Kaprys

Zobacz hasło kaprys w Wikisłowniku

Kaprys (wł. capriccio „zachcianka, wybryk, kaprys”) – forma muzyczna.

• W muzyce renesansu, żywa improwizowana kompozycja instrumentalna oparta na zasadzie kontrapunktu, będąca jednym ze źródeł fugi. Do rozwoju tej formy przyczynili się Girolamo Frescobaldi, Johann Jakob Froberger, Georg Friedrich Händel i Jan Sebastian Bach. Oprócz capriccia polifonicznego, wykształciło się również capriccio o charakterze swobodnym, zbliżone do fantazji, często o charakterze programowym. Inne nazwy używane zamiennie to: toccata, ricercar lub canzona^[1][2].

• W muzyce romantycznej powstały dwie odmiany kaprysów:

1. zbliżone do etiudy, o charakterze popisowym (np. kaprysy na skrzypce solo Niccolò Paganiniego, Etiudy-kaprysy Henryka Wieniawskiego)^[2].
2. miniatury zaliczane do liryki instrumentalnej (np. Capriccia Johannesa Brahmsa)^[2].

Czasem forma capriccia była krzyżowana z innymi formami, np. Walc-kaprys Piotra Czajkowskiego, Rondo-capriccioso Felixa Mendelssohna-Bartholdy'ego

Znane kaprysy:

• Nikołaj Rimski-Korsakow - Kaprys hiszpański op. 34
• Piotr Czajkowski - Kaprys włoski op. 45
• Niccolò Paganini - Kaprys nr 24 z cyklu 24 kaprysów na skrzypce solo

• capriccio
• Kaprysy

• Jerzy Habela: Słowniczek muzyczny. Warszawa: PWM, 1968. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
• Mała encyklopedia muzyki. Stefan Śledziński (red.). Wyd. III. Warszawa: PWN, 1981. ISBN 83-01-00958-6. (pol.).