Klejówka różowa

Klejówka różowa
	; Klejówka różowa – Gomphidius roseus
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	borowikowce
Rodzina	klejówkowate
Rodzaj	klejówka
Gatunek	klejówka różowa
	Nazwa systematyczna
	Gomphidius roseus (Fr.) Fr.; Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 319 (1838)
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Klejówka różowa, klejak (Gomphidius roseus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny klejówkowatych (Gomphidiaceae)^[2]^[3].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gomphidius, Gomphidiaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[2].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozowany został w 1821 r. przez Eliasa Magnusa Friesa jako Agaricus glutinosus, ten sam autor w 1838 r. przeniósł go do rodzaju Gomphidius^[2]. Synonimy nazwy naukowej^[4]:

Agaricus glutinosus ß roseus Fr. 1821
Gomphus glutinosus var. roseus (Fr.) P. Kumm. 1871
Leucogomphidius roseus (Fr.) Kotl. & Pouzar 1972

Nazwę polską nadała Alina Skirgiełło w 1960^[5].

Morfologia

Kapelusz

O średnicy 3–6 cm, u młodych okazów półkulisty, później poduchowaty, u starszych płaski i wgłębiony na środku. Brzegi kapelusza długo podwinięte.. W czasie suchej pogody jest suchy w czasie wilgotnej śliski. Koloru różowego poprzez siworóżowy do żywoczerwonego^[6].

Blaszki

U młodych okazów są zakryte śluzowatą osłoną. Są rzadkie i grube o prostych ostrzach, zbiegające na trzon, Początkowo są białe, później od zarodników zmieniają kolor na czarnosiwy^[6].

Trzon

Wysokość 2–5 cm, grubość do 3 cm. Jest walcowaty i pełny, posiada dość szybko zanikający i niezbyt wyraźny pierścień. Powyżej pierścienia jest biały, w dolnej części żółty, cały jest śliski^[6].

Miąższ

W kapeluszu białawy, w trzonie żółtawy. Smak i zapach niewyraźny^[6].

Wysyp zarodników

Ciemnobrązowy lub czarny. Zarodniki 15-20 × 4-5,5 µm, brązowooliwkowe, wrzecionowate, gładkie, zawierające kilka kropel olejowych^[7].

Gatunki podobne

Gatunek tak charakterystyczny, że jest łatwy do odróżnienia od innych gatunków^[6].

Występowanie

Występuje w Ameryce Północnej^[8], Europie i Azji. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony, w Azji podano jego występowanie tylko w Korei i Japonii^[9]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[10]. Znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych także w Belgii, Czechach, Niemczech, Holandii i Słowacji^[5].

W Polsce występuje głównie w górach, na nizinach dużo rzadziej^[6]. Rośnie w lasach iglastych, wyłącznie pod sosną zwyczajną i kosodrzewiną, zawsze razem z maślakiem sitarzem, nawet jeśli nie widać jego owocników, związana jest z jego grzybnią. Owocniki wytwarza od lipca do października^[7].

Znaczenie

Naziemny grzyb mikoryzowy^[5], Grzyb jadalny^[7], przed przygotowaniem należy zdjąć skórkę z kapelusza i usunąć śluz. Ze względu na rzadkość występowania, klejówka różowa warta jest jednak oszczędzania^[11].

Przypisy

↑ Gomphidius roseus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
↑ Patrycja Zawarska, Atlas grzybów, ponad 200 polskich gatunków, 2022, strona 83, wydanie II, ISBN 978-83-8222-585-3.
↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
↑ ^a ^b ^c Atlas Grzybów [online], atlas.grzybiarze.eu [dostęp 2018-11-08] .
↑ Roger Phillips (2006). Mushrooms. Pan MacMillan. pp. 270–71. ISBN 0-330-44237-6.
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Joanna, grzybland – Klejówka różowa [online], www.grzybland.pl [dostęp 2018-11-08] .

[iucn-1] Gomphidius roseus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[if-2] Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).

[3] Patrycja Zawarska, Atlas grzybów, ponad 200 polskich gatunków, 2022, strona 83, wydanie II, ISBN 978-83-8222-585-3.

[sf-4] Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).

[checklist-5] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[wag-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[:0-7] Atlas Grzybów [online], atlas.grzybiarze.eu [dostęp 2018-11-08] .

[8] Roger Phillips (2006). Mushrooms. Pan MacMillan. pp. 270–71. ISBN 0-330-44237-6.

[9] Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].

[10] Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[11] Joanna, grzybland – Klejówka różowa [online], www.grzybland.pl [dostęp 2018-11-08] .

[1]