Kompania graniczna KOP „Turylcze”

Kompania graniczna KOP „Turylcze”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1925
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Turylcze[a]
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	batalion KOP „Borszczów”
Multimedia w Wikimedia Commons

Kompania graniczna KOP „Turylcze” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 1600/tjn./O.de B/25, w drugim etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, w terminie do 1 marca 1925 sformowano 14 batalion graniczny ^[1], a w jego składzie 2 kompanię graniczną KOP.

W listopadzie 1936 kompania liczyła 2 oficerów, 7 podoficerów, 4 nadterminowych i 80 żołnierzy służby zasadniczej^[b].

W 1939 2 kompania graniczna KOP „Turylcze” podlegała dowódcy batalionu KOP „Borszczów”^[3].

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[4]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza^[5]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Puklaki” i „Załucze” z komendantury „Huków”^[6] .

Kompanie sąsiednie:

• 2 kompania graniczna KOP „Skała” ⇔ 3 kompania graniczna KOP „Kudryńce” – 1928^[7], 1929^[8], 1931^[6] , 1932^[9], 1934^[10], 1938^[11]

17 września 1939 na batalion KOP „Borszczów” kpt. Krakowskiego, strzegący granicy polsko-radzieckiej i polsko-rumuńskiej uderzyły główne siły 5 Korpusu Kawalerii komdiwa Ganina, 13 Korpusu Strzeleckiego komdiwa Nikołaja Kiriłłowa, część sił 25 Korpusu Pancernego komdiwa Riepina i 23 Oddziału Wojsk Pogranicznych NKWD^[12].

Strażnice 2 kompanii granicznej „Turylcze” atakowane były przez oddziały 99 Dywizji Strzeleckiej płk. Nikołaja Diemientjewa. Po krótkotrwałej walce zaczęły wycofywać się w kierunku Uścieczka nad Dniestrem^[12].

Strażnice kompanii w latach 1928 – 1934^{[7][8][9][10][c]}

• strażnica KOP „Puklaki”^[d][e]
• strażnica KOP „Wierzbówka”^[f]
• strażnica KOP „Załucze”^[g]
• strażnica KOP „Niwra”^[h]

Strażnice kompanii w 1931 i 1938^[6] [11]

• strażnica KOP „Puklaki”
• strażnica KOP „Załucze”
• strażnica KOP „Niwra”

Organizacja kompanii 17 września 1939^[13]:

• dowództwo kompanii
• pluton odwodowy
• 1 strażnica KOP „Puklaki”
• 2 strażnica KOP „Załucze”
• 3 strażnica KOP „Nirwa”

• wz por. Adam Królokowski (23 lipca 1930 –)
• wz. Rudolf Weber (– 10 kwietnia 1931^[14]  )
• kpt. Heliodor Przeorski (10 kwietnia 1931^[14]  –)
• kpt. Michał Burghart (był 1 stycznia 1934)^[14] 
• por. Rudolf Tadeusz Weber (7 kwietnia 1934^[14]  – )
• kpt. dypl. Franciszek Buczek (30 września 1934^[14]  – )
• kpt. Sławomir Nakielski^[i] (- 1939)

• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa–Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/143 do 177/149.)
• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/151.)
• Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Borszczów” w latach 1928–1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.185/143.)