Kangurzak rudawy

Kangurzak rudawy
	Aepyprymnus rufescens
	(J.E. Gray, 1837)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Rząd	dwuprzodozębowce
Podrząd	kangurokształtne
Rodzina	kanguroszczurowate
Plemię	Bettongini
Rodzaj	Aepyprymnus; Garrod, 1875
Gatunek	kangurzak rudawy
Synonimy
	Bettongia rujescens J.E. Gray, 1837; Hypsiprymnus melanotis Ogilby, 1838;
	Bettongia rujescens J.E. Gray, 1837; Hypsiprymnus melanotis Ogilby, 1838;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kangurzak rudawy^[5] (Aepyprymnus rufescens) – gatunek ssaka z rodziny kanguroszczurowatych (Potoroidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1837 roku brytyjski zoolog John Edward Gray nadając mu nazwę Bettongia rujescens^[1]. Miejsce typowe to Nowa Południowa Walia, Australia^[1]^[6]^[7]^[8]. Holotyp to skóra i czaszka samca z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie^[9]. Jedyny przedstawiciel rodzaju kangurzak^[5] (Aepyprymnus) który opisał w 1875 roku angielski zoolog Alfred Henry Garrod^[2].

Gatunek monotypowy^[7].

Etymologia

Aepyprymnus: gr. αιπυς aipus „stromy, wysoki”; πρυμνος prumnos „zad, ostatnia część”^[10].
rufescens: łac. rufescens, rufescentis „czerwonawy, rudawy”, od rufescere „stać się czerwonawym”, od rufus „czerwony”^[11].

Zasięg występowania

Występuje w lasach oraz na stepach wschodniej Australii od Cooktown w północnym Queenslandzie, na południe po obu stronach Wielkich Gór Wododziałowych do okolic Newcastle w Nowej Południowej Walii^[12]^[7].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 36,3–48 cm, samców 34,5–40 cm, długość ogona samic 32,2–39 cm, samców 31,4–40,7; masa ciała samic 1,3–3 kg, samców 1,9–3 kg^[12]^[13].

Ekologia

Rozmnażanie

Rozmnaża się bardzo powoli (najwyżej 2 młode rocznie).

Tryb życia

Zwyczaje - buduje gniazda z trawy, w których spędza najgorętszą porę dnia; jest bardzo ufny w stosunku do ludzi (czasami daje się karmić z ręki); przez nadmierną ufność pozostaje łatwą zdobyczą przez dzikie, wprowadzone przez człowieka do Australii, psy i lisy

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)^[4]. Gatunek nie jest zagrożony wyginięciem, ale według prognoz w przyszłości trzeba będzie bardziej zatroszczyć się o ten gatunek.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d J.E. Gray. Description of some new or little known Mammalia, principally in the British Museum Collection. „The Magazine of Natural History and Journal of Zoology, Botany, Mineralogy, Geology and Meteorology”. New Series. 1, s. 584, 1837. (ang.).
↑ ^a ^b A.H. Garrod. On the kangaroo called Halmaturus luctuosus by D’Albertis and its affinities. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1875, s. 59, 1875. (ang.).
↑ W. Ogilby. Description of various species of the Genus Hypsiprymnas. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 6, s. 62, 1838. (ang.).
↑ ^a ^b Aepyprymnus rufescens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 14. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Aepyprymnus rufescens. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-11].
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 90. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Aepyprymnus rufescens (J.E. Gray, 1837). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-08]. (ang.).
↑ Species Aepyprymnus rufescens (Gray, 1837). [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-08]. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 82, 1904. (ang.).
↑ rufescens, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-08] (ang.).
↑ ^a ^b M. Eldridge & G. Frankham: Family Potoroidae (Bettongs and Potoroos). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 625. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 61. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Gray-1] J.E. Gray. Description of some new or little known Mammalia, principally in the British Museum Collection. „The Magazine of Natural History and Journal of Zoology, Botany, Mineralogy, Geology and Meteorology”. New Series. 1, s. 584, 1837. (ang.).

[Garrod-2] A.H. Garrod. On the kangaroo called Halmaturus luctuosus by D’Albertis and its affinities. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1875, s. 59, 1875. (ang.).

[Ogilby-3] W. Ogilby. Description of various species of the Genus Hypsiprymnas. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 6, s. 62, 1838. (ang.).

[iucn-4] Aepyprymnus rufescens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 14. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Aepyprymnus rufescens. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-11].

[Burgin&inni-7] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 90. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[mdd-8] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Aepyprymnus rufescens (J.E. Gray, 1837). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-08]. (ang.).

[afd-9] Species Aepyprymnus rufescens (Gray, 1837). [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-08]. (ang.).

[Palmer-10] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 82, 1904. (ang.).

[Jobling-11] rufescens, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-08] (ang.).

[Eldridge&Frankham-12] M. Eldridge & G. Frankham: Family Potoroidae (Bettongs and Potoroos). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 625. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[amw-13] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 61. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[1]