Kołdyczewo

Kołdyczewo

Калдычэва

Pomnik upamiętniający ofiary obozu koncentracyjnego
Państwo	Białoruś
Obwód	brzeski
Rejon	baranowicki
Populacja (2009) • liczba ludności	145
Nr kierunkowy	+375 163
Kod pocztowy	225314
Tablice rejestracyjne	1
Położenie na mapie obwodu brzeskiego Kołdyczewo
Położenie na mapie Białorusi Kołdyczewo
53°16′51″N 26°03′10″E/53,280833 26,052778
Multimedia w Wikimedia Commons

Kołdyczewo (biał. Калдычэва) – wieś na Białorusi, w obwodzie brzeskim, w rejonie baranowickim. Wieś położona jest przy głównej drodze biegnącej z Baranowicz do Nowogródka.

Wieś szlachecka położona była w końcu XVIII wieku w powiecie nowogródzkim województwa nowogródzkiego^[1].

We wsi zachowały się pozostałości parku dworskiego rodu Szalewiczów. Na cmentarzu katolickim zachował się obelisk z inskrypcją: „S.P. Jozeffowi FILIPOWICZOWI Wuiowi i Dobrodzieiowi Pomnik”.

We wsi urodził się polski działacz społeczny i samorządowiec, poseł na Sejm IV kadencji (1935–1938) Tomasz Szalewicz. Wieś w latach 1921-1939 znajdowała się na terytorium II Rzeczypospolitej. Od jesieni 1939 roku okupowana przez Związek Radziecki. Od czerwca 1941 do 1944 roku pod okupacją niemieckiej III Rzeszy, a następnie w składzie ZSRR.

W 1942 r. we wschodniej części wsi za terenami dworskimi Niemcy utworzyli obóz koncentracyjny, w którym osadzano głównie Żydów i Polaków, a także w mniejszej ilości Białorusinów, Rosjan i Romów.

 Główny artykuł: Obóz koncentracyjny w Kołdyczewie.

Po 1944 roku komisja śledcza ujawniła na terenie obozu oraz w jego okolicach liczne zbiorowe mogiły:

• na terenie obozu w formie litery T o wymiarach 35x5 m, ze zwłokami około 1 tys. mężczyzn, kobiet i dzieci. Badania medyczne ustaliły, że dorosłych zabito strzałem z broni, a dzieci wrzucano do dołów żywe.
• w odległości 1,5 km od obozu w uroczysku Arabowszczyzna odkryto osiem 45-metrowych mogił. Podczas ekshumacji i ekspertyzy medycznej ustalono, że pogrzebano tu 5140 osób, w tym całą ludność żydowską miasteczka Stołowicze;
• w uroczysku Pogorzelec (Łozy), w odległości 2 km od obozu znaleziono 15 mogił od 30 do 40 m długości i 4,6 m szerokości, kryjących szczątki około 15 tys. osób^[2][3]

• Na miejscu masowych grobów znajduje się figura kobiety z zakłamującym historię rosyjskim napisem „W tym miejscu i w okolicy pogrzebano 22 tysiące sowieckich patriotów zamordowanych przez niemiecko-faszystowskich grabieżców w latach 1942-1944”.

• Na skutek zabiegów Józefa Lichuty z Mińska, którego siedmiu krewnych zginęło w obozie, Rozporządzeniem nr 364 z 21 grudnia 2005 r. obóz kołdyczewski otrzymał status memoriału. W związku z tym w 2006 roku Baranowicki Rejonowy Komitet Wykonawczy wydał Związkowi Polaków na Białorusi pozwolenie na zaprojektowanie pomnika, który zaprojektował Wacław Matelski. W dniu 3 lipca 2007 roku przy szosie do Baranowicz odsłonięto pomnik, na którym umieszczono napis w języku białoruskim: „Przechodniu zatrzymaj się! W tym miejscu w latach wielkiej wojny Ojczyźnianej był Kołdyczewski obóz śmierci. 22 tysiące pokój miłujących ludzi poniosło śmierć z rąk hitlerowskich katów”.

• B.P. Szerman, I uzasnulas’ ziemlia. O zwierstwach niemieckich faszistow na teritorii goroda Baranowicz i jego okriestnosti, Baranowiczi 1970.

• Informacje w portalu Radzima.org
• Kołdyczewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 273 .
• Kołdyczewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 103 .