Jako gatunek zawleczony koniczyna ta obecna jest w Ameryce Północnej, na Nowej Zelandii i w Australii^[4]. W Polsce gatunek rozpowszechniony na całym obszarze niżowym oraz na pogórzu^[5].

Morfologia

Łodyga: Płożąca się i korzeniąca w węzłach. Osiąga 15–75 cm długości. Jest naga, rzadko nieco owłosiona i słabo rozgałęziona^[5].

Liście: Złożone z trzech eliptycznych lub jajowatych listków, drobno ząbkowanych, nagich, bez jasnych plam, często za to nieco sinawe. Nerwy boczne liczne, cienkie i tylko przy brzegu blaszki liściowej zgrubiałe, wielokrotnie rozgałęzione. Listki osiągają 10–28 mm długości i 5–19 mm szerokości. Przylistki duże, nagie, jajowatolancetowate, u dołu obłonione i tu zrośnięte z ogonkiem, w górze wolne i zaostrzone^[5].

Kwiaty: Motylkowe, zebrane po 30–60 w gęste, kuliste lub jajowate główki o szerokości 12 mm. Szypuły kwiatostanowe proste lub nieco wygięte, nagie lub słabo owłosione w górze, osiągają od 4 do 25 cm wysokości. Kwiaty o długości od 4,5 do 7 mm osadzone są na krótkich szypułkach. Przysadki błoniaste, sięgają do końców kielichów, a u dołu zrastają się w okrywę otaczającą nasadę kwiatostanu. Kielich dwuwargowy do 5 mm długi, gęsto owłosiony i stąd białawy. Rurka kielicha cylindryczna, gęsto unerwiona. Górne ząbki lancetowate, długości rurki. Dolne ząbki są nieco szersze i dłuższe. Korona czerwona, różowa lub rzadziej biała. Żagielek ciemno żyłkowany, eliptyczny lub równowąski, na końcu zaokrąglony. Paznokieć stanowi 1/3 jego długości. Skrzydełka i łódeczka krótsze od żagielka. Słupek z prostą szyjką, w zalążni zawiera 1 do 3 zalążków^[5].

Owoce: Strąki jajowate, spłaszczone, zawierające 1–2 nerkowate i brązowawe nasiona. Owoce otulone są trwałymi i charakterystycznie rozrośniętymi podczas owocowania kielichami, których wargi górne są pęcherzykowato rozdęte i siatkowato żyłkowane^[5]. Owocostany osiągają ponad 3 cm średnicy^[6].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do września. Występuje na łąkach, pastwiskach, brzegach wód, szczególnie na glebach słonych^[5].

Koniczyna ta uznawana jest za gatunek charakterystyczny dla związku zespołów Agropyro-Rumicion crispi i zespołu Blysmo-Juncetum compressi^[6].

Systematyka

Gatunek z podrodzaju Trifolium i sekcji Vesicastrum w obrębie rodzaju koniczyna Trifolium^[3].

Poza podgatunkiem typowym (Trifolium fragiferum subsp. fragiferum), wyróżnia się^[7]:

Trifolium fragiferum subsp. bonannii (C.Presl) Sojak – występuje głównie w południowej części zasięgu, tj. na południe od środkowych Niemiec, Polski, wzdłuż wybrzeży Morza Czarnego po rejon Kaukazu i Pakistan^[4].
Trifolium fragiferum subsp. pulchellum (Lange) Ponert – występuje na solniskach nadmorskich i śródlądowych. Rośliny drobne – osiągają do 10 cm wysokości, kwiatostany i kwiaty są mniejsze niż u formy typowej, tak samo listki (osiągają do 12 mm długości), łodygi są sztywne i krótkie^[5].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-08-19] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Taxon: Trifolium fragiferum L.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. [dostęp 2017-08-19].
↑ ^a ^b ^c Trifolium fragiferum. [w:] Den Virtuella Floran [on-line]. Naturhistoriska riksmuseet. (Za: Hultén, E. & Fries, M. 1986. Atlas of North European vascular plants: north of the Tropic of Cancer I-III. – Koeltz Scientific Books, Königstein). [dostęp 2017-08-19].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Szafer W., Pawłowski B.: Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. VIII. Warszawa: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959, s. 64-65.
↑ ^a ^b Zbigniew Nawara: Rośliny łąkowe. Warszawa: Oficyna Wyd. MULTICO, 2006, s. 97. ISBN 978-83-7073-397-1.
↑ Trifolium fragiferum L.. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-08-19].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-08-19] (ang.).

[grin-3] Taxon: Trifolium fragiferum L.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. [dostęp 2017-08-19].

[floran-4] Trifolium fragiferum. [w:] Den Virtuella Floran [on-line]. Naturhistoriska riksmuseet. (Za: Hultén, E. & Fries, M. 1986. Atlas of North European vascular plants: north of the Tropic of Cancer I-III. – Koeltz Scientific Books, Königstein). [dostęp 2017-08-19].

[szafer-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Szafer W., Pawłowski B.: Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. VIII. Warszawa: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959, s. 64-65.

[nawara-6] Zbigniew Nawara: Rośliny łąkowe. Warszawa: Oficyna Wyd. MULTICO, 2006, s. 97. ISBN 978-83-7073-397-1.

[tpl-7] Trifolium fragiferum L.. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-08-19].

[1]